Dialog motywujący Magdalena Marzec

Niedostosowanie społeczne to zaburzenie charakterologiczne o niejednolitych objawach, spowodowane niekorzystnymi zewnętrznymi lub wewnętrznymi warunkami rozwoju, a wyrażające się wzmożonymi i długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków społecznych i w realizacji zadań życiowych danej jednostki

Przyczyny niedostosowania: Makroekonomiczne - powstawanie zjawiska w wyniku uprzemysłowienia, urbanizacji, sytuacji ekonomicznej, miejsca zamieszkania i wielu innych czynników zewnętrznych. Mikrospołecznych – wynikających głównie z środowiska rodzinnego, w jakim żyje jednostka, grup rówieśniczych w jakich uczestniczy oraz środowiska zawodowego

Skąd się bierze brak wiary w siebie… Etiologia umiejscowienia źródła kontroli…

Wyuczona bezradność; obojętnie co zrobię, to i tak nic się nie zmieni Nadmierna opiekuńczość dystans emocjonalny niska samoocena Samotność Pesymizm rodziców Uzależnienia rodziców rozwód rodziców lub śmierć bliskiej osoby Krytycyzm rodziców Odrzucenie przez rodziców wykorzystywanie seksualne

Wyuczona bezradność – słowa ranią na całe życie

Wyuczona bezradność Osoba doświadcza najczęściej negatywnych następstw swojego zachowania lub tak je interpretuje. myślenie czarno- białe Atrybucja zewnętrzna (inni) atrybucja wewnętrzna (ja)

Osobowość zależna KLUCZOWE PRZEKONANIA: „jestem za głupi/ głupia” „jestem za słaby/słaba” Korelacje z neurotyzmem – wrażliwość na kary

Osobowość zależna Niezdecydowany sposób mówienia, poruszania się Oczekuje, że odgadniesz jej pragnienia Unika procesów decyzyjnych Odczuwa zależność niczym małe dziecko Posiada umiejętność „odgadywanie” pragnień drugiej strony; chce zadowolić innych Nie wyraża negatywnych uczuć, gniewu w stosunku do osoby na której jej zależy Będzie dostosowywała swoją opinię do Twojej, aby Cię zadowolić!

Poznaj moich rodziców

Osobowość bierno - agresywna Stawia bierny opór wobec rutynowych obowiązków społecznych i zawodowych Narzeka, że jest niezrozumiana i niedoceniana Jest ponura i kłótliwa Bezpodstawnie krytykuje i wyszydza osoby wyżej postawione Odczuwa zawiść i niechęć wobec osób, którym lepiej się wiedzie Oscyluje między zachowaniem wrogim i wyzywającym a skruchą Nie dostrzegają, że sami przyczyniają się do swojej porażki Wobec osób od których jest uzależniony, boi się okazywać agresję bierny opór.

Osobowość bierna Tego typu osoby wzbudzają w nas złość, prowokują nas Nie spojrzą prosto w oczy i nie powiedzą NIE JEDNAKŻE: „zapomni” o prośbie, ociąga się, udaje że źle zrozumiał, spełni prośbę niewłaściwie…

Osobowość bierno – agresywna Kluczowe przekonania: „system jest zły” „świat jest niesprawiedliwy”

Osobowość antyspołeczna Kluczowe przekonanie: „ktoś jest zawsze słabszy ode mnie i zasługuje na to, aby go wykorzystać” „wiem, że mam rację, ponieważ czuję, że to, co robię, jest w porządku” - Antyspołeczna osobowość bardzo często jest również uzależniona od np. alkoholu

Cechy osobowości antyspołecznej Nie podporządkowuje społecznym normom prawnym – powtarzające się czyny karalne Najczęściej kłamie, oszukuje dla własnej korzyści i/ lub przyjemności Jest impulsywna i niezdolna do planowania Łatwo wpada w gniew i przejawia agresję Lekkomyślnie zaniedbuje bezpieczeństwo innych Nie potrafi utrzymać żadnej stałej pracy ani dotrzymać zobowiązań finansowych Jest niezdolna do skruchy, co przejawia się obojętnością wobec krzywdy jaką wyrządzili innym

