o studentach zagranicznych Raport o studentach zagranicznych w Polsce 2010 dr Wojciech M. Marchwica Fundacja Edukacyjna Perspektywy

Globalny wzrost liczby studentów zagranicznych w ciągu ostatniego 10-lecia. Według prognoz potrojenie liczby studentów zagranicznych do 2030. rok 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 wzrost 2003-2009 liczba studentów 2 334 933 2 412 180 2 526 162 2 605 835 2 719 069 2 893 280 3 037 944   wzrost roczny 3,31% 4,73% 3,15% 4,35% 6,41% 5,00% 30,11%

Główne przyczyny studiów zagranicznych: lepsza jakość studiów, brak wystarczającej ilości uczelni krajowych, względy ekonomiczne, doskonalenie „u źródeł”, pierwszy krok do emigracji, „podróże kształcą”, moda i chęć przeżycia nowych doświadczeń.

Kierunki migracji studenckich – przyjazdy Spośród 3 mln studentów globalnych prawie 2/3 trafia do „wielkiej piątki”. Liderzy przeznaczają na szkolnictwo wyższe najwyższy odsetek PKB: 1. miejsce USA (3,2% PKB), w pierwszej 20 (powyżej 1% PKB): Chiny, Korea Południowa, Japonia, a także: Czechy, Estonia, Słowenia, Litwa, Kazachstan. Poz. Kraj 2008 1 United States of America 624 474 2 United Kingdom of Great Britain 341 791 3 France 243 436 4 Australia 230 635 5 Germany 189 347 6 Russian Federation 136 791 7 Japan 126 568 8 Italy 68 306 9 South Africa 63 964 10 Austria 53 396 11 China 51 038 12 Republic of Korea 40 322 13 Spain 37 726 14 Ukraine 32 573 15 Switzerland 31 706 16 New Zealand 31 565 17 Netherlands 30 052 18 Belgium 29 844 19 Cuba 29 697 20 Czech Republic 27 907 21 Jordan 26 637 … 28 Poland 14 965

Kierunki migracji studenckich – wyjazdy Najwięksi eksporterzy studentów od lat: Chiny, Indie, Korea Pd., Japonia, Kanada, Meksyk, Turcja. Australia, koncentruje się na Azji (79%): Chiny, Indie, Malezja i Indonezja. Japonia – studenci z Azji 93,3% ogólnej liczby (głównie Chiny i Korea). Rosja – pośród 88 tys. studentów z Azji (64% ogółu obcokrajowców) głównie Azja Środkowa. Francja: ponad 40% studentów afrykańskich (Maroko, Senegal, Algieria), ponad 20% azjatyckich (Wietnam i Chiny) – w obu przypadkach głównie byłe kolonie.

Kierunki migracji studenckich – wyjazdy

Kierunki migracji studenckich – kierunek Polska

Studenci zagraniczni w Polsce na tle globalnych procesów Lp. Rok 2009 1 Ukraina 3499 2 Białoruś 2329 3 Norwegia 1311 4 USA 972 5 Szwecja 940 6 Litwa 663 7 Tajwan 657 8 Niemcy 585 9 Rosja 464 10 Kanada 456 11 Chiny 392 12 Kazachstan 375 13 Czechy 326 14 Indie 324 15 Nigeria 258 16 Wietnam 174 17 Słowacja 170 18 Hiszpania 152 19 Turcja 150 20 Arabia Saudyjska 143 21 Armenia 117 22 Mongolia 115 23 Francja 114 24 Wielka Brytania 110 25 Malezja 26 Mołdowa 90 27 Bułgaria 77 28 Albania 29 Kamerun 66 30 Irak Studenci azjatyccy (na świecie 48,7%) w Polsce jedynie 18,3%. Głównie studenci z Ukrainy i Białorusi. Wysoka trzecia pozycja Norwegii. Odległa, 17 pozycja Słowacji. Statystyki porównywalne z np. Holandią. 68,2% Europa 18,3% Azja 8,6% Ameryka Północna 4,2% Afryka 0,5% Ameryka Południowa 0,1% Australia i Oceania

Porównanie potencjału Polski i Czech W 2008 w Polsce studiowało 9 783 europejczyków – w Czechach trzy razy więcej (24 083), z tego 18 621 Słowaków. Bez uwzględnienia studentów słowackich w Czechach w roku 2008 studiowało ogółem 9 286 studentów, z tego 5 462 z Europy – w Polsce odpowiednio 14 963 i 9 763.

