Mierniki stanu zdrowia zdrowia populacji Maria D. Staniszewska Zakład Epidemiologii Środowiskowej IMP

chorobowość = zapadalność x średni czas trwania choroby

Czynniki podwyższające chorobowość: długi okres trwania choroby zwiększenie liczby nowych przypadków imigracja przypadków i emigracja zdrowej ludności polepszenie możliwości diagnostycznych

Czynniki obniżające chorobowość: krótki czas trwania choroby wysoka liczba przypadków zakończonych zgonem zmniejszenie liczby nowych przypadków imigracja zdrowej ludności i emigracja osób chorych polepszenie wskaźnika wyzdrowień

Jest miarą ciężkości choroby Śmiertelność Jest miarą ciężkości choroby liczba osób zmarłych z powodu danej choroby współczynnik śmiertelności = ----------------------------------------------------------x K liczba osób, u których wystąpiła choroba

Inne mierniki obliczane na podstawie współczynników zgonów Liczba utraconych lat życia obrazuje liczbę lat życia straconych w wyniku przedwczesnego zgonu przed osiągnięciem arbitralnie określonego wieku (np. 70 lat)

Syntetyczne mierniki stanu zdrowia populacji Dalsze trwanie życia jest średnią liczbą lat, jaką ma szansę przeżyć osoba w danym wieku przy założeniu, iż nie zmienią się dotychczasowe trendy umieralności Dalsze trwanie życia bez inwalidztwa Lata utracone z powodu inwalidztwa Dalsze trwanie życia z uwzględnieniem jego jakości

Współczynnik zapadalności (ang. incidence density) To częstość z jaką nowe przypadki pojawiają się w populacji. W liczniku umieszcza się liczbę nowych przypadków choroby, które pojawiły się w określonym przedziale czasu. W mianowniku sumę okresów czasu, kiedy każda osób z populacji jest narażona (“wolna od choroby”). Należy określić jednostkę osobo-czasu np. osobo-lata, osobo-dni.

Obliczanie osobo-lat Jan July Jan July Jan July Jan July Jan July Jan Total time Subject 1976 1976 1977 1977 1978 1978 1979 1979 1980 1980 1981 at risk A 2.0 B 3.0 C 5.0 D 4.0 E 2.5 Łączna liczba osobo-lat 16.5

Statystyki zdrowotne odzwierciedlają wyłącznie potrzeby zdrowotne wyrażone nie ujawniają zaś potrzeb rzeczywistych

Definicja zdrowia ŚOZ Zdrowie to pełny dobrostan fizyczny, umysłowy i społeczny człowieka a nie tylko brak choroby czy ułomności

Czemu służy ocena stanu zdrowia? określa potrzeby zdrowotne populacji pomaga poznać szeroko rozumianą historię naturalną choroby umożliwia ocenę efektywności swoistych metod i środków zapobiegawczych lub leczniczych

Opis występowania chorób KTO ? (wiek, płeć, stan cywilny, zawód, stan społeczno-ekonomiczny) GDZIE ? (kraj, województwo, powiat, gmina) KIEDY ? (zmiany chwilowe, sezonowe)

Źródła danych potrzebnych do oceny stanu zdrowia dane demograficzne dane z rutynowej sprawozdawczości dane z badań statystycznych i epidemiologicznych

Źródła informacji zgłoszenia chorób zakaźnych zgłoszenia zatruć i chorób zawodowych zgłoszenia nowotworów dane o czasowej niezdolności do pracy statystyki szpitalne statystyki lecznictwa otwartego dane z masowych badań profilaktycznych karty zgonów

Niepełnosprawność w Spisie Powszechnym Ludności w 2002 roku http://www.stat.gov.pl/

Definicja niepełnosprawności w badaniach GUS Osobą niepełnosprawną jest taka osoba, która posiada odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony lub osoba, która takiego orzeczenie nie posiada, lecz odczuwa ograniczenie sprawności w wykonywaniu czynności podstawowych dla swojego wieku (zabawa, nauka, praca, samoobsługa).

Zbiorowość osób niepełnosprawnych dzieli się na 2 podstawowe grupy: osoby niepełnosprawne prawnie tj. takie, które posiadały odpowiednie, aktualne orzeczenie wydane przez organ do tego uprawniony osoby niepełnosprawne tylko biologicznie, tj. takie, które nie posiadały orzeczenia, ale miały (odczuwały) całkowicie lub poważnie ograniczoną zdolność do wykonywania czynności podstawowych.