James Bond

Jak postępować? Bezkompromisowość – lepiej przesadzić ze sztywnością i uporem niż okazać empatię – mamy szansę zyskać ich szacunek. Całkowita szczerość – mówienie wprost, grożenie tylko wtedy, gdy idą za tym konsekwencje Nie ujawniamy informacji o sobie – może to być również odebrane jako słabość Nie pozwalamy się wykorzystać – małe ustępstwa Ocieramy się nawet o obojętność

DIALOG MOTYWUJĄCY skoncentrowana na osobie, oparta na współpracy forma prowadzenia klienta w kierunku wydobywania i wzmacniania motywacji do zmiany

DIALOG MOTYWUJĄCY •z osobami wykluczonymi społecznie, •bezrobotnymi, •chorymi, •niepełnosprawnymi, •uzależnionymi, •będącymi w konflikcie z prawem, •uczącymi się, •pracującymi na każdym stanowisku, •w każdym zawodzie, w każdym wieku i środowisku.

WYDOBYWANIE - polega na wydobywaniu motywacji, a nie jej wszczepianiu WYDOBYWANIE - polega na wydobywaniu motywacji, a nie jej wszczepianiu. Zakłada, że klient posiada wszelkie zasoby i wewnętrzną motywację do zmiany, co należy wzmacniać czerpiąc z jego poglądów, celów i wartości. Przeciwieństwem jest NAUCZANIE - przyjmujące, że klient nie ma podstawowej wiedzy, wglądu i umiejętności do zmiany, więc należy je wpoić WSPÓŁPRACA – najważniejszy element ducha podejścia motywującego, polega na budowaniu relacji partnerskiej i tworzeniu pozytywnej atmosfery interpersonalnej zachęcającej do zmiany. Polega ona na analizie problemu i udzielaniu wsparcia w oparciu o poszanowanie wiedzy i poglądów klienta, bez jakichkolwiek przymusów do zmiany. Jej przeciwieństwem jest KONFRONTACJA, czyli obalanie wadliwych poglądów klienta i narzucanie gotowych rozwiązań często takich, z którymi klient się nie zgadza. AUTONOMIA – zakłada szacunek dla zdania klienta i przypisuje mu odpowiedzialność za zmianę. Ma on zawsze wolny wybór w odniesieniu do zaproponowanych przez doradę rozwiązań. Zmiana powinna zrodzić się z wewnętrznego przekonania klienta i to on powinien podawać powody za nią przemawiające. Przeciwieństwem jest WŁADZA - kiedy to doradca narzuca gotowe rozwiązania.

Charakterystyka oporu u klienta w podejściu motywującym Sprzeczanie Przerywanie Ignorowanie -Podważanie opinii doradcy -Dyskredytowanie, kwestionowanie autorytetu i wiedzy doradcy -Wrogość , bezpośrednie wyrażanie gniewu wobec doradcy   -Wpadanie w słowo, przerywanie doradcy, gdy ten nie skończył wypowiedzi -Ucinanie wypowiedzi doradcy zawodowego -Nieuwaga, nie słuchanie doradcy -Brak odpowiedzi, klient mówi coś, co nie stanowi odpowiedzi na pytanie Brak reakcji, klient milczy Zmiana tematu Negowanie -Obwinianie innych -Niezgoda i niechęć -Usprawiedliwianie się -Minimalizowanie kosztów -Pesymizm -Brak woli zmiany -Niejasna wizja przyszłości i niejasne sposoby osiągnięcia celów  

Motywowanie 1.f. przedkontemplacyjna 2. f. kontemplacyjna 3.f. decyzji 6 FAZ: 1.f. przedkontemplacyjna 2. f. kontemplacyjna 3.f. decyzji 4.f. aktywnej zmiany 5. f. utrzymania 6. f. nawrotu

Motywowanie w fazie przedkontemplacyjnej Pułapka: •Próby przekonywania, których efektem jest opór Cel: •Spraw, by osoba zaczęła myśleć o zmianie •Zwiększaj konflikt pomiędzy tym kim osoba jest i co robi •Zwiększaj świadomość ryzyka i problemów związanych z zachowaniem •Ukaż możliwość zmiany Pytania: •„Kiedy to stało się problemem?” •„Co musiałoby się stać żebyś zechciał wprowadzić zmiany w tej sytuacji? •„Czy kiedykolwiek próbowałeś zrobić inaczej?

