Jajko mądrzejsze od kury czyli Jak przetrwać z nastolatkiem? 

Przychodzi taki dzień, że Wasze spokojne dotąd dziecko zmienia się nie do poznania. Unika Was, ma o wszystko pretensje, ciągle chodzi nachmurzone, obraża się o byle co. To pierwsze oznaki młodzieńczego buntu. Jak sobie z nim radzić? Oczywistym jest, że taki „młody gniewny” wprowadza chaos i momentami nieprzyjemną atmosferę. Najczęściej jego nieuzasadniony gniew uderza w rodziców – nagle okazuje się, że trzeba kilka razy powtórzyć jakieś polecenie, a i tak nie zostanie ono wykonane.

Weź głęboki oddech Czujecie, że tracicie autorytet, macie wrażenie, że się na Was uwziął. To powoduje frustrację, irytację, a nawet wściekłość, dlatego rozmowy bardzo często przeradzają się w kłótnie zakończone trzaskaniem drzwiami. Uspokajamy – tu wcale nie chodzi o Was. To burza hormonów, która szaleje w organizmie nastolatka, sprawia, że on sam tak właściwie nie wie, co czuje. Ponieważ złość jest uczuciem prostym i łatwo ją wywołać, najmniejsza iskra wywołuje u nastolatka wielki pożar.

“Naście” lat to przede wszystkim: wiek poszukiwania tożsamości stąd: dziwaczny ubiór, nagłe zmiany fryzury, kolczyki w dziwnych miejscach, zupełnie inne towarzystwo. nastolatek potrzebuje na własnej skórze sprawdzić, kim jest i gdzie pasuje. Atrakcyjne wydają mu się przede wszystkim rzeczy, które bardzo odbiegają od dotychczasowego życia codziennego.

Co można zrobić? Nastolatek tak naprawdę tylko udaje, że Wasze zdanie go nie obchodzi, w rzeczywistości bardzo się z nim liczy. Jeśli będziecie krytykować jego strój pamiętajcie, że nastolatki źle znoszą zmiany w swoim wyglądzie spowodowane hormonami, więc usłyszą jedynie „jesteś brzydka” lub „wyglądasz jak kretyn”. Raczej zapytajcie, dlaczego akurat tak się ubiera. Dzięki temu możecie dowiedzieć się więcej o jego upodobaniach muzycznych czy światopoglądzie.

Nauczcie się słuchać Jeśli dziecko do Was krzyczy – oznacza to tylko, że nie potrafi sobie z jakimiś uczuciami poradzić. Nie odpowiadajcie krzykiem, zostanie to odebrane jako próba wymuszenia autorytetu.

Nie żądajcie by wyłączyło muzykę tylko dlatego, że ona Wam się nie podoba raczej zapytajcie, co sprawia, że jest ona dla niego ważna. Najczęściej odzwierciedla ona stany uczuciowe Waszego dziecka, dlatego warto się czasem przez chwilę przysłuchać. Koledze z pracy nie powiecie: „wyłącz to badziewie”, tylko zrobicie to uprzejmie, podając powód. Dajecie w ten sposób dziecku do zrozumienia, że ma prawo decydować o sobie, o ile uwzględni też prawa innych domowników do spokoju czy odpoczynku. Ostatecznie kupcie dziecku słuchawki.

Zaufanie trudna rzecz Spora część konfliktów wynika z tego, że waszą troskę i niepokój dziecko odbiera jako brak zaufania. Nastolatek potrzebuje swobody i poczucia, że jest traktowany poważnie – oczywiście najchętniej już, teraz, od razu. Zamiast się o niego zamartwiać i zabraniać mu wychodzenia, poznajcie jego kolegów, zapytajcie, co jest w nich takiego interesującego.

Stopniowo zwiększajcie „pakiet swobód” Udzielcie dziecku kredytu zaufania, by mogło się wykazać odpowiedzialnością. Jeśli chce zaplanować imprezę w domu – zgódźcie się. Ustalcie wcześniej warunki, których obie strony będą przestrzegać: do której będzie trwać impreza, że nie będzie alkoholu i innych używek. Sami zobowiążcie się do tego, że nie będziecie dzwonić co godzinę i nie zrobicie niespodziewanego wejścia.

Prawa i obowiązki Nastolatek musi wiedzieć, że dorosłość to nie tylko pełna swoboda, ale również odpowiedzialność. Jeśli jego goście narozrabiają – będzie musiał posprzątać. Potraktujcie dziecko jak partnera biznesowego, wynegocjujcie warunki umowy: będzie miało poczucie, że ma wpływ na wyznaczanie granic swojej swobody. Bądźcie konsekwentni, jeśli złamie reguły, jednak nie wypominajcie mu tego przy każdej okazji.

