Formy popełnienia czynu zabronionego: Podstawowe formy sprawstwa (art. 9 § 1 k.k.s.): • sprawstwo pojedyncze • sprawstwo równoległe • współsprawstwo • sprawstwo kierownicze • sprawstwo polecające

Podstawowe formy sprawstwa – c.d. Sprawstwo pojedyncze - sprawca sam realizuje wszystkie ustawowe znamiona przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego Sprawstwo równoległe - gdy dwie lub więcej osób popełnia w tym samym czasie i miejscu taki sam czyn bez porozumienia (np. przemyt dewizowy czy celny, którego przedmiot ujawniono w dwóch bagażach należących do dwóch różnych osób, choć znajdujących się w jednym autokarze)

Podstawowe formy sprawstwa – c.d. Współsprawstwo - wymaga popełnienia czynu „wspólnie i w porozumieniu” z inną osobą lub innymi osobami Współsprawstwo sukcesywne - porozumienie nastąpiło w trakcie realizowania czynu zabronionego Dokonanie czynu w ramach współsprawstwa nie musi oznaczać, iż każda ze współdziałających osób realizuje samodzielnie wszystkie ustawowe znamiona czynu (jest współsprawstwem także zachowanie wynikające z uzgodnionego podziału ról w celu realizacji zaplanowanego czynu)

Szczególne formy organizacyjne: Zorganizowana grupa przestępcza – co najmniej trzy osoby współdziałające ze sobą. Grupa powinna mieć wewnętrzną hierarchię, podział ról i korzyści z przestępstwa, a działalność w takiej grupie ma warunkować lub ułatwiać popełnianie przestępstw skarbowych Związek mający na celu popełnianie przestępstwa skarbowego - wyższy stopień organizacji wewnętrznej aniżeli zorganizowana grupa, tj. trwałe formy organizacyjne, wyróżnione kierownictwo oraz określona dyscyplina członków K.k.s. przewiduje w takich przypadkach nadzwyczajne obostrzenie kary (art. 37 § 1 pkt 5)

Podstawowe formy sprawstwa – c.d. Sprawstwo kierownicze - kierowanie wykonywaniem czynu przez inną osobę. Sprawca kierowniczy z reguły jest inicjatorem lub organizatorem czynu zabronionego Kierowanie powinno oznaczać panowanie nad realizacją czynu, a więc sytuację, gdy od decyzji sprawcy kierowniczego zależy rozpoczęcie, prowadzenie, zmiana lub nawet przerwanie zachowania osoby bezpośrednio realizującej znamiona czynu (wyrok SN z 30 maja 1975 r., Rw 204/75, OSNKW 1975, nr 8, poz. 115)

Podstawowe formy sprawstwa – c.d. Sprawstwo polecające - wykorzystanie uzależnienia innej osoby od siebie i polecenie jej wykonania czynu zabronionego. Konieczne jest tu istnienie stosunku zależności między osobą wydającą polecenie wykonania czynu zabronionego a sprawcą tego czynu. Istniejący stosunek zależności może mieć charakter formalny (podległość służbowa) lub faktyczny (np. dług wdzięczności)

Pochodne formy sprawstwa: Podżeganie Pomocnictwo Prowokacja Art. 18 § 2 i 3, art. 19–20, art. 21 § 2 i 3 oraz art. 22–24 k.k. w zw. z art. 20 § 2k.k.s. Pochodne formy sprawstwa nie odnoszą się do wykroczeń skarbowych

Pochodne formy sprawstwa – c.d. Podżeganie - kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego, czyli dąży do wywołania u innej osoby zamiaru popełnienia przestępstwa skarbowego Podżeganiem jest nie tylko namawianie innej osoby do przestępstwa skarbowego, ale także obietnica pomocy (np. dostarczenia środka transportu, sfałszowania wymaganych dokumentów, ukrycia towaru), jeżeli spowodowała ona u nakłanianego postanowienie (zamiar) popełnienia przestępstwa. Karalne jest podżeganie umyślne wyłącznie w zamiarze bezpośrednim („kto chcąc”)

Pochodne formy sprawstwa – c.d. Pomocnictwo psychiczne - jeżeli sprawca miał już zamiar popełnienia przestępstwa skarbowego Zachowanie się nakłaniającego stanowi utwierdzanie sprawcy w powziętym już zamiarze popełnienia czynu zabronionego

Pochodne formy sprawstwa – c.d. Pomocnictwo - kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji • Karalne jest pomocnictwo umyślne („kto w zamiarze”)