Motywowanie w fazie kontemplacyjnej Pułapka: •Przyspieszanie wprowadzenia zmian bez wcześniejszego dokładnego zbadania blokad Cel: •Stwórz pełen obraz korzyści i trudności związanych ze zmianą •Stosuj pochwały, przeformułowania •Podkreślaj ryzyko związane z brakiem zmian Pytania: •„W jaki sposób zachowanie jest dla ciebie problemem i jaki ma na ciebie wpływ (pozytywny i negatywny)?” •„Jakie przeszkody powstrzymują cię od zrobienia tego?” •„Co by ci pozwoliło kontynuować?” •„Co w przeszłości okazało się pomocne?”

Motywowanie w fazie decyzji Pułapka: •Oczekiwanie, że zmiana jest duża Cel: •Pomóż w ustaleniu najlepszego sposobu wprowadzenia zmian, by wykonanie było możliwe i by zakończyło się sukcesem •Utrwal decyzję (w przeciwnym razie pojawią się mechanizmy obronne: racjonalizacja, minimalizowanie, zapominanie) Pytania: •„Jakie masz obawy przed zmianą?” •„Jakie byłyby korzyści wprowadzania/ nie wprowadzania zmian?” -( „Bilans decyzyjny” - korzyści i straty zmiany i braku zmiany)

Motywowanie w fazie aktywnej zmiany Pułapka: •Zbytnie poddanie się oczekiwaniom osoby dotyczące treści i dynamiki zmian Cel: •Dostarcz odpowiednie ramy, przekaż umiejętności, wsparcie, wzmacniaj wprowadzane zmiany Pytania: •„Co chciałbyś żeby się zmieniło?” •„Co mógłbyś zrobić?” •„Jaki jest twój plan wprowadzania zmian?”

Motywowanie w fazie utrzymania Pułapka: •Zbyt wczesne wycofanie się Cel: •Pomóż generalizować umiejętności, ucz sposobów samomotywowania się i korzystania z umiejętności rozwiązywania problemów Pytania: •„Jak możesz rozwiązać ten problem?” •„Jakie znasz metody zapobiegania nawrotom?”

Motywowanie w fazie nawrotu Pułapka: •Poddanie się, rezygnacja Cel: •Wzmacniaj motywację – pokaż, że zmiana jest możliwa, a nawrót jest tymczasowy •Zadbaj by klient się nie zniechęcał, ale podjął zmianę oraz by wyrobił na nowo determinację i utrzymywał ją Pytania: •„Jakie wnioski możesz wyciągnąć na przyszłość?”

Podejście motywujące (wywiad motywujący, dialog motywujący) -   SYTUACJA PO ZMIANACH  SYTUACJA OBECNA   SYTUACJA OBECNA  MOTYWOWANIE DO ZMIAN KLIENT NIEZMOTYWOWANY KLIENT ZMOTYWOWANY metoda zwiększania wewnętrznej motywacji do zmiany poprzez analizę i wykorzystywanie zjawiska ambiwalencji

POROZMAWIAJMY MOTYWUJĄCO... Pomyślcie o czymś, co planujecie zmienić w swoim życiu.

Gdybyś miał/a zmienić coś w swoim życiu, to co byś zmienił/a? Nad jaką zmianą obecnie się zastanawiasz?

Co jest dobrego, pozytywnego w Twoim obecnym zachowaniu / sytuacji?

Co jest niedobrego / niekorzystnego w obecnym zachowaniu / sytuacji?

Ważność zmiany: Jak ważne jest dla Ciebie wprowadzenie tej zmiany na skali 0 – 10? Co sprawiło, że na skali ważności umiejscowiłaś się w punkcie… a nie w punkcie…? Co możesz zrobić, żeby przesunąć się o jeden krok dalej na skali? Co pozwoliłoby ci przejść na punkt ...?

