Emerytury i renty – zasady koordynacji Podstawowe regulacje wspólnotowe dr hab. Gertruda Uścińska Instytut Polityki Społecznej UW Instytut Pracy i Spraw Socjalnych

Tytułu III rozporządzenia nr 1408/71 - Postanowienia szczególne dotyczące różnych grup świadczeń Rozdział 2. Inwalidztwo Rozdział 3. Starość i śmierć (emerytury i renty rodzinne) Rozdział 4. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe Rozdział 5. Świadczenia z tytułu śmierci Rozdział 8. Świadczenia dla dzieci pozostających na utrzymaniu emerytów lub rencistów oraz dla sierot

Tytułu IV rozporządzenia nr 574/72 - Wykonywanie szczególnych przepisów rozporządzenia w odniesieniu do różnego rodzaju świadczeń Rozdział 1. Ogólne zasady sumowania okresów Rozdział 3. Inwalidztwo, starość i śmierć (emerytury i renty) Rozdział 4. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe Rozdział 5. Świadczenia z tytułu śmierci Rozdział 8. Świadczenia dla dzieci pozostających na utrzymaniu emerytów lub rencistów oraz dla sierot

o zabezpieczeniu społecznym zawarte przez Rzeczpospolitą Polską Rozporządzenia wspólnotowe z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich zastępują - w ramach zakresu podmiotowego i przedmiotowego - dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym zawarte przez Rzeczpospolitą Polską z państwami członkowskimi.

Wyjątek ● Umowy z dnia 9.10.1975 r. między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym (DzU 1976 nr 16, poz. 101) w zakresie określonym w art. 27 ust. 2 i 4 umowy z dnia 8.12.1990 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o zabezpieczeniu społecznym (DzU 1991 nr 108, poz. 468) ● Art. 11 ust. 3, art. 19 ust. 4, art. 27 ust. 5 i art. 28 ust. 2 umowy z dnia 8.12.1990 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o zabezpieczeniu społecznym (DzU 1991 nr 108, poz. 468) ● Art. 33 ust. 3 umowy z dnia 7.09.1998 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Austrii o zabezpieczeniu społecznym (DzU 2000 nr 104, poz. 1105), które nadal mają zastosowanie w sprawach emerytur i rent (stosowanie tych postanowień zostało zastrzeżone w załączniku III do rozporządzenia nr 1408/71)

w sprawie stosowania art. 6 i 7 rozporządzenia nr 1408/71 Orzeczenia ETS w sprawie stosowania art. 6 i 7 rozporządzenia nr 1408/71 Orzeczenie w sprawie Walder C-82/72 Orzeczenie w sprawie Rönfeldt C-227/89 Orzeczenie w sprawie Thevenon C-475/93 Orzeczenie w sprawie Rodriguez C-113/96 Orzeczenie w sprawie Thelen C-75/99

Osoby objęte przepisami o koordynacji wspólnotowej w zakresie emerytur i rent Postanowienia rozporządzeń nr 1408/71 i nr 574/72 o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie emerytur i rent dotyczą pracowników i osób prowadzących działalność na własny rachunek, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku państw członkowskich i są obywatelami jednego z państw członkowskich bądź też są bezpaństwowcami lub uchodźcami zamieszkałymi na terytorium jednego z państw członkowskich oraz członków rodzin wyżej wymienionych osób, a także osób pozostałych przy życiu po wymienionych osobach.

Osoby objęte koordynacją z państw członkowskich. Rozporządzenie stosuje się również do osób pozostałych przy życiu po śmierci pracowników lub osób prowadzących działalność na własny rachunek, którzy podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku państw członkowskich, niezależnie od obywatelstwa tych osób, jeśli osoby pozostałe przy życiu są obywatelami jednego z państw członkowskich bądź też bezpaństwowcami lub uchodźcami, zamieszkałymi na terytorium jednego z państw członkowskich.

Osoby objęte koordynacją Na mocy postanowień rozporządzenia nr 859/2003, stosowanie rozporządzeń nr 1408/71 i nr 574/72 zostało od 1.06.2003 r. rozszerzone na osoby, które są obywatelami państw trzecich (tj. państw innych niż państwa Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii), jak również na członków ich rodzin oraz osób pozostałych po ich śmierci, pod warunkiem że legalnie zamieszkują na terytorium któregokolwiek państwa członkowskiego i znajdują się w sytuacji, która dotyczy więcej niż jednego państwa członkowskiego.

