Spotkanie edukacyjne

Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C) Prof. dr hab. n med. Anna Boroń - Kaczmarska Kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, Honorowy Członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego.

Jakie funkcje pełni wątroba? Wątroba jest jednym z najważniejszych i największych narządów w organizmie człowieka Produkuje najważniejsze białka Produkuje żółć – istotny czynnik w procesie trawienia Rozkłada szkodliwe toksyny Bierze udział w zwalczaniu infekcji

Wirusowe zapalenie wątroby Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby ( pwzw ) jest często potocznie nazywane niesłusznie „żółtaczką" Jest to jednak określenie nieprawidłowe i nie medyczne – częściej wirusowe zapalenie wątroby przebiega bez żółtaczki Żółtaczka bardzo rzadko pojawia się w przypadku zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu C. Dobrze poznanych jest 5 wirusów zapalenia wątroby:

Wirusowe zapalenie wątroby typu A (wzw A) Powszechnie nazywane „chorobą brudnych rąk”. Występuje wszędzie tam, gdzie panują złe warunki sanitarno- higieniczne - najczęściej chorują turyści (np. Egipt, Grecja, Tunezja). Do zakażenia wirusem HAV dochodzi drogą pokarmową – ręce lub żywność zanieczyszczone wirusem Objawy choroby nie występują lub są nie charakterystyczne: męczliwość, nudności i wymioty, ból brzucha oraz mięśni i stawów, świąd skóry, rzadziej żółtaczka, ciemniejsze zabarwienie moczu W profilaktyce zaleca się szczepienia ochronne przeciw WZW A. (turyści, wojsko, osoby z chorobami wątroby, ochrona zdrowia)

Wirusowe zapalenie wątroby typu B (wzw B) Najpowszechniej występująca na świecie choroba zakaźna wywołana przez wirus HBV – około 350 mln osób zakażonych Wirus HBV przenosi się przez krew oraz płyny ustrojowe - - może się nim zakazić każdy, kto nie został uodporniony Transmisja wirusa przez zakażoną matkę na noworodka w okresie okołoporodowym jest mało prawdopodobna (szczepienie i immunoglobulina) Od około 1994 roku wszystkie noworodki są szczepione Powszechne szczepienia obejmują zazwyczaj podanie trzech dawek w schemacie 0-1- 6 miesięcy Powtarzanie szczepienia po sprawdzeniu poziomu odporności – poziom przeciwciał anty-HBs.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C (wzw C) Choroba zakaźna wywołana przez wirus HCV, odkryty w 1989 roku Zakażenie i zapalenie wątroby przebiega najczęściej bezobjawowo Po zakażeniu HCV u 80% osób rozwija się przewlekła choroba wątroby, zwykle postęp jest powolny – zwłaszcza u młodych osób

Wczesne wykrycie podstawą sukcesu terapeutycznego Wirusowe zapalenie wątroby typu C (wzw C) Poważne następstwa zakażenia HCV obserwuje się u ok. 20% pacjentów zakażonych przewlekle Od momentu zakażenia do rozwoju marskości wątroby upływa 25 – 30 lat (u nadużywających alkoholu lub zakażonych HBV lub HIV - około 10 lat) Wczesne wykrycie podstawą sukcesu terapeutycznego

Zdrowa wątroba Zwłóknienie wątroby Marskość wątroby Rak wątroby

Wirusowe zapalenie wątroby typu C – dane o wirusie HCV HCV (hepatitis C virus) - wirus powodujący zapalenie wątroby typu C Występuje w 6 odmianach (genotypach oznaczonych od 1 - 6 ) Od rodzaju genotypu wirusa zależy długość leczenia, ale nie przebieg choroby W Polsce przeważa odmiana (genotyp) 1b – 70% zakażonych Przeciwko wirusowi HCV do tej pory nie wynaleziono szczepionki, głównie z powodu dużej zmienności budowy wirusa (podobnie HIV)

Epidemiologia HCV – świat Zakażonych HCV na świecie może być 250- 300 mln osób* Nie więcej niż 10-20% wie o zakażeniu (nie ma charakterystycznych objawów dla zakażenia HCV) Każdego roku grupa zakażonych powiększa się o kolejne 3-4 mln osób Niska wykrywalność – nie podejmowanie leczenia Liczba zgonów spowodowanych zakażeniem HCV (marskość i rak wątroby) w najbliższych latach zwiększy się kilkakrotnie.* * Według szacunków WHO

