Dysplazja stawów biodrowych (DSB) psów Lek.wet. Izabella Jońska

Definicja DSB psów Uwarunkowana genetycznie, dziedziczna wada rozwojowa stawów biodrowych, doprowadzająca najczęściej do powstawania w nich wtórnych zmian zwyrodnieniowych. Punktem wyjścia w rozwoju DSB jest pourodzeniowa luźność stawów biodrowych. DSB dotyczy psów ras dużych i olbrzymich, których masa ciała przekracza 12kg.

Etiologia i patogeneza DSB psów Istnieją trzy podstawowe czynniki mające wpływ na postnatalny obraz rosnącego stawu biodrowego psa: genetyczne, określające wielkość, kształt, wzajemne stosunki anatomiczne, umięśnienie i unerwienie stawu środowiskowe - czynniki mechaniczne i ruch wymuszony codzienną aktywnością zwierzęcia wpływający na rozwój i modelowanie stawu osobnicze - proces kostnienia na podłożu chrzęstnym u danego osobnika.

Rozpoznawanie DSB psów Badanie kliniczne w spoczynku oceniamy postawę, pozycję oraz układu mięśniowo-szkieletowy w ruchu: najczęstrze objawy DSB to: ogólna niechęć psa do podejmowania wysiłku fizycznego trudności przy siadaniu, wstawaniu i kładzeniu się różnego stopnia i o różnym nasileniu kulawizna kończyn miednicznych pociąganie kończynami miednicznymi i „bujanie zadu” chwiejny lub sztywny chód silniejsza kulawizna po okresie spoczynku wykonywanie przez psa tak zwanych „króliczych skoków” szybkie męczenie się psa

Badanie kliniczne c.d. Testy kliniczne: → test Ortolaniego → test Bardena → test Barlowa → badanie napięcia mięśni grzebieniastych

Badania obrazowe (RTG) Metoda standardowa (brzuszno- grzbietowa) Najpowszechniej stosowana metoda prześwietlania stawów biodrowych psów w wielu krajach świata. Do dnia dzisiejszego jest obowiązującą metodą rozpoznawania DSB psów, zgodną z zaleceniami Międzynarodowego Związku Kynologicznego (FCI). Przygotowanie psów do badania rtg: psy poddane uspokojeniu farmakologicznemu kończyny miedniczne są mocno wyciągnięte do tyłu i leżą równolegle do siebie oraz do powierzchni stołu rtg kończyny są jednocześnie zrotowane do wewnątrz, aby rzepki pokrywały się z bloczkami kości udowych pies musi być ułożony symetrycznie tak, aby miednica nie była zrotowana

symetryczne skrzydła kości biodrowych otwory zasłonowe równej wielkości i kształtu, grzbietową krawędź panewki widoczną przez głowę kości udowej, równolegle leżące kości udowe, rzepki leżące nad bloczkami kości udowych.

Badania obrazowe (RTG) Metoda PennHIP Radiograficzna metoda stworzona przez dr Smith na Uniwersytecie w Pennsylwanii w 1982 roku, nazwana PennHIP, dała nowe spojrzenie na rolę biernego rozluźnienia stawu biodrowego i stała się uznaną i coraz częściej stosowaną techniką w radiologii weterynaryjnej. Metoda PennHIP oparta jest na ilościowej ocenie przemieszczenia głowy kości udowej z panewki. Psy do badania układane są w pozycji grzbietowej. Kończyny miedniczne ułożone są w pozycji naturalnej, naśladującej pozycję stojącą zwierzęcia Zwierzęta w tej metodzie prześwietlane są dwukrotnie. Pierwsze zdjęcie wykonuje się w pozycji uciskowej. Uzyskuje się w ten sposób maksymalne dopasowanie głów kości udowych do panewek. Z zewnątrz, po bokach obu stawów biodrowych przykładany jest dodatkowy ucisk. Drugie zdjęcie wykonywane jest w pozycji z rozwarciem w stawach biodrowych.

Stopień rozwarcia w stawach biodrowych jest oceniany ilościowo, na podstawie wskaźnika rozwarcia DI, obliczanego według wzoru: DI = d \ r, gdzie d - oznacza odległość (cm) mierzoną od środka głowy kości udowej do środka panewki r - oznacza długość (cm) promienia głowy kości udowej. Wartością graniczną jest 0,3. Przyjmuje się, że u psów z wartością wskaźnika rozwarcia poniżej 0,3 nie rozwija się DSB.