Podstawowe zasady koordynacji wspólnotowej w zakresie emerytur i rent

Zasada równego traktowania Zgodnie z tą zasadą obywatele państw członkowskich, do których mają zastosowanie postanowienia rozporządzeń nr 1408/71 i nr 574/72, podlegają obowiązkom i korzystają z praw wynikających z ustawodawstwa każdego państwa członkowskiego na tych samych warunkach co obywatele tego państwa.

Zasada sumowania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania Zgodnie z tą zasadą, przy ustalaniu prawa i obliczaniu wysokości emerytur i rent przysługujących na podstawie ustawodawstwa jednego państwa członkowskiego uwzględniane są okresy ubezpieczenia (zatrudnienia) lub okresy zamieszkania przebyte na terytorium każdego innego państwa członkowskiego.

Okresy zamieszkania za granicą Zasada sumowania Okresy zamieszkania za granicą w państwach członkowskich mogą zostać uwzględnione w Polsce tylko w przypadkach, gdy wewnętrzne przepisy prawne danego państwa uzależniają nabycie prawa do świadczeń od przebycia okresów zamieszkania na ich terytorium (jest tak np. w Szwecji czy Finlandii). Zasada sumowania

Jeżeli ubezpieczony ubiegający się Zasada sumowania Jeżeli ubezpieczony ubiegający się o przyznanie emerytury lub renty w jednym państwie członkowskim ma zbyt krótki okres ubezpieczenia do nabycia uprawnień do świadczeń na podstawie przepisów prawnych tego państwa, do okresów ubezpieczenia przebytych w tym państwie dolicza się okresy ubezpieczenia (zatrudnienia) lub okresy zamieszkania przebyte we wszystkich innych państwach członkowskich.

Zasada zachowania praw nabytych Emerytury i renty nabyte na podstawie ustawodawstwa jednego lub kilku państw członkowskich nie mogą zostać obniżone, zmienione, zawieszone lub uchylone z tego powodu, że osoba uprawniona do tych świadczeń przebywa lub ma miejsce zamieszkania na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo zobowiązane do wypłaty świadczeń.

Zasada zachowania praw nabytych Jeżeli ustawodawstwo jednego z państw członkowskich przewiduje wypłacanie dodatku do emerytury lub renty wyłącznie osobom zamieszkałym w tym państwie, dodatek taki będzie wypłacany również osobom uprawnionym do emerytury lub renty z instytucji ubezpieczeniowej tego państwa, zamieszkałym w każdym innym państwie członkowskim.

w innym państwie członkowskim, Zasada zachowania praw nabytych Z zasadą zachowania praw nabytych związana jest zasada transferu świadczeń, zgodnie z którą emerytury i renty przysługujące z instytucji ubezpieczeniowej danego państwa osobom uprawnionym, zamieszkałym w innym państwie członkowskim, są przekazywane do państwa zamieszkania świadczeniobiorcy.

na terytorium innego państwa członkowskiego. Zasada uznawania zdarzeń objętych ochroną, które wystąpiły na terytorium jednego państwa członkowskiego, tak jakby zaszły one pod rządami państwa zobowiązanego do udzielania świadczeń Instytucje ubezpieczeniowe jednego państwa członkowskiego uwzględniają w ramach stosowanego przez nie ustawodawstwa określone zdarzenia (np. wystąpienie wypadku przy pracy, powstanie choroby zawodowej, rozwiązanie stosunku pracy, wyczerpanie okresu zasiłkowego), od spełnienia których ustawodawstwo tego państwa uzależnia nabycie lub zachowanie prawa do świadczeń albo realizację wypłaty świadczeń, również wtedy gdy zdarzenia te wystąpiły na terytorium innego państwa członkowskiego.