Przekonanie o możliwości zmiany Na ile jesteś pewna / pewien, że potrafisz tę zmianę wprowadzić, na skali 0 – 10? Co sprawiło, że na skali pewności umiejscowiłaś się w punkcie… a nie w punkcie…? Co możesz zrobić, żeby przesunąć się o jeden krok dalej na skali? Co pozwoliłoby ci przejść na punkt ...?

Rozwijanie rozbieżności Wyobraź sobie siebie za 2 lata, w sytuacji, kiedy nic się nie zmieniło. Co dla Ciebie jest najgorszą rzeczą w takiej sytuacji?

Wyobraź sobie siebie za 4 lata, po wprowadzeniu zmiany – jak Twoje życie teraz wygląda, jak się czujesz?

Ryzykowne pytanie u osobowości zależnej: Jakie są przeszkody, które stoją między Tobą a celem? Z jakiego powodu nie jesteś w tym miejscu, gdzie jest Twoje marzenie?

Osoby, które odnoszą sukces mają poczucie skuteczności swoich działań i potrafią przezwyciężyć porażki. zasoby deficyty

Porażka (przypomnienie w trakcie rozmowy np Porażka (przypomnienie w trakcie rozmowy np. dlaczego się Pani/ Panu nie udało czegoś osiągnąć?; unikamy pytania DLACZEGO – jest ocenne!) samoocena (spadek) lęk (wzrost) brak poczucia własnej skuteczności koncentracja na przetrwaniu …a nie na zmianie

Podział zasobów Zasoby wewnętrzne umiejętności wiedza doświadczenie wartości Zasoby zewnętrzne Materialne Sytuacyjne Inni ludzie

Poszukiwanie zasobów Pomyśl o czymkolwiek, co ci się w życiu udało osiągnąć, z czego jesteś zadowolona? Jak wtedy przezwyciężyłaś trudności i przeszkody? Jakich wymagało to od ciebie umiejętności, zasobów? Co z tych rzeczy mogłoby Ci pomóc teraz w osiągnięciu celu?

ODKRYWAMY ZASOBY 1.Gdzie Pan / Pani jest dzisiaj? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 nic mi dzisiaj nie daję sobie wychodzi radę

2. Co takiego dzieje się, że jest Pan/Pani na 4, a nie na 1 2. Co takiego dzieje się, że jest Pan/Pani na 4, a nie na 1? Pytanie o wyjątki z przeszłości. 3. Czy kiedyś było tego więcej? 4. Pytanie o cud…np. wyobraź sobie, że jutro jesteś na 5. Czym różni się ta sytuacja? 5. SMART

Czym jest SMART To definicja celu, który chcemy osiągnąć. Powinien być: Szczegółowy Mierzalny Atrakcyjny Realny Terminowy

SMART Szczegółowy: kto, co gdzie kiedy, jak? Mierzalny: jak zmierzysz, po czym poznasz, że realizujesz cel? Atrakcyjny: inspirujący, motywujący, ambitny Realistyczny: możliwy do osiągnięcia przez Ciebie; wykorzystujący te zasoby, które faktycznie posiadasz! Terminowy: kiedy osiągniesz cel, konkretna data!

Dziękuję bardzo 

LITERATURA: Dutton, K., Mądrość psychopatów, wyd: Muza, Warszawa, 2014. Johnson, S,J., Style charakteru, wyd. Zysk i S-ka, Poznań, 2012. Lizis-Młodożeniec, M. (2012). Wybrane metody Dialogu Motywującego, mające zastosowanie w pracy socjalnej. W: Jaraczewska J., Dmitrowicz I. (red). Dialog Motywujący w teorii i praktyce. Motywowanie do zmiany w pracy socjalnej i terapii. Wydawnictwo AKAPIT, Toruń, 2012 . Miller W.R., Rolnick, S., Dialog Motywujący – jak pomóc ludziom w zmianie, wyd; WUJ, Kraków, 2014. Ostaszewski, P., Wartość wzmocnień odroczonych oraz niepewnych z perspektywy analizy zachowania, wyd; Instytut Psychologii PAN, warszawa, 2007 Rosengren, David., Rozwijanie umiejętności w dialogu motywującym, wyd: WUJ, Kraków, 2013.