Warszawskie ślady I lub II wojny światowej. Czy Warszawa pamięta? „Wojna składa się z nieprzewidzianych zdarzeń”. Napoleon Bonaparte
PAŁAC SASKI Nieistniejący pałac, który znajdował się w Śródmieściu przy pl. Saskim (ob. pl. Piłsudskiego). Do czasów współczesnych z pałacu przetrwała jedynie kolumnada z Grobem Nieznanego Żołnierza oraz jego zasypane podziemia. Po odzyskaniu niepodległości w pałacu Saskim umieszczono siedzibę Sztabu Generalnego (od 1928 roku Głównego) Wojska Polskiego, w którym jako szef sztabu urzędował Józef Piłsudski. Natomiast w 1925 roku w kolumnadzie pałacowej urządzony został Grób Nieznanego Żołnierza, zaprojektowany przez Stanisława Ostrowskiego. Podczas niemieckiej okupacji pałac stał się siedzibą władz niemieckich, został wysadzony w powietrze po upadku powstania warszawskiego, najpewniej 27 grudnia 1944 roku – w wyniku temu gmach uległ niemal całkowitemu zburzeniu, przetrwał jedynie fragment kolumnady wraz z Grobem Nieznanego Żołnierza. http://www.dgw.wp.mil.pl/fotogaleria/3/8.jpg
W grudniu 1944 roku, w odwecie za Powstanie Warszawskie, okupant wysadził w powietrze Pałac Saski. Los zrządził, że z monumentalnej kolumny ocalały tylko arkady kryjące Grób, który po wojnie odrestaurowano wg. projektu Zygmunta Stępińskiego, dodając metalową makietę Krzyża Grunwaldu. Grób Nieznanego Żołnierza, niezależnie od ideologii i podziałów, pozostał Panteonem Narodowej Pamięci - miejscem obdarzanym przez wszystkich czcią i szacunkiem. http://blog.quaint.pl/wpcontent/uploads/2013/05/wawa.jpg Rok 1926 i 1944 http://blog.quaint.pl/2013/05/02/grob-nieznanego-zolnierza/
PAWIAK- NIEISTNIEJĄCE WIĘZIENIE PRZY ULICY DZIELNEJ 24/26 Położone w samym centrum Warszawy więzienie śledcze, popularnie zwane Pawiakiem (nazwa pochodzi od ulicy Pawiej, przy której znajdowała się brama wjazdowa) zostało zbudowane w latach 1830-1836 wg projektu znanego warszawskiego architekta Henryka Marconiego. Od 1863 r. było więzieniem politycznym z oddziałami męskim i kobiecym. W latach zaborów więzieni tu byli członkowie Rządu Narodowego, powstańcy 1863 r., tysiące działaczy partii robotniczych, narodowych i ludowych. W czasie rewolucji 1905-1907 Pawiak był, obok Cytadeli Warszawskiej, głównym więzieniem politycznym dla jej uczestników. http://wojdalscy.republika.pl/images/pawiak_dzielna_24.jpg
HISTORIA W czasie okupacji niemieckiej w pierwszym okresie funkcjonowania Pawiaka do marca 1940 r. więzienie podlegało Wydziałowi Sprawiedliwości Urzędu Generalnego Gubernatorstwa. W marcu tego roku Pawiak stał się więzieniem śledczym Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego a szczególnie jej Wydziału IV Tajnej Policji Państwowej – gestapo, największym więzieniem politycznym na terenie okupowanej Polski. Powinniśmy pamiętać o tym miejscu, gdyż w XIX i XX wieku życie straciło tam wiele tysięcy niewinnych ludzi, w tym wielcy polscy patrioci tylko dlatego, że mieli inne poglądy polityczne. Szacuje się, że na około 100 tys. więźniów, którzy przeszli przez Pawiak w latach 1939-1944 – 37 tys. zginęło w egzekucjach, zostało zamordowanych w czasie przesłuchań na Szucha lub w celach, albo zmarło w szpitalu więziennym. Egzekucje na więźniach odbywały się początkowo w ogrodach sejmowym i uniwersyteckim, od grudnia 1939 do lipca 1941 r. na skraju Puszczy Kampinoskiej w pobliżu wsi Palmiry. Od jesieni 1941 r. m.in. w Szwedzkich Górach, Wólce Węglowej, Laskach, na wydmach Łuże, w Lasach Kabackich, w Lasach Chojnowskich koło Stefanowa, w Magdalence, w Bukowcu koło Jabłonny. Około 60 tys. więźniów wywieziono do obozów koncentracyjnych oraz do obozów pracy. Zbiorowych egzekucji pozostałych więźniów Niemcy dokonywali jeszcze 13 i 18 sierpnia 1944 w czasie Powstania Warszawskiego. 