WULKANy na powierzchni Ziemi Emilia Nowak 1b

Ziemia pod naszymi stopami wydaje się być stała, ale w rzeczywistości bez przerwy przesuwa się bardzo wolno, z niesłychaną mocą. Od czasu do czasu wzburza się nagle, gwałtownie, powodując trzęsienia ziemi i powstawanie wulkanów. Wulkany to miejsca, w których magma – rozgrzany do czerwoności stop skalny z wnętrza Ziemi – wydobywa się na powierzchnię. Erupcje wulkanów należą do tych potężnych sił przyrody, których zawsze się lękano. Podczas wybuchu wulkanu masy lawy mogą spływać w dół po stoku, niszcząc wszystko po drodze. Potężna eksplozja może też wysadzić wierzchołek góry, wyrzucając jednocześnie w powietrze chmury gazów i kawałki materiału skalnego. Niezależnie od formy wybuchu, powoduje on zawsze zmiany w otoczeniu.

Termin WULKAN oznacza otwór w skorupie ziemskiej, przez który wydostaje się z wnętrza ziemi magma, czyli płynna skała. Używany jest także w odniesieniu do góry zbudowanej z materiału skalnego, gromadzącego się wokół tego tworu. Formowany przez tysiące lat wulkan może osiągnąć olbrzymie rozmiary, jak na przykład najwyższy szczyt Afryki – Kilimandżaro, który wznosi się 4800 metrów ponad otaczające go równiny.

Fudżi – Jama Mauna Kea

GDZIE ZNAJDUJE SIĘ WIĘKSZOŚĆ WULKANÓW? Wulkany usytuowane są w miejscach, w których skorupa ziemska jest mało stabilna – na grzbietach oceanicznych i w dolinach ryftowych, gdzie płyty litosfery rozchodzą się, oraz wzdłuż niektórych krawędzi kontynentów, gdzie płyty napierają na siebie. Na tych obszarach występują częste trzęsienia ziemi i wybuchy wulkanów. Najwięcej wulkanów występuje w tzw. pierścieniu ognia wokół Oceanu Spokojnego. Znajduje się tam przeszło połowa czynnych wulkanów świata.

Pierscien Ognia

CZY WSZYSTKIE WULKANY WYRZUCAJĄ LAWĘ? Magma docierająca na powierzchnię ziemi nosi nazwę lawy. Jest to najczęściej spotykana postać wyrzucanego materiału. Niektóre lawy mają w chwili wypływu temperaturę ponad 1100 stopni Celsjusza i dużą płynność, toteż mogą przepłynąć wiele kilometrów, zanim ochłodzą się i skrzepną.

Lawa

Lawy o innym składzie mineralnym i temperaturze są mniej ruchliwe i krzepną znacznie szybciej, zatykając wylot wulkanu i hamując wypływ. Zawarte w magmie gazy wytwarzają w końcu wysokie ciśnienie, które wysadza korek i powoduje potężną eksplozję. W powietrze wylatują nawet oderwane od ścian krateru bloki skalne, zaś wyrzucana lawa może zastygnąć w powietrzu i spaść jako bomby wulkaniczne

CZY PO WYBUCHACH WULKANÓW ZAWSZE POWSTAJĄ GÓRY? Lawa oraz popiół i żużel wyrzucane przez wulkan gromadzą się zwykle wokół jego wylotu, formując szczyt górski. Czasem jednak lawa wydostaje się przez podłużne szczeliny w skorupie ziemskiej i rozlewa szeroko, tworząc pokrywę. W osiemnastym wieku na Islandii wypływy lawy ze szczeliny o długości ok. 30km spowodowały zalanie około 2000km kwadratowych i śmierć jednej piątej ludności wyspy. Szczelinowe wylewy lawy miały miejsce w wielu rejonach świata. Przykładem utworzonego przez nie krajobrazu są Księżycowe Kratery w południowej części stanu Idaho.

Ksiezycowe kratery

KTÓRY WYBUCH BYŁ NAJGROŹNIEJSZY? Najsłynniejszy ze wszystkich wybuchów miał w miejsce w roku 79, kiedy to włoski wulkan – Wezuwiusz – wysadził swój wierzchołek i w ciągu kilku godzin całkowicie zasypał Pompeje. Pompeje to dawne rzymskie miasto pod Neapolem, we Włoszech. Kiedy położony nieopodal Wezuwiusz wybuchnął, miasto zasypała gruba warstwa popiołu wulkanicznego, dusząc tysiące obywateli. Dzięki temu płaszczowi popiołu, Pompeje przetrwały całe wieki. Teraz zostały odkopane, ukazując zachowane niemal w całości rzymskie miasto; szczątki ludzi i zwierząt leżą tam, gdzie zginęli oni prawie dwa tysiące lat temu.

Wezuwiusz

Ponad milion lata temu w Indonezji na zachód od Jawy powstał stożkowy wulkan. Z upływem lat erupcje zniszczyły wierzchołek góry. Nowe stożki wyrosły ponad powierzchnią morza i utworzyły wyspę Krakatau o wysokości 813 m i długości 9 km. Erupcje wulkanów prowadzą do: Powstania gorejących chmur Zniszczeń materialnych i śmierci ludzi i zwierząt ( erupcja Wezuwiusza w 79 r. n.e. spowodowała całkowite zasypanie: Herkulanum, Pompei oraz Stabii Spływu oraz lawiny błotne Utworzenia się kaldery - dużego kotła powstałego wskutek rozsadzenia stożka wulkanicznego Tworzenia się nowych lub zanikania starych wysp Utworzenia się dużych, groźnych fal tsunami Wytapiania się śniegów zalegających na wulkanach

Anak Krakatau

ERUPCJE WULKANÓW PROWADZĄ DO: Powstania gorejących chmur Zniszczeń materialnych i śmierci ludzi i zwierząt Tworzenia się nowych lub zanikania starych wysp Utworzenia się dużych, groźnych fal tsunami Wytapiania się śniegów zalegających na wulkanach

Dziękuję za uwagę ;)