Zasada uznawania zdarzeń Zgodnie z tą zasadą instytucja ubezpieczeniowa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu zainteresowany podlegał w chwili wystąpienia wypadku przy pracy (w drodze do pracy lub z pracy), a które to ustawodawstwo uzależnia przyznanie świadczeń od wystąpienia takiego wypadku na terytorium tego państwa, jest obowiązana uwzględnić wypadek przy pracy (w drodze do pracy lub z pracy), który miał miejsce na terytorium każdego innego państwa członkowskiego, tak jakby wystąpił na własnym terytorium.

Ustalanie uprawnień oraz obliczanie wysokości emerytur i rent podlegających koordynacji wspólnotowej

Informacje ogólne dotyczące ustalania uprawnień Przepisy państw członkowskich mogą przewidywać różne rodzaje świadczeń emerytalno-rentowych oraz różne warunki nabywania uprawnień do tych świadczeń. Aby nabyć uprawnienia do świadczeń z danego państwa członkowskiego należy spełnić warunki przewidziane przez ustawodawstwo tego państwa.

o emeryturach i rentach W Polsce podstawowym aktem prawnym w zakresie ustalania emerytur i rent jest ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Warunki nabywania uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych, określone w przepisach prawnych państw członkowskich (w tym Polski) podlegają modyfikacjom w wyniku stosowania rozporządzeń nr 1408/71 i nr 574/72.

Obywatelstwo innego państwa członkowskiego lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim Posiadanie obywatelstwa innego państwa członkowskiego, czy też zamieszkiwanie w innym państwie członkowskim nie może stanowić przeszkody dla nabycia prawa do emerytury i renty w żadnym państwie członkowskim. Wynika to między innymi z zasady równego traktowania, zgodnie z którą osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę z państwa członkowskiego X, będącą obywatelem państwa członkowskiego Y, należy traktować tak samo jak obywateli państwa X, niezależnie od tego, w którym państwie członkowskim osoba ta mieszka.

Obywatelstwo innego państwa Jeżeli zgodnie z ustawodawstwem danego państwa członkowskiego pewien okres ubezpieczenia lub okres zamieszkania może zostać uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty wyłącznie pod warunkiem posiadania przez osobę ubiegającą się o świadczenie obywatelstwa tego państwa, warunek ten nie ma zastosowania do osób posiadających obywatelstwo każdego innego państwa członkowskiego

Obywatelstwo innego państwa Jeżeli zgodnie z ustawodawstwem danego państwa członkowskiego pewien okres ubezpieczenia może zostać uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty wyłącznie pod warunkiem posiadania przez osobę ubiegającą się o świadczenie miejsca zamieszkania na terytorium tego państwa, warunek ten nie ma zastosowania do osób posiadających miejsce zamieszkania na terytorium każdego innego państwa członkowskiego.

Sumowanie okresów przebytych w różnych państwach W państwach członkowskich do nabycia uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych konieczne jest zwykle udowodnienie określonej długości okresów ubezpieczenia lub okresów zamieszkania. W przypadku gdy okres ubezpieczenia lub zamieszkania przebyty w danym państwie członkowskim jest krótszy od wymaganego do nabycia prawa do emerytury lub renty na podstawie przepisów prawnych tego państwa, instytucja rozpatrująca wniosek o świadczenia uwzględnia - przy ustalaniu prawa do świadczeń - wszystkie okresy ubezpieczenia lub zamieszkania przebyte w każdym innym państwie członkowskim, jeśli okresy te się nie pokrywają.

Przykład Mężczyzna (ur. przed 1.01.1949 r.) ubiega się o polską emeryturę. W Polsce przebył okresy ubezpieczenia (okresy składkowe) wynoszące 18 lat, a w Irlandii okresy ubezpieczenia wynoszące 8 lat. W związku z tym, że polski okres ubezpieczenia (18 lat) jest krótszy od wymaganego do nabycia prawa do polskiej emerytury (co najmniej 20 lat), instytucja polska - przy ustalaniu uprawnień do emerytury - uwzględni irlandzki okres ubezpieczenia wynoszący 8 lat. Wobec udowodnienia łącznie w Polsce i w Irlandii 26-letniego okresu ubezpieczenia, zainteresowany spełnia warunki do nabycia prawa do polskiej emerytury.

