DŹWIGNICE ŚRODKI TRANSPORTU BLISKIEGO TEMAT 1 Podział. Grupy natężenia pracy. Podstawowe zagadnienia i parametry pracy. TYLKO DO CELÓW DYDAKTYCZNYCH !!! TYLKO DO UŻYTKU WEWNĘTRZNEGO !!! Rozpowszechnianie w każdej postaci zabronione 1 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice

Transport wewnątrzzakładowy DŹWIGNICE KLASYFIKACJA Transport wewnątrzzakładowy Środki transportu dalekiego Środki transportu bliskiego Rzadko w transporcie wewnątrzzakładowym (tylko przy dużych zakładach jako transport pojazdami samochodowymi lub kolejowymi) Dźwignice Wózki transportowe Przenośniki Cięgniki Suwnice Żurawie Układnice Dźwigniki Jezdniowe (podnośnikowe, naładowne, unoszące, ciągnikowe) Torowe (na torach podpartych lub podwieszonych) Cięgnowe (taśmowe, członowe, kubełkowe, zabierakowe, podwieszane) Bezcięgnowe (grawitacyjne, impulsowe, wałkowe napędzane, śrubowe, wstrząsowe) Dźwigi 2 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice DŹWIGNICE - DEFINICJE • Dźwignica – maszyna o pracy przerywanej, przeznaczona do podnoszenia i przemieszczania ładunków w przestrzeni za pomocą haka lub innego urządzenia chwytającego [1]. Cięgnik – dźwignica przeznaczona do przemieszczania ładunków za pośrednictwem cięgna zakończonego urządzeniem chwytającym [2] Suwnica – dźwignica, w której urządzenie chwytające jest podwieszone do wciągarki przejezdnej, wciągnika lub żurawia przemieszczających się po moście [1], [2]. Żuraw – dźwignica z urządzeniem chwytającym (ładunkowym) podwieszonym do wysięgnika lub wciągarki przemieszczającej się po wysięgniku [1], [2]. Układnica – dźwignica, w której ustrój nośny stanowi przejezdny słup lub rama, po których przesuwa się wodzak – przeznaczona do składowania ładunków w magazynie [2]. Dźwignik – dźwignica przeznaczona do prostoliniowego przemieszczania ładunków w pionie lub prawie w pionie za pomocą sztywnego elementu (zębatka, śruba, tłok) [2]. Wyciąg towarowy – dźwignica składająca się z podstawy ładunkowej prowadzonej w pochyłych prowadnicach przystosowanej do pochyłego przemieszczania ładunków za pomocą cięgników linowych lub łańcuchowych, podstawą ładunkową mogą być wózek, kosz, itp. [2]. Dźwignica linotorowa – dźwignica z urządzeniem chwytającym lub ładunkowym podwieszonym do wodzarki przemieszczającej się po linie nośnej zamocowanej na podporach [2]. 3 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: [1] PN-ISO 4306-1:1999 „Dźwignice. Terminologia. Terminologia ogólna. [2] PN-M 45000:1996 „Dźwignice. Podział i symbole klasyfikacyjne”

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice KLASYFIKACJA Łańcuchowe Cięgniki Wciągniki Wciągnik – mechanizm podnoszenia zamontowany wraz z mechanizmem jazdy (lub bez niego) w jednym korpusie [2]. Wciągarki Linowe Wciągarka – mechanizm, który przekazuje siłę roboczą za pomocą cięgna (liny lub łańcucha) od napędzanego bębna, przeznaczony do przemieszczenia ładunków w pionie lub w pionie i poziomie w jednej płaszczyźnie pionowej, z zespołami zabudowanymi na odrębnym ustroju nośnym, którą stanowić może rama stała, przesuwna lub przejezdna [2]. 4 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: DEMAG, ABUS [2] PN-M 45000:1996 „Dźwignice. Podział i symbole klasyfikacyjne”

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice KLASYFIKACJA Jednodźwigarowe Suwnice Pomostowe Dwudźwigarowe Bramowe Półbramowe Wspornikowe 5 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: DEMAG, ABUS