Metoda DAR Pozwala ona na ocenę ilościową i jakościową grzbietowego brzegu panewki stawu biodrowego psa.

Oceniany jest: wygląd grzbietowego brzegu panewki, obecność/brak osteofitów wzdłuż opisywanej krawędzi panewki oraz dostępnej części szyjki kości udowej, obecność/brak wypełnienia dołu panewki, a także dopasowanie głowy kości udowej i panewki.

Dodatkowe metody oceny radiologicznej stawów biodrowych Metoda DLS (dorsolateral subluxation) Metoda brzuszno-grzbietowa „na żabę” („frog leg” view) Metoda brzuszno-grzbietowa z użyciem klina (wedge view) Metoda Flückigera

Badania obrazowe (usg) Zalety badania ultrasonograficznego stawów biodrowych psów: badanie nieinwazyjne ukazujące elementy chrzęstne stawu wczesny wiek badania zwierząt – optymalny wiek szczeniąt 2-4 tygodnie życia brak konieczności zabezpieczenia anestezjologicznego do badania możliwość wielokrotnego powtarzania badania

Sposób wykreślania kąta  Wartość graniczna kąt  = 60°

Dysplazja stawu łokciowego (ED)

Wstęp ED – uwarunkowana genetycznie, odziedziczalna choroba stawów łokciowych, występująca u młodych psów ras dużych, szybko rosnących

Rasy psów zagrożone ED Mastiff Chow Chow Bullmastiff Rottweiler Springer spaniel angielski Chow Chow Rottweiler Berneński pies pasterski Golden Retriver Labrador Retriver Nowofunland Shar-pei ON American Staffordshire Terier Buldog amerykański Bloodhound Seter angielski

ED jest wspólną nazwą 3 jednostek chorobowych: Izolowany wyrostek łokciowy (UAP) Izolowany wyrostek wieńcowy przyśrodkowy (FCP) Osteochondroza kłykcia kości ramiennej (OCD)

Rozpoznawanie ED Wywiad – predyspozycje rasowe i wiekowe Badanie kliniczne – w ruchu i po zastosowaniu znieczulenia Badanie radiologiczne – powinno być w znieczuleniu, w 3 pozycjach badanej kończyny

Objawy kliniczne ED Kulawizna przedniej kończyny Obrzęk stawu łokciowego lub jego zgrubienie Odstawianie łokcia na zewnątrz ze zrotowaniem palców na bok Ostrożne wstawanie i kładzenie się Sztywny chód, krótki wykrok Niechęć do ruchu, problemy z poruszaniem się po dłuższym odpoczynku

Staw łokciowy – obraz prawidłowy

Izolowany wyrostek łokciowy (UAP) Przyczyny: - osteochondroza - uraz

Izolowany wyrostek łokciowy Objawy rtg: Linia przejaśnienia odpowiadająca miejscu oddzielenia wyrostka od guza łokciowego Pojawianie się osteofitów będących wyrazem zmian zwyrodnieniowych Odczyn sklerotyczny w rzucie jamy szpikowej kości łokciowej

Izolowany wyrostek wieńcowy kości łokciowej (FCP)

Izolowany wyrostek wieńcowy Najczęstrze schorzenie zaliczane do ED Występuje jedno lub obustronnie Wiek psów 8-10 m-cy Często razem z OCD Przyczyną jest najczęściej osteochondroza

Izolowany wyrostek wieńcowy Objawy rtg: Zatarcie zarysu wyrostka wieńcowego przyśr. Deformacja, powiększenie zarysu wyrostka Widoczny izolowany fragment kostny Zmiany zwyrodnieniowe w stanie przewlekłym

Osteochondroza kłykcia kości ramiennej (OCD) Objawy rtg: Ubytek cienia kości na kłykciu przyśrodkowym kości ramiennej Czasem oddzielony fragment kostny Poszerzenie szpary stawu łokciowego Zmiany wytwórcze w stanach przewlekłych

Tomografia komputerowa (TK) Stosowana w celu rozstrzygnięcia przypadków wątpliwych izolacji poszczególnych wyrostków, zwłaszcza FCP, wraz z możliwością uwidocznienia zmian o charakterze osteochondrozy