Budownictwo rzymskie Marta Rezmer Agnieszka Ziółkowska

Architektura Rzymu Chociaż nie tak wyrafinowana jak grecka, architektura Rzymian była znacznie bardziej zaawansowana technicznie. Śmiałe rozwiązania łuków tryumfalnych, sklepień i podziemnych krypt do dziś budzą podziw. Ogromne, przytłaczające zwykłych śmiertelników budowle miały na celu podkreślenie potęgi Cesarstwa. Przykładem mogą być takie budynki użyteczności publicznej jak Patneon i Koloseum w Rzymie, czy Maison Carree (kwadratowy dom) we Francji. Jeszcze bardziej zdumiewające były drogi, akwedukty, mosty i systemy kanalizacyjne budowane przez Rzymian. Niektóre czasem funkcjonalne obiekty oprócz genialnych rozwiązań technicznych cechowało także niezaprzeczalne piękno. Najlepszym przykładem może tu być Pont du Gard w Nimes...

Amfiteatr Flawiusza - Koloseum Koloseum jest jedną z największych świetności epoki rzymskiej. Budowa tego amfiteatru o olbrzymich wymiarach, którego pozostałości do dziś pozwalają podziwiać jego antyczną majestatyczność rozpoczęta została przez Wespazjana w 72 roku n.e. Ukończył ją w roku 80 jego syn – Tytus. Przy budowie zatrudniano głównie więźniów żydowskich, których sporo zamieszkiwało Rzym w owych czasach. Olbrzymia budowla nosiła miano Amfiteatru Flawiusza, jednak ze względu na to, że położona była w pobliżu Kolosa Nerona, potocznie zwano ją Koloseum. Można powiedzieć, że nie istnieje karta w historii, która nie byłaby mniej lub bardziej bezpośrednio związana z Koloseum, które stało się symbolem miasta. Po napaści Normanów z klasycznego i antycznego Rzymu nie pozostało prawie nic oprócz szkieletów. Także Koloseum przez wiele lat stało opustoszałe i zniszczone, stanowiąc kopalnię materiału do budowy dla prawie całego miasta. Dopiero Benedykt XIV postanowi ratować to, co zostało ze starego amfiteatru i uświęcił go, odprawiając w nim Drogę Krzyżową i umieścił w centrum Koloseum Krzyż. Później został on stamtąd usunięty i przywrócono go dopiero w 1926 roku stawiając go w tym samym miejscu. Dla chrześcijan Koloseum jest miejscem, z którym historia związała imiona tysięcy męczenników, którzy oddali życie w imię wiary chrześcijańskiej na oczach żądnych krwi widzów.

Inne zdjęcia Koloseum...

Inne amfiteatry w Efezie w Milecie

Panteon Mianem Panteonu starożytni rzymianie określali poświęconą wszystkim bogom, okrągłą świątynię, wybudowaną na Polu Marsowym w 125 roku n.e. przez Hadriana, na miejscu starszej świątyni ufundowanej w 27 roku p.n.e. przez Agryppę, która uległa zniszczeniu w pożarze w 80 roku. Ze starej świątyni zachował się tylko portyk. Panteon Agryppy miał kształt prostokątny, Hadrian natomiast zbudował świątynie na planie koła. Składała się ona z trzech części: kolumnowego portyku, prostokątnego przedsionka i okrągłej celli z kopułą. W V wieku świątynia uległa uszkodzeniu, podczas najazdu barbarzyńców. W roku 609 cesarz Fokas podarował Panteon papieżowi Bonifacemu IV, który przemianował starożytną świątynię na kościół pw. Santa Maria ad Martyres. W XIV wieku Panteon zmieniono status Panteonu i stał się on fortecą obronną. Odnowiony i przywrócony do dawnej świetności stał się dopiero w okresie renesansu. Pracami kierował wówczas Rafael. W Panteonie pochowani są miedzy innymi: Rafael Santi oraz królowie włoscy Wiktor Emanuel II i Humbert I. Panteon stanowi rotunda o średnicy 43,3 metra. Jej wysokość jest dokładnie taka sama jak średnica, a jej proporcje są idealne. Przed wejściem do świątyni znajduje się portyk z kolumnami, ułożonymi w porządku korynckim. Jest ich 16, z czego 8 ustawionych w pierwszym rzędzie. Portyk zwieńczony jest tympanonem, pod którym widniej inskrypcja. Wysokość portyku wraz z tympanonem wynosi 25 metrów. Kopuła Panteonu odlana jest z betonu i posiada centralnie rozmieszczony otwór o średnicy 9 metrów, który jest jedynym źródłem światłą. W środku panteonu znajdują się rzeźby z brązu, kopuła ozdobiona jest kasetonami, a w ścianach znajdują się nisze.

