"Nieśmiertelna" sztuka starożytnego Egiptu

Położenie Egipt jest położony w północnej Afryce, w dolinie rzeki Nil. W starożytności za terytorium egipskie uchodził obszar rozciągający się od delty (nad Morzem Śródziemnym) do pierwszej katarakty, czyli pierwszego z wielkich progów skalnych przegradzających rzekę.

Egipt darem Nilu "Egipt jest darem Nilu" - te słowa wypowiedział grecki historyk Herodot. Istotnie, mieszkańcy Egiptu mogli przetrwać tam jedynie dzięki tejże wielkiej rzece. Rokroczne wylewy nawoziły tereny położone w dolinie Nilu, umożliwiając uprawę roli. W przeciwieństwie do Tygrysu i Eufratu w Mezopotamii Nil wylewał regularnie. Sprzyjające warunki umożliwiły powstanie rozwiniętej cywilizacji.

Wierzenia Egipcjan Religia starożytnych Egipcjan była politeistyczna - wyznawali oni wielu bogów, spośród których najważniejszy był bóg-Słońce Re, uważany za króla nieba i ziemi, stwórcę świata.

Mumifikacja Egipcjanie wierzyli, że po śmierci człowieka jego dusza żyje nadal w innym, niewiele różniącym się od ziemskiego, świecie aż do momentu rozkładu ciała. Zasypywane na pustyni ciała ulegały wyschnięciu i spoczywały tam przez długie wieki. Zmarłych faraonów i wyższej rangi dostojników poddawano skomplikowanym i kosztownym zabiegom, mającym zapobiec procesowi rozkładu. Zwłoki faraonów i dworskich dostojników balsamowano. Polegało to na tym, że po wyjęciu wnętrzności i nasączeniu ciała substancjami konserwującymi wypełniano je płótnem i żywicą. W ostatniej fazie balsamowania zwłoki owijano białymi bandażami. W ten sposób powstawała mumia, którą wkładano do trumny, a następnie zamykano w kamiennej skrzyni, nazywanej sarkofagiem. Niektórzy z władców chowani byli we wnętrzach ogromnych budowli w kształcie ostrosłupa - piramid.

Sarkofag

Sztuka egipska Kultura starożytnego Egiptu rozwijała się ok. 3 tysięcy lat temu. W tym długim czasie powstawały liczne dzieła architektury, rzeźby i malarstwa. Wiele z nich przetrwało do dnia dzisiejszego. Decydujący wpływ na charakter kultury i sztuki starożytnego Egiptu miały wierzenia. Egipcjanie czcili bogów i uznawali boską naturę faraonów. Wierzyli też w życie pozagrobowe, dlatego do grobów składali zmumifikowane zwłoki oraz przedmioty codziennego użytku.

Architektura Kult bogów i boskich faraonów inspirował Egipcjan do budowania ogromnych świątyń, a pragnienie nieśmiertelności oraz związane z tym rytuały zapoczątkowały budowę grobowców. Najokazalsze były grobowce faraonów, które wznoszono jeszcze za ich życia w formie wielkich piramid. Obok grobowców Egipcjanie budowali także imponujące świątynie, do których prowadziły aleje sfinksów – posągów mających głowę faraona, a tułów lwa. Piramida stopniowa faraona Dżesera w Sakkarze, ok. 2700 p.n.e.

Egipskie piramidy Budowle starożytnego Egiptu charakteryzują się monumentalnością (olbrzymie, masywne, ogromne, trwałe). Egipcjanie budowali z kamienia, bo tylko taki materiał posiadali. Wznosili budowle tak mocne, aby nie ulegały one zniszczeniu przez piasek pustynny i harmonizowały z przyrodą. Zachowane do dziś zabytki to: grobowce (piramidy) wnoszone przez faraonów, stojące jakby na straży Egiptu. Strzegły ich sfinksy – wykute w kamieniu lwy z ludzką głową. Piramidy w Gizie (Cheopsa, Chefrena, Mykerinosa) ok. 2600 p.n.e.

Rzeźba Rzeźba przedstawiająca Hetepheres II z IV dynastii (Muzeum w Kairze) 2723 - 2563 p.n.e. Sfinks w pobliżu wielkich piramid, ok. 2600 p.n.e.

Egipskie świątynie Świątynie – były to olbrzymie budynki składające się z wewnętrznych dziedzińców i sal, których powierzchnia dochodziła nieraz paru tysięcy metrów kwadratowych. Stropy (sufity) opierały się na rzędach kolumn, rozmaitego kształtu. Wejścia do świątyń strzegły pylony – ścięte piramidy, wewnątrz których znajdowały się schody prowadzące na szczyt, na niewielką platformę, która służyła kapłanom za obserwatorium astronomiczne. Elementem dekoracyjnym były obeliski – smukłe, strzeliste kolumny, zwężające się ku szczytowi. Świątynia w Luksorze – budowana w III i II w. p.n.e.

Jedność rzeźby i architektury Wykuta w skale świątynia grobowa faraona Ramzesa II w Abu Simbel. U jej wejścia znajdują się cztery gigantyczne posągi władcy o wysokości 20m. (1279 – 1213 p.n.e.)

Wierzenia Egipcjan znajdowały odzwierciedlenie także w rzeźbie Wierzenia Egipcjan znajdowały odzwierciedlenie także w rzeźbie. Najbardziej okazałe posągi przedstawiały bogów i faraonów. Miały charakter monumentalny – były ogromnych rozmiarów. Zazwyczaj posągi wkomponowane były w bryłę architektoniczną świątyni i stanowiły jej część dekoracyjną. Dlatego można mówić o jedności architektury i rzeźby (np. posąg faraona Ramzesa II zdobiący jego grobowiec). Monumentalne posągi wykonywano z materiałów bardzo twardych i odpornych, np. bazalt czy granit. Mniejsze rzeźby tworzono z drewna, wapnia, a nawet z mułu nilowego. Rzeźby te były polichromowane (dekorowane wielobarwnym malarstwem).

Przykłady rzeźby egipskiej Królowa Neferetiti, ok.1375 p.n.e. Mykerinos wraz z żoną (III tysiąclecie p.n.e.)

Siedzący skryba, 2620–2500 p.n.e Wójt z Sakkary, ok. 2000r. p.n.e.

Malarstwo Malowidło z przedstawieniem żniw i winobrania z grobu skryby w Tebach Polowanie w zaroślach delty, malowidło naścienne z grobowca w Tebach (ok. 1500r. p.n.e.)

Jedność malarstwa i pisma Ozyrys i Horus z grobowca w Dolinie Królów Horus bóg nieba

Zabytki malarstwa zachowały się głównie na ścianach grobowców i świątyń. Początkowo były to reliefy, które stanowiły rodzaj płaskorzeźby z wyżłobionym konturem. Sceny w ten sposób rzeźbione pokrywano wielobarwnymi farbami. Egipcjanie lubili jaskrawe barwy, dlatego ich malarstwo było bardzo dekoracyjne. Częstymi tematami malowideł były rośliny, ptaki, ryby oraz zwierzęta zamieszkujące wody i brzegi Nilu. Charakterystyczną cechą malarstwa egipskiego była jedność pisma i obrazu, co oznacza, że malarstwu i barwnemu reliefowi towarzyszyły hieroglify (znaki pisarskie). Były one ważną częścią kompozycji, gdyż pełniły również funkcję dekoracyjną.