21 sierpnia 1944 opustoszałe zabudowania Pawiaka i Serbii wraz z przyległymi budynkami przez oddział niemieckich minerów zostały wysadzone w powietrze. W celu uczczenia pamięci ludzi więzionych na Pawiaku powstało wiele publikacji i ekranizacji filmowych. Jedna z najbardziej znanych wśród młodzieży jest książka pt. „Kamienie na szaniec” autorstwa Aleksandra Kamińskiego oraz jej ekranizacja. Przedstawia ona akcję przeprowadzoną 26 marca 1943 r. przez specjalny Oddział Grup Szturmowych Szarych Szeregów pod Arsenałem w celu odbicia z rąk hitlerowców Jana Bytnara ps.„Rudego” komendanta Hufca Południe oraz innych więźniów przewożonych z siedziby gestapo w al. Szucha na Pawiak.
HISTORIA REDUTA BANK POLSKI Budynek ten powstał w latach 1907-1911 według projektu Leontija Benois. Od roku 1918 znajdowała się w nim siedziba Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej. Od roku 1926 mieścił się w nim Bank Polski. W czasie okupacji znajdował się w nim Bank Emisyjny. Podczas powstania warszawskiego rejon ciężkich walk. Po wojnie wyburzono jego znaczną część, pozostawiając jedynie zachodnie skrzydło, które wpisane jest do rejestru zabytków. Jako miejsce stanowiące symbol obrony Starego Miasta, był gmachem, w którym początkowo planowano organizację Muzeum Powstania Warszawskiego. W roku 1993 został sprzedany. http://www.reduta.pl/images/reduta44.jpg http://www.reduta.pl/images/historia.4.jpg
BANK POLSKI DZIŚ I DAWNIEJ Ludzie powinni pamiętać o tym miejscu, gdyż podczas Powstania Warszawskiego w obronie Starego Miasta walczyli i ginęli żołnierze Armii Krajowej zgrupowania ,,Sosny” pododcinka ,,Gozdawy”. 1944 , Czas Powstania...ruiny banku przy Bielańskiej. http://fotopolska.eu/399177,foto.html?o=b3023 http://fotopolska.eu/339152,foto.html
RZEŹ NA WOLI TABLICA PAMIĘCI- ul. LESZNO 30 Do największych zbrodni doszło 5 sierpnia 1944 roku – dzień ten przeszedł do historii jako „czarna sobota” na Woli. Tylko tego dnia liczba ofiar sięgnęła 20 tysięcy osób. Ludobójstwo cywilnych mieszkańców dzielnicy trwało kilka następnych dni. Szacuje się, że Niemcy wymordowali wówczas od 40 do 50 tysięcy ludzi paląc następnie ich ciała na ulicach, skwerach i podwórkach Woli. Świadectwem dokonanych zbrodni są liczne tablice pamięci, a jedna z nich znajduje się nieopodal naszej szkoły. http://warszawa.fotopolska.eu/178654,foto.html?o=b4797
HISTORIA Szpital Karola i Marii musiał przejąć funkcję centralnego punktu sanitarnego na Woli. W szpitalu umieszczano rannych powstańców i cywilów, trafiło tam także kilku wziętych do niewoli żołnierzy niemieckich. W efekcie placówka szybko uległa przepełnieniu. Po pierwszym dniu niemieckiego szturmu na Wolę szpital znalazł się w bezpośrednim sąsiedztwie linii frontu. O północy 6 sierpnia dowództwo Zgrupowania AK „Radosław” poinformowało kierownictwo placówki, iż oddziały powstańcze nie będą w stanie utrzymać szpitala, nakazując w konsekwencji ewakuację rannych oraz personelu. Rozkaz ten przyszedł jednak zbyt późno, a w dodatku nie wskazywał docelowego miejsca ewakuacji. W tej sytuacji szpital opuściła jedynie niewielka liczba lekko rannych pacjentów. Pozostało około 150 rannych oraz 60 chorych dzieci. Dyrektor placówki pozostawił dobrowolnej decyzji członków personelu pozostanie na miejscu lub ewakuację wraz z oddziałami powstańczymi. Chcąc dać rannym żołnierzom szansę ocalenia pielęgniarki spaliły szpitalne wykazy i dokumenty, a także odebrały rannym biało-czerwone opaski, orzełki oraz inne wojskowe emblematy. Około godziny 15:00 – 16:00 do szpitala wkroczyli esesmani, którzy zamordowali rannych pacjentów na terenie szpitala i przed budynkiem. Po wojnie szpitalny kompleks przy ul. Leszno nie został odbudowany.