Rozpowszechnienie zakazeń HCV <1% 1%–2.4% 2.5%–4.9% 5%–10% >10% Brak danych WHO. Wkly Epidemiol Rec. 2000;75:18-19. 13 13 13

Epidemiologia HCV – Polska Odsetek zakażonych – ok. 1,9% Liczba zakażonych w Polsce może wynosić ok. 700 000 osób W Szczecinie - około 7 500 osób W woj. zachodniopomorskim - około 32 176 osób U osób, które nie wiedzą o zakażeniu: Postęp choroby wątroby (bezobjawowy) leczenie nie jest podejmowane zagrożenie epidemiczne dla otoczenia możliwość występowania chorób poza wątrobą (tarczyca, nerki, skóra) związanych z wirusem HCV

Drogi zakażenia wirusem HCV HCV przenosi się przez krew Potencjalnie podczas każdego uszkodzenia skóry lub błon śluzowych (np. sprzętem medycznym skażonym wirusem) Sytuacje, w których może dojść do zakażenia: Najczęściej: Pobyt w szpitalu Zaniedbania pracowników ochrony zdrowia (rękawiczki) Zabiegi inwazyjne (cewnikowanie, endoskopie) Pobieranie krwi i zastrzyki (obecnie rzadko) Skażony sprzęt podczas dożylnego przyjmowania narkotyków Wielu partnerów seksualnych (kontakty hetero i homoseksualne) Sporadycznie: Zabieg dentystyczny, fryzjer, manicure, tatuaż, piercing W warunkach domowych wspólne używanie szczoteczek do zębów, maszynek do golenia, ręczników

test na obecność przeciwciał wirusa HCV, Jak sprawdzić, czy jest się zakażonym? Podstawowym badaniem diagnostycznym jest oznaczenie przeciwciał anty-HCV (białek potwierdzających kontakt z wirusem), test na obecność przeciwciał wirusa HCV, który można wykonać w większości laboratoriów analitycznych – koszt około 30 zł Nie zawsze wykrycie tych przeciwciał jest dowodem na zakażenie! Potwierdzeniem zakażenia HCV jest badanie materiału genetycznego wirusa (RNA HCV)

Badania wskazane u osoby zakażonej HCV Materiał genetyczny wirusa (RNA HCV) Genotyp (odmiana) wirusa Biopsja wątroby (nie w każdym przypadku) Badania nieinwazyjne oceniające włóknienie i nasilenie zapalenia (Fibrotest, Fibroscan) Ocena funkcji tarczycy Badania w kierunku choroby autoimmunologicznej (rodzinne występowanie)

Możliwości terapeutyczne HCV Obecne metody terapeutyczne umożliwiają trwałą eliminację wirusa u ponad 50% chorych. Standardem leczenia przewlekłego zapalenia wątroby typu C są zastrzyki podskórne z interferonu - połączone z podawaniem (doustnie) preparatu przeciwwirusowego - rybawiryny. Leczenie ustalane jest indywidualnie dla każdego pacjenta na podstawie określenia genotypu wirusa HCV. Przy genotypie 1 i 4 wirusa standardowa terapia trwa 48 tygodni, skuteczność 50 – 60%. Przy genotypie 2 i 3 wirusa, standardowa terapia trwa 24 tygodnie, skuteczność 70 – 80%.

Konsekwencje późno wykrytego zakażenia Wykrycie zakażenia HCV nie jest „wyrokiem” – można je skutecznie leczyć W czasie najbliższych 3 – 5 lat będą dostępne nowe, bardziej skuteczne, formy leczenia Skuteczne leczenie zapobiega wystąpieniu marskości wątroby i raka wątroby U chorych z marskością i rakiem wątroby wykonuje się z powodzeniem przeszczepy wątroby

Kto przede wszystkim powinien wykonać badania w kierunku zakażenia HCV Przetoczenie krwi przed 1992 rokiem Pobyt w szpitalu (szpitalach) Operacje i drobne zabiegi chirurgiczne (zwłaszcza przed laty) Zabiegi inwazyjne (cewnikowanie, endoskopie) Przyjmowanie narkotyków dożylnie, tatuaże Przewlekłe choroby wymagające licznych pobrań krwi i zastrzyków (zwłaszcza przed 15-20 laty); np. chorzy na cukrzycę Kobiety w okresie prokreacji

Pamiętaj Ty też możesz być zakażony HCV! Wczesne wykrycie zakażenia podstawą sukcesu terapeutycznego

Zrób test na obecność przeciwciał anty- HCV