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice DŹWIGNICE - DEFINICJE • Suwnica – dźwignica, w której urządzenie chwytające jest podwieszone do wciągarki przejezdnej, wciągnika lub żurawia przemieszczających się po moście [1], [2]. Suwnica pomostowa – suwnica, której most opiera się bezpośrednio na torze jezdnym [1], [2]. Suwnica bramowa – suwnica, której nośna część konstrukcji (most) opiera się na torze jezdnym za pomocą podpór [1], [2]. Suwnica półbramowa – suwnica, której nośna część konstrukcji (most) opiera się na torze jezdnym z jednej strony bezpośrednio a z drugiej za pomocą podpory [1], [2]. Suwnica wspornikowa – suwnica, której część konstrukcji nośnej ma kształt wspornika [2]. 6 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: [1] PN-ISO 4306-1:1999 „Dźwignice. Terminologia. Terminologia ogólna. [2] PN-M 45000:1996 „Dźwignice. Podział i symbole klasyfikacyjne”

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice KLASYFIKACJA Samojezdne samochodowe Żurawie Samojezdne Samojezdne gąsienicowe Przeładunkowe Wieżowe Pokładowe 7 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: HIAB, LIEBHERR

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice DŹWIGNICE - DEFINICJE • Żuraw – dźwignica z urządzeniem ładunkowym podwieszonym do wysięgnika lub wciągarki przemieszczającej się po wysięgniku [1], [2]. Żuraw samojezdny – żuraw, który może być wyposażony w wysięgnik (wieżę z wysięgnikiem) i w stanie obciążonym lub nieobciążonym może przemieszczać się bez specjalnie przygotowanej jezdni, zachowując swoją stateczność pod działaniem siły ciężkości [1], [2]. Żuraw wieżowy – żuraw obrotowy z wysięgnikiem zamocowanym w górnej części pionowo ustawionej wieży [1]. Żuraw kolejowy – żuraw obrotowy na platformie przemieszczającej się po torze kolejowym [1]. Żuraw pokładowy – żuraw obrotowy, zamontowany na pokładzie statku, przeznaczony do czynności ładunkowych [1], [2]. Żuraw masztowy (derrick) – żuraw obrotowy z wysięgnikiem zamocowanym przegubowo na maszcie, mający podpory górną i dolną [1]. Żuraw wspornikowy (stały) – żuraw, którego urządzenie chwytające jest podwieszone do wspornika (wysięgnika) albo do wciągarki przemieszczającej się po wsporniku [1], [2]. Słupowy – żuraw wspornikowy mający możliwość obrotu na stałym słupie zamontowanym w fundamencie lub połączony ze słupem obracającym się w łożysku oporowym umieszczonym w fundamencie [1]. 8 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: [1] PN-ISO 4306-1:1999 „Dźwignice. Terminologia. Terminologia ogólna. [2] PN-M 45000:1996 „Dźwignice. Podział i symbole klasyfikacyjne”

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice KLASYFIKACJA Jednokolumnowe Dźwigniki Dwukolumnowe Śrubowe nożycowe Zębatkowe Kanałowe Czterokolumnowe 9 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: Pfaff Silberblau, Hofmann

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice DEFINICJE UDŹWIGU NOMINALNEGO • Udźwig nominalny* – udźwig, dla którego zostało zaprojektowane urządzenie. – największa dopuszczalna masa ładunku, która może być przenoszona przez dźwignicę. – największa masa ładunku, która może być podniesiona przez dźwignicę, ustalona dla określonych rodzajów dźwignic i konkretnych warunków z uwzględnieniem grup natężenia pracy [1]. Dla żurawi (nie wszystkich) maksymalny (nominalny) udźwig jest przyjmowany dla najmniejszej dopuszczalnej długości wysięgnika i wysięgu w warunkach pracy. Udźwigi są ustandaryzowane [1]: 100 125 160 200 250 320 400 500 630 800 [kg] 1 1.25 1.6 2.0 2.5 3.2 4.0 5.0 6.3 8.0 [t] 10 12.5 16 20 25 32 40 50 63 80 [t] 100 125 160 200 250 320 400 500 630 800 [t] * - Synonimy udźwigu nominalnego : maksymalny udźwig, bezpieczne obciążenie, udźwig. Szereg maksymalnych udźwigów modeli podstawowych 10 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: [1] PN-ISO 2374:1996