Kryterium do zakwalifikowania danej osoby do zbiorowości osób niepełnosprawnych prawnie jest posiadanie: aktualnego orzeczenia wydanego przez odpowiedni organ orzekający - dla osób w wieku 16 lat i więcej, uprawnienia do pobierania zasiłku pielęgnacyjnego - dla dzieci poniżej 16 roku życia

W 2002 roku liczba osób niepełnosprawnych wynosiła 5 456 700 co stanowiło 14,3% ogółu ludności kraju Oznacza to, że co siódmy mieszkaniec Polski był osobą niepełnosprawną Liczba osób niepełnosprawnych od poprzedniego spisu ludności w 1988 wzrosła o 1721,2 tys. (tj. o 46,1%)

Liczba osób niepełnosprawnych wzrasta, co głównie związane jest z sytuacją demograficzną kraju, a przede wszystkim z procesem starzenia się społeczeństwa. Przyczyną wzrastającej liczby osób niepełnosprawnych jest także utrzymywanie życia dzięki olbrzymiemu postępowi nauk medycznych, głównie bioinżynierii i intensywnej opiece medycznej, co nie łączy się jednak z przywracaniem pełnego zdrowia.

STAN ZDROWIA LUDNOŚCI POLSKI w 2004 roku

Ogólnopolskie, reprezentacyjne badania stanu zdrowia ludności Polski przeprowadzone przez GUS w 2004 r. http://www.stat.gov.pl

Badaniem objęto ponad 14,5 tys. gospodarstw domowych z całego kraju, zbadano 42991 osób: 35248 dorosłych oraz 7743 dzieci

W badaniu wykorzystano trzy formularze: AZD-1 dla gospodarstw domowych (skład osobowy cechy społeczno-demograficzne, źródło utrzymania, warunki mieszkaniowe) AZD-2 (115 pytań przeznaczony dla dorosłych) AZD-3 (63 pytania przeznaczony dla dzieci w wieku do 14 lat)

W badaniu populacji dorosłych uwzględniono: samoocenę stanu zdrowia korzystanie z usług medycznych i zażywanie leków zachowania pro- i anty-zdrowotne (profilaktyka zdrowotna, styl życia) samoocenę jakości życia

Ankietowe badanie stanu zdrowia jest badaniem subiektywnym, a przedmiotem badania jest wiedza i odczucia respondentów na temat własnego zdrowia

Czy Pan/i choruje przewlekle lub ma jakieś długotrwałe problemy zdrowotne trwające 6 miesięcy lub dłużej? 1.Tak 2. Nie Czy z powodu problemów zdrowotnych (kalectwa lub choroby przewlekłej) ma Pan/i ograniczoną zdolność wykonywania codziennych czynności właściwych dla Pana/Pani wieku (nauka w szkole, praca zawodowa, samoobsługa, prowadzenie gospodarstwa domowego) trwającą 6 miesięcy lub dłużej? 1.Tak, całkowicie ograniczoną 2.Tak, poważnie ograniczoną 3. Nie

Czy posiada Pan/i ważne orzeczenie ustalające niepełnosprawność, niezdolność do pracy lub inwalidztwo wydane przez Zespół do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności lub ZUS? (w przypadku posiadania dwóch orzeczeń, należy zaznaczyć odpowiedź wg orzeczenia najnowszego) 1. Nie 2. Tak, posiadam orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji lub o I grupie inwalidztwa 3. Tak, posiadam orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub o całkowitej niezdolności do pracy lub o II grupie inwalidztwa 4. Tak, posiadam orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności lub o częściowej niezdolności do pracy lub o celowości przekwalifikowania zawodowego lub o III grupie inwalidztwa

Czy posiada Pan/i ważne orzeczenie ustalające niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym lub inwalidztwo wydane przed 1 stycznia 1998 r. przez Komisję: KRUS lub MON lub MSWiA? 1.Nie 2.Tak, posiadam orzeczenie o długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym z uprawnieniami do zasiłku pielęgnacyjnego lub o I grupie inwalidztwa 3.Tak, posiadam orzeczenie o II grupie inwalidztwa 4.Tak, posiadam orzeczenie o długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym bez uprawnień do zasiłku pielęgnacyjnego lub o III grupie inwalidztwa