Inne zdjęcia Panteonu...

Przekrój poprzeczny przez budowlę

Forum Romanum Dolina położona między wzgórzami: Kapitolem, Palatynem, Kwirynałem, Eskwilinem, Wiminałem była centrum Rzymu, zarówno miasta, jak i Imperium. Na forum znajdowały się najważniejsze instytucje życia religijnego i administracyjnego, między innymi świątynia Jowisza i Kuria, czyli miejsce obrad senatu. Przed Kurią stała kamienna mównica zwana Rostra. Na forum znajdowały się liczne świątynie i bazyliki, archiwum państwowe, a także budynki sklepowe i warsztaty. W okresie najazdów plemion barbarzyńskich Forum uległo zniszczeniu, a w XVIII w. nazywano je Campo Vaccino – Polem Krów, gdyż na zasypanym ziemią rynku pasło się bydło...

Łuki Tryumfalne Były budowami w kształcie monumentalnej, wolnostojącej bramy, stawianej dla upamiętnienia ważnej osoby lub uczczenia ważnego wydarzenia politycznego. Łuk Tryumfalny to forma architektoniczna nader typowa dla Imperium. Łuki Tryumfalne wnoszona dla upamiętnienia zwycięstw Rzymu nad ujarzmionymi ludami. Do dziś zachowało się ich kilka. Najsłynniejszy jest łuk Tytusa – jedna z płaskorzeźb łuku przedstawia tryumf Tytusa po zdobyciu i złupieniu Jerozolimy.

płaskorzeźba z Łuku Tytusa: pochód z trofeami z Jerozolimy Łuk Tytusa płaskorzeźba z Łuku Tytusa: pochód z trofeami z Jerozolimy

Termy Kompleksy architektoniczne przeznaczone do kąpieli wodnych i parowych. Składały się one z łaźni i przylegających do nich terenów odkrytych. W budynku znajdowały się z reguły następujące pomieszczenia: apodyteron - westybul z szatnią; frigidarium - pomieszczenie zimne, czasami z basenem z zimną wodą do pływania (notatio); tepidarium - pomieszczenie ciepłe z gorąca wodą (caldarium); laconicum - łaźnia sucha; sudationes - łaźnia parowa. Najstarsze zachowane łaźnie znaleziono w Pompejach (termy stabiańskie - II w. p.n.e.), zaś coraz powszechniej zaczęto je budować w I w. p.n.e. W czasach cesarstwa niektóre termy osiągnęły olbrzymie rozmiary i zamieniły się w monumentalne zespoły pomieszczeń służących nie tylko higienie osobistej, ale także zajęciom intelektualnym.

Termy Karakalli

Ara Pacis Ara Pacis - przekrój Czyli Ołtarz Pokoju. Wzniesiony został przez cesarza Augusta na Polu Marsowym przy via Flaminia. Jest to budynek z marmuru na planie prostokąta (11,65 x 10,62 m) i składał się z ołtarza na podwyższeniu oraz muru z dwoma wejściami. Do wejścia zachodniego prowadziły monumentalne schody, do wschodniego rampa. Sam ołtarz składał się z ofiarnego stołu i dwóch bocznych skrzydeł. Ołtarz i mur zdobią reliefy. Relief ołtarza (Mały Fryz) jest skromny i jednoplanowy. Przedstawia procesję Westalek w asyście kapłana i liktorów. Relief znajdujący się po obu stronach muru jest bogatszy. Najwspanialej ozdobiona jest ściana zewnętrzna. Sceny figuralne przedstawiają wydarzenia mitologiczne oraz procesję z Augustem na czele, któremu towarzyszy rodzina i dostojnicy. Mamy zatem do czynienia z obrazem dokumentującym konkretne wydarzenie, które rozegrało się w rzeczywistości. Postacie przedstawione są tutaj w profilu lub 3/4 w ruchu na dwóch, a nawet trzech planach. Ara Pacis - przekrój

