Nowotwory klatki piersiowej seminarium Ewa Wasilewska-Teśluk

Epidemiologia Najczęstszy nowotwór złośliwy w Polsce Najczęstszy nowotwór u mężczyzn Najczęstsza przyczyna zgonu u kobiet i mężczyzn z powodu nowotworów Rocznie zachorowań w Polsce odnotowuje się u ok.16000 mężczyzn i 5000 kobiet U mężczyzn obserwuje się powolny trend spadkowy zachorowań, u kobiet ilość zachorowań stale rośnie U mężczyzn obserwuje się systematyczny spadek umieralności , stabilizacja lub niewielki spadek umieralności u kobiet

Czynniki etiologiczne Czynne lub bierne narażenie na działanie rakotwórczych składników dymu tytoniowego- 90% wszystkich zachorowań Fizyczne i chemiczne czynniki środowiskowe (metale radioaktywne i gazowe produkty ich rozpadu- radon w kopalniach uranu, nikiel, chrom, arsen, azbest, węglowodory aromatyczne- benzopiren w dymie tytoniowym) Czynniki genetyczne – polimorfizm genów odpowiedzialnych za metabolizm karcynogenów zawartych w dymie tytoniowym i naprawę DNA Nienowotworowe choroby płuc POCHP, zwłóknienie płuc, pylica, gruźlica

Palenie papierosów Benzopiren- najbardziej toksyczna i rakotwórcza substancja w dymie tytoniowym W bad. amerykańskim względne ryzyko zachorowania u palących papierosy w porównaniu z niepalącymi wynosi 24 dla mężczyzn i 12.5 dla kobiet Palenie fajki wzrost względnego ryzyka 1.7-9 razy Palenie cygara wzrost względnego ryzyka 5 razy

Profilaktyka i programy screeningowe Próby farmakoterapii- nieskuteczne w profilaktyce Próby screeningu opartego na rtg klp i badaniu cytologicznym plwociny- nieskuteczne Wstępne wyniki badania screeningowego – National Lung Cancer Screening Trial wykazało 20% spadek umieralności związanej z rakiem płuca u osób z grupy wysokiego ryzyka zachorowania w następstwie przesiewowego zastosowania niskodawkowej KT klp Obecnie zasadnicze znaczenie ma pierwotna profilaktyka- całkowita elimanacja narażenia na działanie dymu tytoniowego

Patomorfologia Raki niedrobnokomórkowe- 80% NDRP Rak gruczołowy 40% Rak płaskonabłonkowy- 30% Rak wielkokomórkowy 10% Rak drobnokomórkowy 15% DRP Inne 5% - raki pleomorficzne z elementami mięsaka, rakowiaki, raki z gruczołów ślinowych, raki nieskalsyfikowane

Uzasadnienie podziału na DRP i NDRP Rak DRP różni się od pozostałych typów histopatologicznych cechami biologicznymi i klinicznymi wysoki wskaźnik proliferacji, krótki czas podwojenia masy guza, wybitna skłonność do tworzenia wczesnych przerzutów krwiopochodnych, duża chemio- i promieniowrażliwość Często guz ma charakter neuroendokrynny- zespoły paranowotworowe

Objawy kliniczne Wczesny rak płuca przebiega najczęściej bezobjawowo, rozpoznawany jest często przypadkowo w zdjęciu rtg , brak nieprawidłowości w badaniu przedmiotowym! Kaszel lub zmiana jego charakteru (wykonaj rtg klp!) Krwioplucie ( bezwzględnie wykonaj BFS i rtg klp!) Nawracające zakażenia miąższu płucnego- zrób rtg klp! Płatowe zapalenie płuc (wykonaj rtg klp ponownie po 6 tyg. od ustąpieniu objawów)

Objawy z miejscowego wzrostu guza Bóle Duszność Chrypka Utrudnienie połykania Objawy ucisku żyły głównej górnej Objawy zespołu Pancoasta

Zespoły paranowotworowe Zespół kachexia-anorexia-astenia Hiperkalcemia Hipokalcemia Zespół Cushinga SIADH Hipoglikemia Encefalopatie i neuropatie Miopatie Zapalenie skórno-mięśniowe Niedokrwistość, małopłytkowość, nadpłytkowość Wędrujące zapalenie żył Biegunka

Objawy przerzutów odległych Ok 30% chorych ma przerzuty w momencie rozpoznania nowotworu ( najczęściej: OUN, wątroba, kości, nadnercza, szpik) Objawy neurologiczne- przerzuty do OUN Bóle kostne- przerzuty do kości Bole brzucha-przerzuty do wątroby, nadnerczy Żółtaczka- przerzuty do wątroby i węzłów chłonnych w j. brzusznej

Rozprzestrzenianie się nowotworu Wzrost miejscowy Przerzuty drogą limfatyczną do węzłów chłonnych wnęk i/lub śródpiersia oraz okolic szyjno-nadobojczykowych Przerzuty krwiopochodne

Diagnostyka Rtg klatki piersiowej- zawsze 2 projekcje PA i bok! Bronchoskopia Tomografia Komputerowa

Materiał do badania histopatologicznego Wycinek tkankowy pobrany podczas BFS BAC (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa) transtorakalna pod KT, EUS/EBUS Diagnostyka zabiegowa- videotorakoskopia, mediastinoskopia, torakotomia Badanie węzła chłonnego z obszaru nadobojczykowego Badanie plwociny- metoda niezalecana Badanie płynu wysiękowego z opłucnej Torakotomia zwiadowcza- po wyczerpaniu wszystkich możliwości

Ocena stopnia zaawansowania Ocena stopnia sprawności chorego Badanie podmiotowe i przedmiotowe BFS-wycinki i stopień zaawansowania T TK klp i/lub MRI klp- ocena stopnia T i N KT lub MRI mózgu ocena M1 Badania obrazowe j. brzusznej ocena M1 Scyntygrafia kości ocena M1 Trepanobiopsja szpiku Mediastinoskopia- ocena cechy N PET-CT Videotorakoskopia Biopsja węzła chłonnego ( gruboigłowa lub wycięcie)

Czy tylko stopień zaawansowania wpływa na dalszy wybór leczenia? Ocena stopnia sprawności Utrata masy ciała Spirometria Schorzenia współistniejące Gazometria

Klasyfikacje raka płuca TNM Kliniczny stopień zaawansowania CS I-IV Choroba ograniczona-LD o rozległa ED- ( ca micro)