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice PARAMETRY • Prędkość podnoszenia – prędkość pionowego przemieszczania ładunku w ruchu ustalonym o masie równej udźwigowi urządzenia • Prędkość jazdy – prędkość jazdy urządzenia w ruchu ustalonym po płaszczyźnie poziomej z ładunkiem o masie równej udźwigowi. • Prędkość obrotu (żurawie) – prędkość przemieszczania kątowego w ruchu ustalonym części obrotowej żurawia. Rozpiętość (suwnice) – odległość pomiędzy osiami czołownic mierzona wzdłuż osi mostu (odległość pomiędzy osiami szyn po których porusza się suwnica). • Nominalna wysokość podnoszenia ładunku – największa osiągalna różnica poziomów, między którymi dźwignica może przenosić ładunki. • Wysięg (żurawie) – odległość między osią pionową urządzenia chwytającego i osią obrotu nieobciążonego żurawia. • Moment udźwigu [tm, kNm] (żurawie) – moment od ładunku określony wzorem M = Q (masa ładunku) · R (wysięg). • Kąt obrotu (żurawie) – kąt o jaki może się obrócić wysięgnik wokół osi obrotu żurawia. 11 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice GRUPY NATEŻENIA PRACY DŹWIGNIC Idea Jest to pewna klasyfikacja. Jest to system pomagający w określeniu racjonalnych podstaw projektowania ustrojów nośnych i mechanizmów. Płaszczyzna porozumienia pomiędzy producentem a użytkownikiem pozwalająca w przejrzysty sposób dobrać urządzenie do żądanych warunków użytkowania. Systemy klasyfikacyjne ISO 4301-1 Cała dźwignica (dwie klasy: obciążenie Q1-Q4 intensywność użytkowania U0-U9 co daje GNP A1-A8), Mechanizmy (dwie klasy: obciążenie L1-L4 intensywność użytkowania T0-T9 co daje GNP M1-M8), EN 13001-1 Nie ma grup natężenia pracy dla mechanizmów. Pięć niezależnych klas: Q0-Q5 dla spektrum obciążenia, U0-U9 dla liczby cykli roboczych, D0-D9 dla przeciętnych przemieszczeń, P0-P3 dla ruchów pomocniczych, S0-S9 dla historii obciążenia. 12 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: PN-ISO 4301-1:1998, PN-EN 13001-1:2007

Maksymalna liczba cykli pracy DŹWIGNICE GRUPY NATĘŻENIA PRACY WG: ISO 4301-1 1. Dźwignica jako całość. Klasa intensywności wykorzystania – szacowana liczba cykli roboczych Klasa obciążenia dźwignicy Stan obciążenia Współczynnik Kp Q1 – lekki ≤ 0.125 Q2 – przeciętny ≤ 0.25 Q3 – ciężki ≤ 0.50 Q4 – bardzo ciężki ≤ 1.00 Klasa wykorzystania Maksymalna liczba cykli pracy U0 1.6 x 104 U1 3.2 x 104 U2 6.3 x 104 U3 1.25 x 105 U4 2.5 x 105 U5 5 x 105 U6 1 x 106 U7 2 x 106 U8 4 x 106 U9 >4 x 106 Przykład: U4 GNP dźwignicy (oznaczenie A) Przykład: Q4 Obciążenie Klasa wykorzystania 13 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: PN-ISO 4301-1:1998

Całkowity czas użytkowania DŹWIGNICE GRUPY NATĘŻENIA PRACY WG: ISO 4301-1 2. Mechanizmy. Klasa intensywności wykorzystania – przewidywany czas użytkowania Klasa obciążenia mechanizmu Klasa wykorzystania Całkowity czas użytkowania T0 200 T1 400 T2 800 T3 1600 T4 3200 T5 6300 T6 12500 T7 25000 T8 50000 T9 >100000 Stan obciążenia Współczynnik Km L1 – lekki ≤ 0.125 L2 – średni ≤ 0.25 L3 – ciężki ≤ 0.50 L4 – bardzo ciężki ≤ 1.00 Przykład: T3 GNP mechanizmu (oznaczenie M) Przykład: L2 Obciążenie Klasa wykorzystania 14 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródło: PN-ISO 4301-1:1998