Atrakcyjne kierunki studiów dla obcokrajowców Studenci zagraniczni na poszczególnych kierunkach studiów Lp. Kierunek studiów Liczba studentów z zagranicy 1 Kierunek lekarski 4711 2 Zarządzanie 1401 3 Ekonomia 1204 4 Filologia ogółem 856 5 Stosunki międzynarodowe 803 6 Turystyka i rekreacja 706 7 Informatyka 592 8 Kierunek lekarsko-dentystyczny 567 9 Finanse i rachunkowość 372 10 Politologia 360 11 Prawo 320 12 Pedagogika 314 13 Psychologia 294 14 Administracja 290 15 Filologia polska 288 Obok medycyny i stomatologii najczęściej wybierane: zarządzanie, marketing i szeroko pojęte studia ekonomiczne. Istotna grupa – studia artystyczne – szczególnie muzyczne.

Atrakcyjne kierunki studiów dla obcokrajowców W raporcie przykładowe tabele wojewódzkie rozkładu ilości studentów w podziale na kierunki studiów.

Duża rola współpracy transgranicznej Nierównomierny rozkład ilości studentów zagranicznych w województwach. Dominująca rola ośrodka warszawskiego. Układ regionalny pokazuje przewagę regionów wschodnich nad zachodnimi. region liczba studentów % studentów w skali kraju reg. śląski 2226 13,1% reg. pomorski 1751 10,3% reg. podlasko-lubelski 2561 15,1% reg. mazowiecki 5449 32,1% reg. małopolski 2959 17,4% reg. warmińsko-mazurski 83 0,5% reg. wielkopolski 1971 11,6%

Duża rola współpracy transgranicznej województwo studenci zagraniczni 2009 (wg GUS) liczba % w skali kraju % do ogółu studentów woj. dolnośląskie 1513 8,9% 1,03% woj. kujawsko-pomorskie 150 0,9% 0,17% legenda woj. lubelskie 1546 9,1% 1,38% powyżej 1,35% woj. lubuskie 40 0,2% 0,18% 0,9%-1,35% woj. łódzkie 912 5,4% 0,65% 0,4%-0,89% woj. małopolskie 1998 11,8% 0,96% 0,1%-0,39% woj. mazowieckie 4537 26,7% 1,43% woj. opolskie 59 0,3% woj. podkarpackie 919 1,50% woj. podlaskie 1015 6,0% 2,56% woj. pomorskie 893 5,3% 0,93% woj. śląskie 654 3,8% 0,45% woj. świętokrzyskie 42 0,08% woj. warmińsko-mazurskie 83 0,5% 0,19% woj. wielkopolskie 1931 11,4% 1,22% woj. zachodniopomorskie 708 4,2% 1,10% Miarodajny względny wynik procentowy. Wysoki wynik województw tzw. ściany wschodniej. Dominująca rola ośrodka warszawskiego.

Wzrost liczby studentów zagranicznych Wzrost liczby studentów ma trend stały. Możliwość zwiększenia ilości studentów zagranicznych w Polsce: pośród grupy krajów azjatyckich pośród krajów, w których polska „marka” tradycyjnie jest wysoko ceniona, jak: Kazachstan, Chile, Meksyk, Wietnam, Egipt itp.

