Wielokulturowy Pułtusk Materiały do gry miejskiej dla klas II opracowane w ramach projektu edukacyjnego Forum Dialogu

Pułtusk był miastem otwartym dla przybyszów z innych krajów Pułtusk był miastem otwartym dla przybyszów z innych krajów. Już w XVI wieku mieszkali tu Niemcy, Włosi, Anglicy. W I połowie XIX wieku z inicjatywy księcia Ksawerego Druckiego Lubeckiego sprowadzono do Pułtuska tkaczy z Prus . Osadę sukienniczą założono na terenie Starego Miasta . Tworząca się gmina ewangelicka wykupiła kościół Panny Marii na Starym Mieście i przekształciła do w zbór ( dziś mieści się tu archiwum), założono także cmentarz ewangelicki, zachował się do dziś przy ul. Kościuszki ( naprzeciw św. Krzyża) .

Po upadku powstania styczniowego do Pułtuska zaczęli napływać Rosjanie, a stacjonujący tu żołnierze pochodzili ze wszystkich ziem Cesarstwa Rosyjskiego. Dlatego na Wzgórzu Abrahama zbudowano cerkiew utworzono też oraz cmentarz prawosławny ( dziś cmentarz parafii św. Mateusza). Wcześniej cmentarz założono także dla żołnierzy rosyjskich wyznania muzułmańskiego. Cerkiew pod wezwaniem Świętej Trójcy

Najliczniejszą i najdłużej zamieszkałą w Pułtusku mniejszością była mniejszość żydowska. Żydzi zaczęli się osiedlać w mieście w końcu XVIII, po III rozbiorze, kiedy Pułtusk dostał się pod panowanie pruskie. Zwarcie zamieszkali w rejonie wytyczonym ulicami Waliszewo, Senatorska i Mostowa – dziś rejon ul. Kotlarskiej. Tu znajdowały się najważniejsze dla ludności żydowskiej obiekty.

Przy ulicy Kotlarskiej znajdowały się najważniejsze dla ludności żydowskiej obiekty Zbudowana po pożarze w 1875 roku Synagoga ( bożnica), która uzyskała status Bet Hamidrasz – synagogi, w której studiowano Talmud. W każdej synagodze przechowywane są zwoje Tory- Pięcioksięgu, ważnym elementem jest Menora

W Pułtusku istniał także cmentarz żydowski Kirkut ( przy dzisiejszej ulicy Jana Pawła II). Został zniszczony w czasie II wojny światowej. Po 1945 r w miejscu, gdzie istniał zbudowano zakład Polam, obecnie znajduje się tam osiedle mieszkaniowe. A jedyną pozostałością po kirkucie jest pomnik

Mężczyźni na terenie cmentarza żydowskiego powinni nosić nakrycie głowy. Na żydowskich grobach, w celu okazania szacunku dla zmarłych i dania dowodu pamięci układa się kamyki. Macewa – nagrobek

Podstawową formą organizacyjną społeczności żydowskiej jest gmina, na czele której stoi rabin. Rabin nie tylko zajmuje się interpretacją i wyjaśnianiem Biblii i prawa ustnego zawartego w Talmudzie, ale jest także duchownym przywódcą gminy żydowskiej i jej administratorem. Jednym z najbardziej szanowanych rabinów pułtuskich był Kaftal, który został zastrzelony przez Niemców w 1939 r. po tym, kiedy na ich polecenie trzykrotnie przepłynął Narew.

Tradycyjnymi elementami strojów żydowskich są: Jarmułka nakrycie głowy noszone przez Żydów, okrywające włosy i szczyt głowy. Chałat długie okrycie wierzchnie przypominające płaszcz.

Tałes chusta nakładana na głowę bądź ramiona podczas modlitwy.

Na zewnętrznej prawej framudze drzwi domów żydowskich umieszczano Mezuzę - zwitek pergaminu z naniesionymi dwoma fragmentami Tory umieszczony w pojemniku wykonanym z drewna, metalu, kości, szkła. Zgodnie z tradycją pielęgnowaną w wielu żydowskich domach, osoba przekraczająca drzwi wejściowe powinna dotknąć mezuzy dłonią.

Z Pułtuska pochodzą ojciec i matka Artura Rubinsteina światowej sławy pianisty i wielkiego patriotę polskiego, który w 1945 r. podczas sesji inauguracyjnej ONZ protestował wobec przywódców wszystkich państw świata przeciw zniewoleniu Polski.

Z Pułtuska pochodził także ojciec Josepha Malovanego światowej sławy kantora (kantor przewodniczy modlitwom w gminie) z synagogi w Nowym Jorku, który wielokrotnie przyjeżdżał do Pułtuska i koncertował w Polsce.

Społeczność żydowska Pułtuska, tak jak Żydzi w całej Polsce i Europie padli ofiarą eksterminacyjnej polityki Niemiec. To tzw. ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej, nazywane Holocaust lub Shoah doprowadziło do wymordowania ponad 6 milionów Żydów w Europie i ponad 2 miliony żydowskich obywateli Rzeczypospolitej. Symbolem tej polityki jest Getto warszawskie, Auschwitz, Treblinka.

W prezentacji wykorzystano: Materiały ze stron internetowych: http://learning.blogs.nytimes.com/2010/04/09/the- holocaust/?_r=0 http://www.sztetl.org.pl www.wikipedia.pl J. Szczepański, Społeczność żydowska Mazowsza w XIX-XX wieku, Pułtusk 2005 oraz materiały własne