Kartezjusz i Racjonalizm

Życie Rene Descartes Urodzony w 1596 w La Haye Szkoła Jezuicka w La Fleche do 1612 r. Studia w Paryżu / matematyka / do 1618 r. 1619-1629 podróże i wyprawy wojenne (m.in. wojna 30-letnia) oraz w przerwach dalsze studia 1629-1649 Stały pobyt w Holandii 1649 – wyjazd do Sztokholmu, gdzie umiera w 1650 r.

Nie miał osobistych ambicji W życiu chciał poznawać prawdę i doskonalić swój własny umysł Uznawał dotychczasową tradycję za bezwartościową, ale jednak czerpał z niej Dążył do wprowadzenia nowej metodologii i systemu filozoficznego „Kartezjanizmu”

Typowe dla Kartezjusza Jasność i wyrazistość idei jako kryterium pewności Sprowadzanie wszelkiej wiedzy do typu matematycznego Fikcyjny sceptycyzm jako metoda znalezienia wiedzy niezawodnej Dualizm myśli i materii Mechanistyczne traktowanie ciał

Kartezjusz był wielkim matematykiem Kartezjusz był wielkim matematykiem. Dzięki niemu znamy „Kartezjański” układ współrzędnych oraz geometrię analityczną. Zajmował się badaniem krzywych i stycznych oraz równań algebraicznych, wprowadził też pojęcie wielkości zmiennej i funkcji. W fizyce zajmował się głównie optyką geometryczną, sformułował m.in. prawa odbicia i załamania oraz zasadę zachowania pędu.

Sceptycyzm metodyczny Jest to metoda poszukiwania twierdzenia które oprze się wszelkim wątpliwościom, tzw. punktu Archimedesowego. Zwątpienie było punktem wyjścia głoszonym w celu uzyskania pewności Stosował je zwłaszcza do weryfikacji twierdzeń o istnieniu

Argumenty sceptyczne Brak wyraźnej granicy pomiędzy jawą a snem Możliwość że jesteśmy wprowadzeni w błąd przez jakaś potężna istotę (ale nie Boga) Złudzenia zmysłów Wystarczało to do kwestionowania naszej wiedzy o otoczeniu i o prawach matematycznych

Cogito, ergo sum W zwątpieniu odnalazła się ostoja pewności. Jeżeli wątpię – to oznacza że myślę. Fakt że myślę – jest niezaprzeczalny. Bez znaczenia jest to czy myślę poprawnie czy też zostałem wprowadzony w błąd bo mylić mogę się tylko jeżeli myślę. To stwierdzenie oddziela świat myśli (lepiej nam znanego i pewniejszego) od świata materialnego.

Dualizm ciała i duszy Z myślenia wynika posiadanie jaźni, świadomego ducha. Jaźń jest niedoskonała, musi mieć zatem doskonałą przyczynę, jaką jest Bóg. Skutek nie może być doskonalszy od przyczyny => Bóg wytworzył w nas jaźń i swoją ideę a nie na odwrót Istnienie boga gwarantuje istnienie świata materialnego

Bóg jest doskonały Bóg jest wolą bo wola jest jedyną z władz duchowych która jest nieograniczona Przymiotem duszy jest świadomość i myślenie => nowy podział na istoty świadome oraz nieświadome: Świadomy jest człowiek, nieświadome są zwierzęta, rośliny, kamienie – pozostała część przyrody nie mająca duszy

Idee wrodzone Rozum i równorzędne z nim zmysły są miarą poznania. Analiza, jaka się w nich odbywa doprowadza do znalezienia trzech rodzajów idei - wrodzonej, nabytej i skonstruowanej przez nas samych. Nie są wynikiem oddziaływania na umysł czynników zewnętrznych Są własnością umysłu Są niezależne od woli Są proste Są jasne i wyraźne Wrodzona jest tylko dyspozycja do pewnych przedstawień, zdolność przetwarzania ich w umyśle

Mechanistyczne traktowanie ciał Jedynym przymiotem ciał jest ich rozciągłość – wszystko poza nią ulega zmianie Ciała są nieskończenie podzielne (co wykluczyło ich atomową budowę) Ciała posiadają właściwości geometryczne i ulegają zmianom mechanicznym. Jedyna postacią zmian zachodzących w ciele jest ruch, został on udzielony przez Boga Ciała nie posiadają siły i zdolności ruchu