MONTE CASINNO Pomnik zlokalizowany na skraju Ogrodu Krasińskich, pomiędzy ulicami Bohaterów Getta a Andersa, na tyłach Państwowego Muzeum Archeologicznego. Nieopodal pomnika, bliżej ul. gen. Andersa znajduje się tablica z wizerunkiem gen. Władysława Andersa dowódcy 2 Korpusu Polskiego, na której czytamy: " Dnia 18 maja 1944 roku w krwawej bitwie narodów o Monte Cassino, 2 Korpus Polski generała broni Władysława Andersa przełamał Linię Gustawa i otworzył armiom aliantów drogę na Rzym". http://www.polska-zbrojna.pl/imageslibrary/GetImage/32517
HISTORIA Wojska aliantów przez cztery miesiące walczyły o zajęte przez Niemców wzgórze. Udało się dopiero Polakom. 18 maja 1944 roku podczas brawurowego szturmu oddziały 2 Korpusu Polskiego dowodzone przez generała Władysława Andersa zdobyły ufortyfikowany klasztor na Monte Cassino. W ten sposób polscy żołnierze otworzyli aliantom drogę na Rzym. Bitwa o Monte Cassino była jedną z najcięższych, największych i najkrwawszych batalii frontu zachodniego II wojny światowej. Przez cztery miesiące zginęło tam 54 tys. aliantów i 20 tys. Niemców. W majowym natarciu poległo 923 polskich żołnierzy. Pochowano ich na powstałym u stóp wzgórza cmentarzu. Pośród swoich żołnierzy pochowany został także gen. Anders, zmarły w Londynie w 1970 roku. Dowódca alianckiej 15 Grupy Armii we Włoszech, gen. Harold Alexander, podkreślił, że polscy żołnierze zajęli warowną fortecę, którą sami Niemcy uważali za niemożliwą do zdobycia. – Jeżeliby mi dano do wyboru pomiędzy jakimikolwiek żołnierzami, których chciałbym mieć pod swoim dowództwem, wybrałbym was, Polaków – dodał angielski generał.
Szkoła Podstawowa nr 166 im. Żwirki i Wigury ul Szkoła Podstawowa nr 166 im. Żwirki i Wigury ul. Żytnia 40, 01-198 Warszawa tel. 22 632-01-08 fax. 22 862-97-05 e-mail: sekretariat.sp166@gmail.com Prezentację wykonali: Kamil Pieńkos Ireneusz Bajor Michał Mackiewicz Dziękujemy za uwagę!
Bibliografia http://www.przewodnik.wola.waw.pl/data/other/wola_1944_1.pdf http://blog.quaint.pl/2013/05/02/grob-nieznanego-zolnierza/ http://www.reduta.pl/historia-budynku http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/12625?t=Polska-flaga-na-Monte-Cassino http://wojdalscy.republika.pl/wojdalscy_historia_wspolczesna.htm http://www.muzeum-niepodleglosci.pl/pawiak/historia-pawiaka/pawiak-1835-1939/ http://www.muzeum-niepodleglosci.pl/pawiak/historia-pawiaka/pawiak-1939-1944/ http://warszawa.wikia.com/wiki/Pomnik_Bitwy_o_Monte_Cassino T. Urzykowski, J. Majewski, Przewodnik po powstańczej Warszawie, Warszawa 2014, Utwór muzyczny : „ Dziewczyna z granatem” Autor tekstu: Bożena Kraczowska Kompozytor: Bartosz Chajdecki Wykonanie: Kasia Sawczuk