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice CRANES TECHNOLOGY GRUPY NATĘŻENIA PRACY WG: ISO 4301-1 Klasa obciążenia mechanizmu Stan obciążenia w wielu przypadkach może być określona z wykorzystaniem ogólnych zasad: Lekki: Mechanizmy zazwyczaj poddawane bardzo małym obciążeniom i jedynie wyjątkowo obciążeniu nominalnemu. Obciążenie Klasa obciążenia mechanizmu Stan obciążenia Km L1 – lekki ≤ 0.125 L2 – średni ≤ 0.25 L3 – ciężki ≤ 0.50 L4 – bardzo ciężki ≤ 1.00 Średni: Mechanizmy zazwyczaj poddawane małym obciążeniom a czasami średnim lub maksymalnym obciążeniom. Ciężki: Mechanizmy zazwyczaj poddawane średnim obciążeniom ale regularnie też maksymalnym. Bardzo ciężki: Mechanizmy pracujące pod maksymalnym lub prawie maksymalnym obciążeniem. Czas pracy 15 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: PN-ISO 4301-1:1998

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice GRUPY NATĘŻENIA PRACY Porównanie wielkości wciągarek w GNP M3 i M7 Minimalna moc silnika mechanizmu podnoszenia – 72kW i 126kW 16 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: DEMAG

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice CRANES TECHNOLOGY GRUPY NATĘŻENIA PRACY Wielkość mechanizmów dźwignicy jest związana ze stanem obciążenia, przewidywaną intensywnością użytkowania, udźwigiem nominalnym czy systemem przewijania liny. Porównanie wymiarów: wciągarka M3 a M7 (Te same główne parametry – udźwig nominalny, wysokość podnoszenia, prędkość podnoszenia, rozpiętość, itp). Wciągarka 100 t M3 (ISO) 1Bm (FEM) M7 (ISO) 4m (FEM) System przewijania liny 8/2 12/2 Przekładnia HGL 11 HGL 13 Średnica liny [mm] 22 26 Długość liny [m] 154 243 Rozmiar zblocza 20 50 Średnica kół [mm] 500 630 Masa wciągarki [kg] 9 700 16 500 17 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: DEMAG

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice GRUPY NATĘŻENIA PRACY Porównanie wielkości zbloczy w GNP M3 i M7 18 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: DEMAG

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice GRUPY NATĘŻENIA PRACY Porównanie wielkości dźwigarów suwnicy w GNP M3 i M7 19 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice Źródła: DEMAG

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice DŹWIGNICE – DEFINICJE DOT. URZĄDZEŃ CHWYTAJĄCYCH • Zblocze hakowe – zespół składający się z haka, trawersy i krążków linowych. • Urządzenie chwytające – urządzenie (np. hak, chwytak, chwytnik elektromagnetyczny, widły) służące do zawieszania, podnoszenia lub przenoszenia ładunku. • Zdejmowalne urządzenia chwytające – dowolne wyposażenie, za pomocą którego dźwignica jest obciążana ładunkiem użytecznym, a które nie jest częścią dźwignicy ani ładunku. Zdejmowalne urządzenia chwytające są łatwo zdejmowalne z dźwignicy i ładunku. • Niezdejmowalne urządzenia chwytające – dowolne wyposażenie, do którego można podwieszać ładunek odpowiadający ładunkowi netto, a które jest zamocowane w sposób stały do dolnej części elementu niosącego. Niezdejmowalne urządzenia chwytające są częścią dźwignicy. 20 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice

Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice PRZYKŁADOWE PYTANIA 1. Podział środków transportu bliskiego. 2. Wymień kilka przykładów suwnic. 3. Co to są cięgniki? 4. Do jakiej grupy środków transportu bliskiego należą cięgniki? 5. Do czego służy ogranicznik obciążenia? 6. Co to jest grupa natężenia pracy? 21 Środki Transportu Bliskiego - Dźwignice