Ćwiczenia 3 Zatrudnienie i bezrobocie, pieniądz i ceny. 2017-04-16 Makroekonomia I Ćwiczenia 3 Zatrudnienie i bezrobocie, pieniądz i ceny. Barbara Bobrowicz Katedra Makroekonomii WNE UW

Inflacja

Pieniądz, inflacja oraz mierzenie inflacji. Pieniądz to towar powszechnie akceptowany, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się ze zobowiązań; Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Rodzaje pieniądza. pieniądz towarowy pieniądz symboliczny pieniądz bezgotówkowy Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Funkcje pieniądza. środek wymiany – pośrednictwo w transakcjach; korzyść w postaci znacznego obniżenia kosztów transakcyjnych. jednostka rozrachunkowa – w jednostkach pieniężnych podawane są ceny dóbr i prowadzone rozliczenia; najczęściej jednostka rozrachunkowa jest jednostką wymiany (ale nie zawsze). środek tezauryzacji – przechowywanie wartości (gromadzenie oszczędności) warunek konieczny dla zaakceptowania pieniądza jako środka wymiany. miernik odroczonych płatności – w pieniądzu można wyrazić wartość także przyszłych transakcji. Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Inflacja Inflacja to wzrost średniego poziomu cen w danym okresie. Stopa inflacji to procentowa zmiana poziomu cen. Deflacja – spadek średniego poziomu cen dóbr i usług Dezinflacja – spadek tempa wzrostu średniego poziomu cen – spowolnienie inflacji. Inflacja pełzająca – inflacja, której stopę wyrazić można jednocyfrową wielkością. Hiperinflacja. (przyjmuje się że występuje, gdy miesięczna stopa inflacji przekracza 50%) Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Przyczyny inflacji. Inflacja popytowa – gdy globalny popyt będzie większy niż globalna podaż (przy pełnym zatrudnieniu), wzrośnie cena dóbr, które gospodarka może wyprodukować (przesunięcie AD do AD’, ceny rosną z P0 do poziomu P1). Inflacja podażowa – gwałtowny wzrost kosztów produkcji (np. w wyniku wzrostu cen ropy naftowej lub wzrostu płac) powoduje obniżenie podaży dóbr, co przekłada się na wzrost ich cen (przesunięcie AS na AS’, ceny rosną z P0 do poziomu P2). Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Przyczyny inflacji. Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Koszty inflacji. „koszt zdzieranych zelówek” – wzrost inflacji powoduje wzrost nominalnych stóp procentowych, co zmniejsza realne zasoby pieniądza i powoduje, że więcej zasobów jest zużywane na zawieranie transakcji. „koszt zmienianych jadłospisów” – im wyższe tempo zmian cen, tym częściej trzeba zmieniać etykiety, na których znajduje się cena (a także rewaloryzować płace, renty i emerytury, itd). drenaż podatkowy – przy progresywnym systemie podatkowym, wzrost nominalnych dochodów powoduje przesunięcie podatnika do wyższej grupy podatkowej, czyli powoduje wzrost efektywnego opodatkowania, jeżeli progi podatkowe nie są dostosowywane. redystrybucja dochodów – inflacja powoduje spadek realnej wartości stałych dochodów. Spadają także realne przychody pożyczkodawców, ale spadają także realne zobowiązania pożyczkobiorców. Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Pomiar inflacji. Deflator PKB – iloraz nominalnego PKB i PKB w ujęciu realnym. W ten sposób mierzona jest zmiana średniego poziomu cen wszystkich dóbr i usług wyprodukowanych przez gospodarkę w danym roku. Deflator opiera się na formule indeksu cenowego Paaschego. Indeks cen konsumpcyjnych (CPI – consumer price index) – zmiana średniego poziomu cen dóbr i usług konsumpcyjnych wchodzących w skład danego koszyka. CPI opiera się na formule indeksu cenowego Laspeyersa. Indeks cen producenta (PPI – producer price index) – zmiana średniego poziomu cen dóbr nabywanych przez producentów. Katedra Makroekonomii WNE UW

Pomiar inflacji. Różnice. Deflator mierzy zmianę cen znaczneie szerszej grupy dóbr CPI mierzy zmianę cen ustalonego, zdefiniowanego koszyka. CPI uwzględnia zmianę cen dóbr importowanych, deflator jedynie cen dóbr tworzących PKB. PPI to „wyprzedzający” wskaźnik zmian cen. PPI szybciej wskazuje zmiany inflacji niż CPI. Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Indeksy cenowe Indeks cenowy Laspeyres’a  przyjmuje koszyk dóbr z okresu bazowego Indeks cenowy Paschego (Deflator, CPI, PPI)  przyjmuje koszyk dóbr z roku bieżącego Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Indeksy cenowe Indeks cen Fishera nieważona średnia geometryczna indeksów cenowych Paschego i Laspeyres’a Indeksy nie biorą pod uwagę zmian w strukturze konsumpcji (w wyniku zmian cen). Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Pieniądz a inflacja. Wg ilościowej teorii pieniądza - zmiany nominalnej podaży pieniądza powodują identyczne zmiany poziomu cen, lecz nie wpływają na produkcję i zatrudnienie. MV=PY Gdzie: M - ilość pieniądza w gospodarce, V - prędkość obiegu pieniądza (ile raz w ciągu roku jednostka pieniądza jest wydawana na zakup dóbr) P - ogólny poziom cen, PY - PKB w ujęciu nominalnym. Zał: Prędkość obiegu pieniądza jest stała oraz stałe jest PKB. Zmiana zasobu pieniądza w gospodarce przekłada się bezpośrednio na zmianę poziomu cen. Katedra Makroekonomii WNE UW