Obliczenie wysokości świadczenia, jeżeli dla uzyskania prawa uwzględniono okresy zagraniczne Osobom, którym uprawnienia do emerytury lub renty ustalane są na podstawie łączonych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, przebytych w dwóch lub więcej państwach członkowskich, wysokość świadczenia obliczana jest z uwzględnieniem proporcji okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych w danym państwie członkowskim (państwie właściwym) w stosunku do sumy okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych we wszystkich państwach członkowskich - zgodnie z zasadą pro rata temporis.

W takich przypadkach instytucja właściwa państwa członkowskiego oblicza wysokość emerytury lub renty w dwóch etapach: ● oblicza pełną wysokość świadczenia, jakie przysługiwałoby zainteresowanemu, gdyby wszystkie uwzględnione okresy ubezpieczenia lub zamieszkania (przebyte w dwóch lub więcej państwach członkowskich) zostały przebyte zgodnie ze stosowanym przez tę instytucję ustawodawstwem (kwota teoretyczna), ●następnie oblicza częściową wysokość świadczenia, z uwzględnieniem proporcji okresów ubezpieczenia lub zamieszkania w danym państwie członkowskim (przebytych zgodnie ze stosowanym przez tę instytucję ustawodawstwem) w stosunku do sumy okresów ubezpieczenia i zamieszkania przebytych przez zainteresowanego we wszystkich państwach członkowskich (kwota rzeczywista).

Przykład obliczenia wysokości świadczeń 65-letni mężczyzna (ur. przed 1.01.1949 r.) ubiega się o emeryturę. Wyżej wymieniony pracował: w Polsce - przez okres 10 lat, - w Danii - przez okres 5 lat, - w Niemczech - przez okres 10 lat. W każdym z wymienionych państw członkowskich zainteresowany pracował dłużej niż 1 rok, a zatem instytucje: polska, duńska i niemiecka ustalą uprawnienia do emerytury. Biorąc pod uwagę wyłącznie polski okres ubezpieczenia (10 lat), mężczyzna ten nie spełnia warunków wymaganych do nabycia prawa do polskiej emerytury. Spełni jednak warunki wymagane do nabycia prawa do polskiej emerytury po uwzględnieniu okresów ubezpieczenia przebytych w Danii (5 lat) i w Niemczech (10 lat).

cd. przykładu obliczenia wysokości świadczeń Instytucja polska obliczy wysokość polskiej emerytury w dwóch etapach:  w pierwszej kolejności obliczy kwotę teoretyczną - pełną wysokość polskiej emerytury, jaka przysługiwałaby zainteresowanemu, gdyby wszystkie okresy ubezpieczenia (polski, duński, niemiecki) zostały przebyte zgodnie z polskimi przepisami,  następnie obliczy kwotę rzeczywistą - częściową wysokość polskiej emerytury, obliczoną z uwzględnieniem proporcji polskich okresów ubezpieczenia w stosunku do sumy okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce, Danii i w Niemczech. Tak obliczona kwota częściowej polskiej emerytury będzie wypłacana zainteresowanemu. Instytucje ubezpieczeniowe pozostałych państw (Danii i Niemiec), w których również przebyte zostały okresy ubezpieczenia, ustalą prawo i obliczą wysokość emerytury, stosując przepisy prawne obowiązujące w tych państwach, z zastosowaniem - jeśli będzie to konieczne - przepisów unijnych, dotyczących uwzględniania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych w innych państwach członkowskich.

W przypadku gdy okresy ubezpieczenia lub zamieszkania przebyte Obliczenie wysokości świadczenia, jeżeli dla uzyskania prawa nie ma konieczności uwzględniania okresów zagranicznych W przypadku gdy okresy ubezpieczenia lub zamieszkania przebyte w danym państwie członkowskim są wystarczające do nabycia prawa do emerytury lub renty na podstawie przepisów prawnych tego państwa, instytucja właściwa danego państwa członkowskiego ustala prawo i oblicza wysokość świadczenia z uwzględnieniem wyłącznie okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych w tym państwie członkowskim. Instytucja właściwa tego państwa członkowskiego oblicza również wysokość świadczenia z uwzględnieniem łączonych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych we wszystkich państwach członkowskich, a następnie porównuje uzyskane wysokości świadczeń w celu przyznania świadczenia w wysokości najkorzystniejszej dla zainteresowanego.