Mauzoleum Hadriana (Zamek Św. Anioła) Zbudowany jeszcze za życia cesarza Hadriana monumentalny grobowiec przeznaczony dla rodziny cesarskiej, inspirowany Mauzoleum Augusta i łączący w sobie tradycję grecką oraz italską (tolos). Budowę rozpoczęto w 134 r. n.e., zaś cesarza pochowano w nim na początku roku 139 n.e. Hadrian usytuował mauzoleum po prawej stronie Tybru, naprzeciwko Pola Marsowego. Cała konstrukcja spoczywała na kwadratowym podium o boku 84 i 10 m wysokości, którego mur ozdobiono między innymi fryzem z bukranionów oraz inskrypcjami wymieniającymi pochowanych tam członków rodziny cesarskiej. Najważniejszą częścią mauzoleum był jednak tumulus, w którym znajdowała się komora grobowa. Była to okrągła budowla o wymiarach 64 m średnicy i 20 m wysokości, posadowiona na wspomnianym już podium. Na jej górnej krawędzi ustawiono marmurowe posągi, zaś pośrodku, na podwyższeniu, monopteryczną (monopteros) konstrukcję zwieńczoną brązową statuą Hadriana w kwadrydze. Wejście do środka prowadziło przez dromos, który wiódł do rampy, a dopiero z niej można było przejść korytarzem do właściwej komory grobowej. Było to kwadratowe pomieszczenie znajdujące się dokładnie pośrodku tumulusa, z wielkimi niszami w ścianach, gdzie składano prochy zmarłych. Nad ową cellą umieszczono jeszcze dwie wyższe, przy czym ostatnia zwieńczona była kopułą, na której znajdował się posąg Hadriana. W V w. n.e. mauzoleum zostało zmienione w fortecę i ten charakter utrzymało aż do czasów nowożytnych pod zmienioną nazwą Castel Angelo.

Akwedukt Pont-du-Gard Akwedukt Pont du Gard - to zachowany w dolinie rzeki Gardon odcinek zbudowanego przez Rzymian akweduktu prowadzącego wodę ze źródeł w Uzès do Nîmes. Budowla o łącznej długości około 50,0 km i całkowitym spadku 17,0 m składała się z szeregu tuneli i mostów wzniesionych z bloków kamiennych bez użycia zaprawy. Budowę akweduktu rozpoczęta za panowania cesarza Klaudiusza w 40 r., a zakończona za cesarza Trajana - około roku 60. Odcinek zwany Pont du Gard to trzypiętrowa arkada o wysokości 49 m i 275 m długości. Dolna część pełniła rolę mostu przebiegającego nad rzeką Gardon. Na górnej umieszczono kanał prowadzący wodę. Całkowita długość zachowanego odcinka akweduktu wynosi ok. 270,0 m. Spadek, typowy dla rzymskich konstrukcji, to 35 cm na 1,0 km. Akwedukt dostarczał wodę w ilości ok. 20 tysięcy m3 dziennie. Woda trafiała do zbiornika o średnicy 6 m, skąd rozprowadzana była do domów mieszkalnych, term i fontann. Począwszy od IV wieku akwedukt zaczęto zaniedbywać, w IX wieku przestał być całkowicie drożny. Od średniowiecza do XVIII wieku akwedukt służył jako most przy przekraczaniu rzeki Gardon. Początkowo ruch odbywał się na drugim poziomie. W celu usprawnienia komunikacji zwężono znajdujące się na nim filary, co naruszyło stabilność konstrukcji. W 1702 r. przywrócono pierwotną szerokość filarów. W 1743 r. ruch przeniesiono na niższy poziom. W XVIII wieku akwedukt, który stał się atrakcją turystyczną wyremontowano, prace konserwatorskie ponowiono w połowie XIX wieku (za panowania Napoleona III). zdjęcie