Wcześniejsze odpowiedzi wskazują, że ma Pan/i pewne ograniczenia dot Wcześniejsze odpowiedzi wskazują, że ma Pan/i pewne ograniczenia dot. sprawności czy zdolności do pracy – a zatem czy występują obecnie u Pana/ Pani następujące grupy schorzeń? Uszkodzenia i choroby narządu ruchu TAK NIE Uszkodzenia i choroby narządu wzroku TAK NIE Uszkodzenia i choroby narządu słuchu TAK NIE Schorzenia układu krążenia TAK NIE Schorzenia neurologiczne TAK NIE Schorzenia psychiczne TAK NIE Upośledzenie umysłowe TAK NIE Inne schorzenia TAK NIE

Pod koniec 2004 r. żyło w Polsce ogółem ponad 6,2 mln osób niepełnosprawnych (ponad 2,8 mln mężczyzn i 3,4 mln kobiet) z tego ponad 4,8 mln osób niepełnosprawnych prawnie (prawie 2,4 mln mężczyzn i ponad 2,4 mln kobiet)

(odsetek wśród kobiet wyniósł – 19,7%, GUS szacuje, że liczba osób niepełnosprawnych w wieku 15 lat i więcej w końcu 2004 r. to prawie 6 mln osób, tj. prawie 19% ogółu populacji w wieku 15 lat i więcej (odsetek wśród kobiet wyniósł – 19,7%, a dla mężczyzn – 17,9%)

Prawie 78% dorosłych osób niepełnosprawnych posiada orzeczenie prawne o inwalidztwie Pozostałe 22% deklarowało, że ma poważne ograniczenia w wykonywaniu podstawowych czynności życiowych Równocześnie częściej niż co czwarta osoba niepełnosprawna posiadała orzeczenie prawne o niepełnosprawności, ale według subiektywnej oceny nie zgłaszała żadnych ograniczeń

Pod koniec 2004 r. żyło w Polsce ponad 6,2 mln osób niepełnosprawnych, z tego ponad 4,8 mln osób niepełnosprawnych prawnie Zdecydowana większość osób niepełnosprawnych (82%) to osoby bierne zawodowo, a tylko co 5-6 pracuje, bądź poszukuje pracy

podczas gdy wśród osób sprawnych – blisko co szósta Poziom wykształcenia dorosłych osób niepełnosprawnych jest relatywnie niższy niż osób sprawnych: aż 44% osób niepełnosprawnych legitymuje się wykształceniem co najwyżej podstawowym, podczas gdy wśród osób sprawnych udział ten wynosi tylko 18% Tylko co piętnasta dorosła osoba niepełnosprawna ma wykształcenie wyższe, podczas gdy wśród osób sprawnych – blisko co szósta

Co roku wzrasta liczba osób niepełnosprawnych, które podejmują naukę na wyższych uczelniach. Studenci niepełnosprawnymi stanowią blisko 0,5 % ogółu studentów. Wg danych GUS z 2004 roku, we wszystkich typach uczelni studiowało blisko 9.256 osób niepełnosprawnych o różnych rodzajach niepełnosprawności (w porównaniu do 2003 r. o 30% więcej).

Osoby niepełnosprawne gorzej oceniają swoje zdrowie niż osoby sprawne, częściej występują u nich długotrwałe problemy zdrowotne czy choroby przewlekłe, częściej też muszą korzystać z pomocy medycznej Wśród dorosłych najczęściej występują: schorzenia układu krążenia (49%) uszkodzenia i choroby narządu ruchu (46%) uszkodzenia i choroby narządu wzroku (blisko 30%) słuchu (14%) schorzenia neurologiczne (29%) schorzenia psychiczne (10%)

Osoby w wieku 16-64 lata, które w samoocenie stanu zdrowia uznały się za niepełnosprawne w krajach UE (%) Austria 29,0 Belgia 17,0 Dania 7,0 Finlandia 5,0 Niemcy 6,6 Holandia 16,4 Szwecja 17,1 Włochy 1,6 Źródło: Na podstawie wyników badań kwestionariuszowych prowadzonych w poszczególnych krajach

Dziękuję za uwagę