65-letni mężczyzna (ur. przed 1.01.1949 r.) ubiega się Przykład obliczenia wysokości świadczenia 65-letni mężczyzna (ur. przed 1.01.1949 r.) ubiega się o emeryturę. Wyżej wymieniony pracował: w Polsce - przez okres 26 lat, - w Holandii - przez okres 6 lat, - w Szwecji - przez okres 3 lat. W każdym z państw zainteresowany pracował dłużej niż rok, a zatem instytucje: polska, holenderska i szwedzka ustalą uprawnienia do emerytury. Biorąc pod uwagę wyłącznie polski okres ubezpieczenia (26 lat), zainteresowany spełnia warunki wymagane do nabycia prawa do polskiej emerytury.

cd. przykładu obliczenia wysokości świadczenia Instytucja polska obliczy wysokość polskiej emerytury w dwóch wariantach: ● wariant I - obliczy wysokość polskiej emerytury z uwzględnieniem wyłącznie polskich okresów ubezpieczenia (emerytura pełna - emerytura krajowa), ● wariant II - obliczy wysokość polskiej emerytury z uwzględnieniem łączonych okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce, Holandii i Szwecji (emerytura częściowa) - zgodnie z zasadą pro rata temporis, tj. w dwóch etapach: - w pierwszej kolejności obliczy kwotę teoretyczną - pełną wysokość polskiej emerytury, jaka przysługiwałaby, gdyby wszystkie okresy ubezpieczenia (polski, belgijski, brytyjski) zostały przebyte zgodnie z polskimi przepisami, - następnie obliczy kwotę rzeczywistą - częściową wysokość polskiej emerytury z uwzględnieniem proporcji polskich okresów ubezpieczenia w stosunku do sumy okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce, Holandii i w Szwecji, a następnie porówna kwoty świadczeń ustalone w obydwu wariantach i przyzna emeryturę w korzystniejszej dla zainteresowanego wysokości. Instytucje ubezpieczeniowe pozostałych państw (Holandii i Szwecji), w których również przebyte zostały okresy ubezpieczenia, ustalą prawo i obliczą wysokość emerytury, stosując przepisy prawne obowiązujące w tych państwach, z zastosowaniem - jeśli będzie to konieczne - przepisów unijnych, dotyczących uwzględniania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych w innych państwach członkowskich

Okres ubezpieczenia krótszy niż rok W odniesieniu do osób, które posiadają okresy ubezpieczenia lub zamieszkania w dwóch lub więcej państwach członkowskich, instytucja każdego z państw, w których zostały przebyte te okresy, ustala uprawnienia do emerytury lub renty, jeżeli okres ubezpieczenia lub zamieszkania w danym państwie wynosi co najmniej rok, chyba że z wewnętrznych przepisów prawnych tego państwa członkowskiego wynikają uprawnienia do emerytury lub renty dla osób posiadających okresy krótsze niż rok.

Okres ubezpieczenia krótszy niż rok Jeżeli przebyty w jednym z państw członkowskich okres ubezpieczenia lub zamieszkania jest krótszy niż rok i z tytułu tego okresu nie przysługują żadne uprawnienia do świadczeń na podstawie wewnętrznych przepisów prawnych, instytucja tego państwa nie rozpatruje wniosku o emeryturę lub rentę. Ten krótszy niż rok okres ubezpieczenia lub zamieszkania uwzględnią – przy ustalaniu uprawnień do świadczeń - instytucje innych państw członkowskich, w których również zostały przebyte okresy ubezpieczenia lub zamieszkania.

Renty z tytułu niezdolności do pracy (inwalidztwa) Zasady ustalania prawa do renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) oraz obliczania jej wysokości są w systemach państw członkowskich zróżnicowane. Zasadniczo w państwach członkowskich wyodrębnia się dwa rodzaje systemów dotyczących przyznawania rent inwalidzkich (rent z tytułu niezdolności do pracy): ● systemy, w których wysokość renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) nie jest zależna od długości przebytych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania (typ A), ● systemy, w których wysokość renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) jest uzależniona od długości przebytych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania (typ B).