Wielkości nominalne a realne. Stopa procentowa: nominalna stopa procentowa (i) - przychód z inwestycji realna stopa procentowa (r) - stopa procentowa po uwzględnieniu inflacji (Π) r = i – Π Hipoteza Fishera - realna stopa procentowa nie ulega zmianom, zatem wzrostowi inflacji o 1% towarzyszy taki sam wzrost nominalnej stopy procentowej. Płace: Jeżeli płacę nominalną oznaczymy jako w, to płaca w ujęciu realnym będzie równa w/P, gdzie P oznacza średni poziom cen. Katedra Makroekonomii WNE UW

Rynek Pracy

Katedra Makroekonomii WNE UW Podstawowe definicje Ludność w wieku produkcyjnym (POP) – ludność zdolna do pracy, określona ustawodawstwem. Przeważnie powyżej 15 roku życia i poniżej 65 (wiek emerytalny). Nieaktywni zawodowo (N) – część ludności w wieku produkcyjnym, która nie pracuje i pracy nieposzukuje (np. studnci, renciści itd.) Ludność aktywna zawodowo (LF) – tzw. Siła robocza - osoby, które są w wieku produkcyjnym i chcą oraz mogą pracować. POP = LF + N Pracujący (E) – wszyscy, którzy wykonywali pracę przynoszącą zarobek lub dochód. Bezrobotni (U) – wszystkie osoby w wieku produkcyjnym, które nie pracują, choć mogą i chcą podjąć pracę, a także aktywnie jej poszukują. LF = E + U Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Podstawowe definicje. stopa bezrobocia – iloraz liczby bezrobotnych do ludności aktywnej zawodowo u = U/LF stopa aktywności zawodowej – liczba aktywnych zawodowo w populacji w wieku produkcyjnym a = LF/POP stopa (wskaźnik) zatrudnienia – liczba pracujących w populacji w wieku produkcyjnym e = E/POP Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Stopa bezrobocia, zatrudnienia oraz aktywności zawodowej w Polsce w latach 2003-2007. Katedra Makroekonomii WNE UW

Przepływy na rynku pracy Bezrobotni (U) Pracujący (E) Nieaktywni Zawodowo (N) 1 2 4 3 5 6 Bezrobotni (U) Pracujący (E) Nieaktywni Zawodowo (N) 1 2 4 3 5 6 Katedra Makroekonomii WNE UW

Przepływy na rynku pracy 1 - osoby, które tracą pracę, czasowo zwolnieni oraz rezygnujący z pracy (którzy rejestrują się jako bezrobotni). 2 - nowozatrudnieni oraz zatrudnieni ponownie 3 - zniechęceni bezrobotni 4 - powracający i nowo wchodzący na rynek pracy 5 - osoby bierne zawodowo, które uaktywniają się i podejmują pracę 6 – osoby przechodzące na emeryturę oraz chwilowo nie zatrudnieni Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Rodzaje bezrobocia. Frykcyjne – minimalny poziom bezrobocia, niemożliwy do obniżenia, który wynika ze stale zmieniającej się struktury siły roboczej. Strukturalne – wynika z niedopasowania podaży pracy o określonych cechach i popytu na nią. Keynesowskie – inaczej zwane Koniunkturalnym - powstaje, gdy po spadku popytu globalnego ceny i płace nie zdążyły się dostosować, by przywrócić pełne zatrudnienie. Klasyczne – powstaje, gdy płace są utrzymywane powyżej poziomu, który wynika z równowagi popytu i podaży pracy. Katedra Makroekonomii WNE UW

Naturalna stopa bezrobocia. Naturalna stopa bezrobocia (bezrobocie naturalne, bezrobocie dobrowolne) – poziom bezrobocia występujący w gospodarce, gdy rynek znajduje się w stanie równowagi. Często definiowana jako jako suma bezrobocia frykcyjnego i strukturalnego, ewentualnie również klasycznego (jeśli wynika z działań po stronie podaży pracy). Katedra Makroekonomii WNE UW

Naturalna stopa bezrobocia. Katedra Makroekonomii WNE UW

Równowaga na rynku pracy Linia LD - popyt na pracę (przedsiębiorstwa zatrudniają tym mniej pracowników, im wyższa realna płaca). Linia LF - przedstawia osoby, które przy danej płacy realnej wchodzą do grupy osób aktywnych zawodowo. Linia LE - liczba osób, które przy danej płacy realnej przyjmą ofertę pracy. Dlaczego LF nie pokrywa się z LE? Rynek pracy znajduje się w równowadze w punkcie EN NN - odpowiadający mu naturalny poziom zatrudnienia. Odcinek ENE4 - naturalna wielkość bezrobocia, czyli liczba aktywnych zawodowo, którzy nie chcą podjąć pracy przy płacy realnej na poziomie równowagi. Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Prawo Okuna Każdemu punktowi procentowemu, o jaki poziom bezrobocia faktycznego przewyższa bezrobocie naturalne odpowiadają 3 punkty procentowe, o które produkcja faktyczna jest mniejsza niż produkcja potencjalna (luka dochodowa). Procentowa zmiana (Y*-Y)=3 x Procentowa zmiana (u-u*) Katedra Makroekonomii WNE UW

Katedra Makroekonomii WNE UW Krzywa Philipsa Wg krzywej Philipsa wyższej stopie inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia. można wybrać niższe bezrobocie za cenę wyższej inflacji lub odwrotnie (wybór coś za coś). powszechny pogląd do lat sześćdziesiątych. Katedra Makroekonomii WNE UW

Krzywa Philipsa z uwzględnieniem oczekiwań inflacyjnych Należy uwzględnić oczekiwania inflacyjne. Wzrostowi inflacji może towarzyszyć wzrost bezrobocia. W długim okresie: Πe = Π u = un Katedra Makroekonomii WNE UW