Pochodne formy sprawstwa – c.d. • Pomocnictwo przez zaniechanie - wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwianie innej osobie jego popełnienie (np. funkcjonariusz celny, który odstępując od czynności służbowych w zamian za otrzymanie korzyści majątkowej, umożliwia innej osobie dokonanie przestępstwa przemytu celnego)

Pochodne formy sprawstwa – c.d. Prowokacja - nakłanianie innej osoby do popełnienia przestępstwa skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego skarbowego Prowokator odpowiada tak jak podżegacz, ale wyłączono w stosunku do niego możliwość zastosowania m.in. przepisów o czynnym żalu (poniesie on odpowiedzialność karną także wtedy, gdy uda mu się zapobiec dokonaniu czynu zabronionego)

Dodatkowa forma sprawstwa w k.k.s.: Zastępstwo prawne - art. 9 § 3 k.k.s. wprowadza odpowiedzialność jak za sprawstwo także osoby, która na podstawie: a) przepisu prawa (np. Kodeksu spółek handlowych), b) decyzji właściwego organu (np. powołania przez radę nadzorczą spółki), c) umowy (np. o pracę, zlecenia), d) faktycznego wykonywania — zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną  

Dodatkowa forma sprawstwa w k.k.s. – c.d. W części szczególnej k.k.s. podmiot wielu przestępstw i wykroczeń skarbowych jest określony nazwą zbiorową, np. „podatnik”, „płatnik”, „rezydent”, „producent”, „importer”. W takich sytuacjach osoba fizyczna działająca w danym podmiocie gospodarczym ponosi odpowiedzialność jak sprawca, jeżeli zajmowała się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi danej jednostki (Uzasadnienie rządowego projektu k.k.s.)

Etapy realizacji czynu zabronionego: Wyróżnia się cztery etapy realizacji czynu zabronionego: Zamiar Przygotowanie Usiłowanie Dokonanie  

Etapy realizacji czynu zabronionego – c.d. Zamiar popełnienia czynu zabronionego nie jest karalny W części ogólnej k.k.s. brak przepisów określających karalność przygotowania do czynu zabronionego W części szczególnej k.k.s. wyjątek stanowi art. 67 § 2, który przewiduje jedyny przypadek karalności czynności przygotowawczych (uzyskiwanie lub przysposabianie środków w celu popełnienia przestępstwa skarbowego, polegającego na fałszowaniu znaku akcyzy albo upoważnienia do odbioru banderol) 

Etapy realizacji czynu zabronionego – c.d. Usiłowanie - gdy sprawca, działając w zamiarze popełnienia czynu zabronionego, swoim zachowaniem zmierza bezpośrednio ku jego dokonaniu, które jednak nie następuje K.k.s. nie przewiduje karalności usiłowania w odniesieniu do wykroczeń skarbowych. Nie jest również karalne usiłowanie przestępstw skarbowych nieumyślnych

Etapy realizacji czynu zabronionego – c.d. Usiłowanie udolne - gdy sprawca nie dokonuje przestępstwa skarbowego, pomimo że było to możliwe Usiłowanie nieudolne - gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie przestępstwa skarbowego jest niemożliwe, ze względu na brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego lub ze względu na użycie środka nienadającego się do popełnienia czynu zabronionego. Jest ono podstawą do nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet do odstąpienia od jej wymierzenia

Etapy realizacji czynu zabronionego – c.d. Do usiłowania przestępstwa skarbowego (umyślnego) mają zastosowanie przepisy art. 21 i art. 20 § 4 k.k.s. oraz art. 13, art. 14 § 2 i art. 15 k.k. (w zw. z art. 21 § 3 k.k.s.) Usiłowanie jest zawsze karalne w odniesieniu do przestępstw skarbowych zagrożonych karą wyższą niż rok pozbawienia wolności. Karalność usiłowania przestępstwa skarbowego zagrożonego karą pozbawienia wolności do roku lub łagodniejszą jest uzależniona od istnienia w k.k.s. przepisu przewidującego wprost taką karalność Za usiłowanie można wymierzyć karę w wysokości nieprzekraczającej dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa skarbowego

Etapy realizacji czynu zabronionego – c.d. Dokonanie - gdy sprawca swoim zachowaniem zrealizował wszystkie ustawowe znamiona charakteryzujące dany czyn zabroniony W razie popełnienia przestępstwa skarbowego, które karane jest już na etapie usiłowania, sprawca zostanie ukarany wyłącznie za dokonanie, gdyż odpowiada się za ostatni zrealizowany etap