Zakażenia jatrogenne Wanda Czarnecka 18139
Plan pracy Definicja Podział zakażeń Źródła zakażeń Czynniki zwiększające ryzyko zakażeń Powikłania jatrogenne Profilaktyka Bibliografia
Co to jest zakażenie jatrogenne? IATROS - LEKARZ GENESIS - POCHODZĄCY OD LEKARZA Zakażenia jatrogenne - to zakażenia związane z interwencją medyczną, powstałe podczas pielęgnacji bądź leczenia chorych. Są częścią zakażenia szpitalnego, odnosiszą się do operacji, leczenia, diagnostyki, profilaktyki. Szkodę jatrogenną może wyrządzić zarówno lekarz, jak i każdy członek zespołu terapeutycznego z którym lekarz współpracuje. Zakażenie szpitalne - jest to zakażenie nabyte w szpitalu, które ujawniło się podczas hospitalizacji lub po wypisaniu ze szpitala i zostało udokumentowane przez epidemiologiczny czynnik chorobotwórczy pochodzący od innego chorego lub pracowników, albo przez endogenny czynnik mikrobiologiczny.
Zakażenia jatrogenne stanowią problem: etyczny (łamiąc zasadę „primum non nocere” tj. „w pierwszym rzędzie nie szkodzić”); medyczny (niwecząc sukces terapeutyczny i osiągnięcia postępu medycyny); prawny (będąc przyczyną wnoszenia roszczeń o odszkodowanie); ekonomiczny (narażając na straty zarówno świadczeniobiorców jak świadczeniodawców usług medycznych).
Podział zakażeń zakażenia egzogenne (od innego chorego lub ze środowiska); zakażenia endogenne (własna flora bakteryjna skóry, błon śluzowych).
Źródła zakażeń jatrogennych Za główne źródło zakażenia uważa się organizm ludzki, w którym obecne są drobnoustroje chorobotwórcze, ponadto: nosiciele (zdrowi i ozdrowieńcy) personel szpitalny sprzęt szpitalny nieodpowiednio sterylizowany i dezynfekowany przedmioty osobiste przedmioty szpitalne Leki żywność i woda
Drogi szerzenia się zakażeń jatrogennych kontaktowa /naruszenie ciągłości tkanek, rany/ powietrzna pokarmowa
Rozprzestrzenianie się drobnoustrojów w szpitalu
Czynniki zwiększające ryzyko zakażeń jatrogennych ZWIĄZANE Z PACJENTEM: wiek pacjenta /noworodki i w wieku starszym/ choroba podstawowa /np. pacjenci dializowani/ współistniejące choroby /np. cukrzyca, niedożywienie, nowotwory, operacje, pacjenci leczeni chemioterapią, radioterapią, z obniżoną odpornością i z zakażeniami wirusem HIV/ oddziały intensywne OIOM, transplantologii, oparzeń, dializ, wcześniaków
Czynniki zwiększające ryzyko zakażeń jatrogennych ZWIĄZANE Z ZABIEGAMI I LECZENIEM: inwazyjne techniki diagnostyczne i lecznicze /przerwanie ciągłości tkanki skórnej, błon śluzowych/ ZALEŻNE OD TYPU DROBNOUSTROJÓW: Najczęstsze szczepy bakteryjne: pałeczki gram-ujemne i szczepy gronkowcowe
Czynniki ryzyka „jatrogenne” NIEZALEŻNE OD PERSONELU MEDYCZNEGO duża liczba zakażeń wirusowych w środowisku pozaszpitalnym konieczność stosowania inwazyjnych metod diagnostyki i leczenia liczne źródła zakażenia (matka, osoby odwiedzające środowisko szpitalne, zabiegi diagnostyczne i leczenie) ZALEŻNE OD PERSONELU MEDYCZNEGO niekompetencja w zakresie chorób zakaźnych i ich zwalczania brak ustawicznego szkolenia personelu w zakresie kontroli zakażeń szpitalnych brak pielęgniarek ds. zakażeń szpitalnych, programów szkoleń i właściwego nadzoru epidemiologicznego ciasnota pomieszczeń dla chorych i personelu oraz braki w wyposażeniu (np. niesprawna sterylizacja, brak ciągów transportowych, niedobory sprzętu jednorazowego, wadliwa kanalizacja) niepotrzebne wydłużenie okresu hospitalizacji, nieznajomość kosztów leczenia szpitalnego niewłaściwa gospodarka antybiotykami sprzyjająca rozwojowi wieloopornych szczepów szpitalnych
Drobnoustroje wywołujące zakażenia szpitalne bakterie (90%). wirusy, grzyby, pierwotniaki (10%).
Najczęstsze powikłania jatrogenne Zagrożenie zdrowia a nawet życia! wstrząs septyczny wywołany gronkowcem złocistym, bytującym w zakażonej skórze i ranach posocznica wywołana gronkowcem koagulazoujemnym WZW B / WZW C
UWAGA! Wirusy HIV, HBV, HCV przenoszone przez krew, znajdujące się na zanieczyszczonych wydzielinami, tkankami, krwią, płynami ustrojowymi wysuszonych powierzchniach mogą zachować zdolność zakażenia nawet do kilkunastu dni!
Profilaktyka Prawidłowa higiena rąk to skuteczna i najtańsza metoda walki z zakażeniami szpitalnymi Ręce to bardzo aktywna i bezpośrednia droga przenoszenia patogenów ze źródła / rezerwuaru na osobnika wrażliwego Ręce – to najczęściej używany instrument, a „czysta opieka jest bezpieczną opieką” 60 - 90% personelu medycznego przenosi drobnoustroje przez ręce
Profilaktyka Używanie odzieży ochronnej (rękawice, fartuchy, okulary, maski, obuwie).
Profilaktyka Właściwe postępowanie z odpadami medycznymi (odpowiednie oznaczanie odpowiednimi kodami, stosowanie odpowiedniej kolorystyki worków, do poszczególnych rodzajów odpadów, stosowanie twardych pojemników na igły, strzykawki, aparaty do przetaczania płynów. Odpowiedni wewnętrzny transport odpadów medycznych Usuwanie i utylizacja odpadów
Profilaktyka Posługiwanie się w pielęgnacji i leczeniu sprzętem o odpowiedniej czystości mikrobiologicznej; Izolacja pacjentów będących źródłem zakażenia; Zapobieganie zakażeniom przez profilaktyczne podawanie antybiotyków; Uodpornienie swoiste np.: szczepienia przeciwko WZW typu B.
Profilaktyka Metody eliminowania drobnoustrojów: Czyszczenie i mycie; Dezynfekcja termiczna/chemiczna
Bibliografia Walewska E., „Podstawy pielęgniarstwa chirurgicznego”, Warszawa 2007 Piegdoń G., „Wybrane zagadnienia z tematyki zakażeń szpitalnych”, Hopsital Hygiene, Warszawa 1996 Heczko P. B., Wójkowska-Mach J., „Zakażenia szpitalne. Podręcznik dla zespołów kontroli zakażeń”, Wyd. PZWL, Warszawa 2009
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!