Kolumna Trajana Wysoka na ponad 30 m kolumna wznosząca się na terenie Forum Trajana, między Basilica Ulpia, bibliotekami i przejściem do świątyni Boskiego Trajana. Od początku jej powstania baza kolumny została przewidziana na miejsce złożenia prochów Trajana po jego śmierci. Pierwotnie na jej wierzchołku stał posąg tego cesarza, zmieniony w czasach nowożytnych na rzeźbę św. Pawła. Jej trzon oplata prawie dwustumetrowej długości relief przedstawiający koleje wojen dackich, prowadzonych przez Trajana. Składa się on ze 155 scen ułożonych w porządku chronologicznym (wedle wydarzeń wojny). Fryz wykonany jest bardzo starannie, choć z definicji zakładano, że nie będzie można go oglądać z bliskiej odległości. Przypuszcza się, że twórcą tej nowej formy reliefu historycznego był Apollodoros z Damaszku. Sam relief przetrwał do naszych czasów w stosunkowo dobrym stanie - właściwie brak jedynie farb, jakimi pierwotnie był pomalowany - i stanowi jeden z najwspanialszych przykładów rzeźby okresu Cesarstwa.

Zdjęcia Relief z Kolumny Trajana Ruiny Bazyliki Ulpia na Forum Trajana Kolumna Trajana na tle kościoła Najświętszego Imienia Marii Relief z Kolumny Trajana Ruiny Bazyliki Ulpia na Forum Trajana

Willa Hadriana zdjęcia Wielki kompleks pałacowy wybudowany w II w. n. e. w Tivoli, składający się z czterech części. Cechy charakterystyczne tej budowli to asymetria, zanik linii prostej w planach niektórych budynków, sklepienia segmentowe. Willa rozciąga się na osi północ-południe. Pałac składał się z licznych budynków przylegających do trzech dziedzińców: Dziedzińca Bibliotek, Dziedzińca Wielkiego, Złotego Placu. Westybul miał cztery apsydy w narożnikach i cztery prostokątne nisze w ścianach. Plan pawilonu zbliżony jest do krzyża greckiego, ale z zaokrąglonymi narożami. Do południowo-zachodniego bloku Dziedzińca Bibliotek przylega Teatr Morski, budynek otoczony okrągłym portykiem z 40 jońskimi kolumnami i kanałem. Na powstałej w ten sposób wyspie mieścił się pawilon z perystylem i asymetrycznie rozplanowanymi pomieszczeniami wokół niego. Drugi kompleks (oś wschód-zachód) to czworokątny portyk z basenem pośrodku i dwoma budynkami o nieznanym przeznaczeniu. Trzeci kompleks to Małe i Wielkie Termy oraz wąski i długi basen z monumentalnym Serapeum. Centralna sala Serapeum, na planie półkola, była sklepiona segmentową półkopułą. Czwarty kompleks znajduje się w południowej części willi. Jest tam Belweder Roccabruna (nazwa źródła) i Mały Pałac. zdjęcia

Willa Hadriana - plan

zdjęcia Pałac Cesarski

Teatr Morski

Sklepienie Willi Hadriana

Pałac Domicjana na Palatynie 1-9. Domus Flavii (część reprezentacyjna): 1. perystyl z basenem oktagonalnym (tzw. Sycylia), 2. podwójny nimfajon, 3. tablinum, 4. sala tronowa, 5. bazylika, 6. lararium, 7. sala jadalna, 8-9. nimfajony. 10-12. Domus Augustana (część prywatna): 10. perystyl z basenem, 11. pomieszczenia mieszkalne, 12. dolny dziedziniec, 13. stadion Domicjana, 14. loża w Circus Maximus

Inne warte obejrzenia obiekty...

Świątynia Westy

Świątynia Westy na Forum Boarium

Forum Cezara

Kuria – miejsce posiedzeń rzymskiego senatu

Rzymska architektura jest jednym z najważniejszych filarów kultury Rzymska architektura jest jednym z najważniejszych filarów kultury... Mamy nadzieję, że chociaż pokrótce udało nam się przedstawić to zagadnienie. Koniec...