Rozporządzenie nr 1408/71 różnicuje sytuację osoby ubiegającej się o rentę inwalidzką (rentę z tytułu niezdolności do pracy) w zależności od tego, jakiego rodzaju systemowi osoba podlegała w czasie swojej aktywności zawodowej. W przypadku gdy osoba podlegała wyłącznie ustawodawstwom państw członkowskich, zgodnie z którymi wysokość renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) nie jest uzależniona od długości przebytych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania (typ A), uprawnienia tej osoby do renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) ustala wyłącznie instytucja tego państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu osoba podlegała w chwili wystąpienia inwalidztwa (niezdolności do pracy).

Ustawodawstwa państw członkowskich, zgodnie z którymi wysokość renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) nie jest uzależniona od długości przebytych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania (typ A), wymienione są w załączniku IV (część A) do rozporządzenia nr 1408/71. W przypadku gdy osoba podlegała ustawodawstwom dwóch lub więcej państw członkowskich, z których przynajmniej jedno było ustawodawstwem, zgodnie z którym wysokość renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) jest uzależniona od długości przebytych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania (typ B), uprawnienia tej osoby do renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) ustalają instytucje właściwe każdego z państw, których ustawodawstwom osoba podlegała, w sposób analogiczny jak uprawnienia do emerytury.

Renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

w chwili zajścia wypadku przy pracy lub Zasada podstawowa Osobie, która podlegała ustawodawstwom dwóch lub więcej państw członkowskich, renta z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługuje wyłącznie od instytucji tego państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu osoba podlegała w chwili zajścia wypadku przy pracy lub w chwili powstania choroby zawodowej.

Przykład ustalania uprawnień do renty wypadkowej Zainteresowany był zatrudniony kolejno: - w Norwegii przez okres 4 lat, - w Szwecji przez okres 2 lat, - w Polsce przez okres roku. W czasie zatrudnienia w Polsce uległ wypadkowi przy pracy i ubiega się o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy. Właściwą do ustalenia uprawnień do renty jest w tym przypadku instytucja polska, bowiem w chwili, gdy miał miejsce wypadek przy pracy, zainteresowany podlegał polskiemu ustawodawstwu.

Zasada szczególna ustalania uprawnień w razie choroby zawodowej Jeżeli osoba, u której rozpoznano chorobę zawodową, wykonywała pracę, która poprzez swój charakter mogła spowodować tę chorobę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, świadczenia, o które ta osoba lub osoby pozostałe po jej zgonie mogą się ubiegać, przyznawane są wyłącznie na podstawie ustawodawstwa ostatniego z państw, w których wykonywana była praca narażająca na chorobę zawodową, jeśli warunki wymagane do nabycia prawa do renty na podstawie ustawodawstwa tego państwa zostaną spełnione

Przykład ustalania uprawnień w razie choroby zawodowej Zainteresowany był zatrudniony jako górnik kolejno: - w Polsce przez okres 12 lat, - w Hiszpanii przez okres 2 lat, w Czechach przez okres 2 lat. W czasie zatrudnienia w Czechach stwierdzono u niego chorobę zawodową, związaną z pracą górniczą. Zainteresowany zwrócił się z wnioskiem o przyznanie renty z tytułu choroby zawodowej. Właściwą do ustalenia uprawnień do renty jest w tym przypadku instytucja czeska, bowiem zainteresowany ostatnio wykonywał pracę narażającą na chorobę zawodową w Czechach (podlegał czeskiemu ustawodawstwu). W przypadku spełnienia warunków wymaganych do nabycia prawa do renty z tytułu choroby zawodowej na podstawie ustawodawstwa czeskiego - instytucja czeska przyzna zainteresowanemu rentę z tytułu choroby zawodowej.

Orzeczenia ETS dotyczące stosowania art. 40, 44. 45, 46, 47 i 48 rozporządzenia nr 1408/71 Orzeczenie w sprawie Picard C-335/95 Orzeczenie w sprawie Elsen C-135/99 Orzeczenie w sprawie Lustig C-224/97 Orzeczenie w sprawie Angel Bareira Perez C-347/00 Orzeczenie w sprawie Grajera Rodriguez C-153/97 Orzeczenie w sprawie Vermont C-55/81 Orzeczenie w sprawie Nijhuis C-360/97

Dziękuję za uwagę