Uczelnie przyjazne studentom zagranicznym Poz. Nazwa uczelni Liczba studentów zagranicznych 1 Uniwersytet Jagielloński 1197 2 Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 1031 3 Uniwersytet Warszawski 944 4 Uniwersytet Medyczny w Lublinie 766 5 Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie 710 6 Warszawski Uniwersytet Medyczny 612 7 Uniwersytet w Białymstoku 599 8 Gdański Uniwersytet Medyczny 587 9 Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie 463 10 Uniwersytet Wrocławski 451 11 Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu 396 12 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 386 13 Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach 383 14 Politechnika Warszawska 375 15 Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego w Warszawie 355 Dominują uczelnie medyczne i uniwersytety. Zdecydowanie gorsze wyniki uczelni technicznych. Duże możliwości powiększenia ilości studentów w oparciu o istniejącą bazę dydaktyczną. W Raporcie tabele ujmujące większość uczelni.

Uczelnie przyjazne studentom zagranicznym Uczelnie o najwyższym udziale studentów zagranicznych w stosunku do ogółu studentów Poz. Nazwa Miasto Studenci zagraniczni Studenci ogółem % studentów zagranicznych 1 Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Poznań 1031 8170 12,62% 2 Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie Szczecin 463 3723 12,44% 3 Gdański Uniwersytet Medyczny Gdańsk 587 5192 11,31% 4 Uniwersytet Medyczny w Lublinie Lublin 766 6890 11,12% 5 Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego w Warszawie Warszawa 355 3958 8,97% 6 Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Rzeszów 710 9336 7,60% 7 Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Wrocław 396 5631 7,03% 8 Wyższa Szkoła Handlu i Finansów Międzynarodowych im. F. Skarbka w Warszawie 116 1688 6,87% 9 Warszawski Uniwersytet Medyczny 612 9441 6,48% 10 Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Białystok 240 3992 6,01% 11 Collegium Civitas w Warszawie 92 1595 5,77% 12 Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Katowice 383 8042 4,76% 13 Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu 88 1852 4,75% 14 Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu Zamość 106 2624 4,04% 15 Europejska Akademia Sztuk w Warszawie 102 3,92%

Szanse i zagrożenia rozwoju studiów dla obcokrajowców Zagrożenia i problemy: warunki prawno-ekonomiczne, brak skutecznego systemu wsparcia studentów zagranicznych, brak narodowego systemu promocji zagranicznej, uprzedzenia kulturowe i problemy językowe. Szanse: wysoki poziom studiów. nadwyżka miejsc na większości uczelni polskich, Konieczność pozyskania dodatkowych kandydatów wobec zbliżającego się niżu demograficznego, zwiększające się zrozumienie dla pozytywnego oddziaływania mobilities na całość procesu studiów.

Aneks 10 tabel zawierających wybór danych o studentach zagranicznych z najważniejszych ilościowo krajów według rodzajów uczelni. Dane GUS za rok akademicki 2009/2010

Aneks Dwie kompletne tabele ukazujące liczbę studentów zagranicznych w uczelniach Study in Poland z uwzględnieniem kierunków studiów i krajów pochodzenia studentów. Dane GUS za rok akademicki 2009/2010.

Podsumowanie Zadania stojące przed środowiskiem akademickim: rozszerzenie oferty kursów/programów adresowanych do studentów z zagranicy: przygotowywanie kursów w j. angielskim, dostosowywanie programów zajęć do potrzeb i oczekiwań przyszłych studentów, otwarcie się na studentów z krajów dla nas egzotycznych; w przypadku Azjatów i Afrykanów powinna to być w dużej mierze oferta studiów inżynierskich, przygotowywanie całościowych ofert studiów wraz z opieką pobytową w naszym kraju,

Podsumowanie c.d. Zadania stojące przed środowiskiem akademickim: połączenie oferty dydaktycznej z akcją stypendialną – szczególnie w specjalnościach inżynieryjno-technicznych (współpraca z biznesem), nasilenie akcji informacyjno-promocyjnej z wykorzystaniem kanałów rządowych; dotychczasowe działania MSZ i MNiSW są tu dalece niewystarczające, wprowadzenie dawno oczekiwanych zmian formalno-prawnych skracających i upraszczających formalności, zorganizowanie lub rozbudowanie komórek istniejących w strukturach uczelni zajmujących się opieką nad studentem zagranicznym.

Dziękuję za uwagę dr Wojciech M. Marchwica w.marchwica@perspektywy.pl