Zdarzyć się jednak może, że dziecko będzie miało ochotę na coś, co jest całkowicie sprzeczne z Waszymi poglądami: tatuaż, kolczyk w języku. Zamiast kategorycznie zabraniać, lepiej zapytajcie o powody, którymi się kieruje, wytłumaczcie, dlaczego coś Wam się nie podoba. Pamiętajcie, że za wieloma drastycznymi zmianami stoi zwykła chęć poczucia się kimś wyjątkowym, specjalnym, innym, niż wszyscy. Zaproponujcie coś równie spektakularnego, co jednak łatwiej będziecie w stanie znieść – na przykład oryginalny kolor włosów, tatuaż z henny. W ten sposób dziecko będzie mogło sprawdzić, jak otoczenie zareaguje na jego zmiany – być może nie będzie to sposób, którego oczekiwał nastolatek i problem sam się rozwiąże.

Okres burzy i naporu Liczcie się z tym, że nawet, jeśli Wasze stosunki są poprawne i oparte na zaufaniu, konflikty na pewno się zdarzą. Najtrudniej w takiej chwili będzie Wam zachować zimną krew. Jest to bardzo trudne, szczególnie w przypadku własnego dziecka, które popełnia te same błędy, co Wy kiedyś. Wy widzicie konsekwencje jego postępowania i dostajecie białej gorączki, że dziecko popełnia jedną głupotę za drugą. Niestety, musicie mu na to pozwolić. Uczciwie ostrzeżcie, jakimi konsekwencjami grozi dane postępowanie, jednak musicie pozwolić mu się sparzyć. Równocześnie dajcie mu do zrozumienia, że może na Was liczyć. Nigdy, przenigdy nie mówcie „a nie mówiłam”, choć to tak bardzo korci. Nastolatek sam wie, że zrobił głupio, że go uprzedzaliście. Nie wywołujcie w nim poczucia winy, uczucia, że jest głupi i niezaradny. Zamiast tego wysłuchajcie go, niech się wyżali, że coś mu się nie udało.

Przytulaj i krzycz Nikt nie dał Wam patentu na nieskończoną cierpliwość, oczywistym jest, że czasem stracicie panowanie nad sobą. Krzyczcie i tupcie nogami, macie do tego prawo. Pamiętajcie jednak, że tak samo, jak oczekujecie od swojego krzyczącego dziecka, by przyszło i przeprosiło za wybuch, tak i Wy możecie pierwsi wyciągnąć rękę na zgodę. Liczcie się z tym, że zostaniecie odrzuceni, ale nie denerwujcie się tym – lepiej, by nastolatek usłyszał od rodzica „nie”, niż doświadczył obojętności.

Pamiętajcie, żeby czasem przytulić swoje dziecko Pamiętajcie, żeby czasem przytulić swoje dziecko. Nawet, jeśli będzie to przypominało głaskanie jeża. Po prostu powiedzcie, że to Wy potrzebujecie tej czułości, poproście o przytulenie. Mimo całej swej niezależnej, buntowniczej postawy, nastolatek ciągle jest dzieckiem. Uwierzcie, że nadejdzie taki moment, że będzie bardzo potrzebować Waszej czułości, przytulenia bez słów. Wtedy uścisk będzie naturalny i swobodny, dający dużo satysfakcji każdej ze stron.

Idole, plakaty i koszulki Nastolatek poszukuje wzorców. Oczywiście chcielibyście, żeby jego ideałem był ktoś porządny, układny, jednak niestety, zazwyczaj z plakatów straszy Was jakaś antypatyczna twarz albo wiecie, że ulubieniec Waszego dziecka pije i bierze narkotyki. Przypomnijcie sobie, w kim Wy kochaliście się w młodzieńczym wieku. Tak, to jest zwyczajne zakochanie, które upiększa idola w oczach Waszego dziecka. Pozwólcie mu opowiedzieć o obiekcie uczuć – w ten sposób dowiecie się, co lub kogo chce naśladować Wasze dziecko.

Może się okazać, że wcale nie chodzi o używki, tylko o tworzenie muzyki, która współgra z nastrojami Waszego dziecka lub zwyczajnie – o urodę idola. Posłuchajcie razem wybranego kawałka muzycznego, obejrzyjcie wspólnie film z nim w roli głównej. Nastolatek przede wszystkim musi poczuć, że akceptujecie jego wybory, zrozumieć, że macie prawo się z nimi nie zgodzić. Musi wiedzieć, że dorosłość oznacza też ponoszenie konsekwencji swoich wyborów. Na szczęście Wy będziecie w pobliżu, by pomóc mu przetrwać ten trudny okres w życiu.

Jeszcze kilka wskazówek: Sam też byłeś nastolatkiem. Przypomnij sobie jak się zachowywałeś, co czułeś, co było dla ciebie ważne, jak układały się twoje relacje z rodzicami. Jeśli twoim rodzicom udało się przetrwać twoje dorastanie, prawdopodobnie i tobie się uda :-) Dowiedz się więcej. Pogłębiaj swoją wiedzę na temat okresu dorastania, typowych zachowań nastolatków i sposobów radzenia sobie z nimi. Możesz to robić poprzez lekturę dostępnych na rynku książek, uczestnictwo w warsztatach dla rodziców czy choćby internet. Wdrażaj to, czego się dowiedziałeś. Nabytą wiedzę trzeba przełożyć na codzienne zachowania i sposoby reagowania. Naucz się lepiej sobie radzić ze swoimi emocjami, wypróbuj nowe sposoby komunikacji, przeanalizuj swoje reakcje i zastanów się, skąd się biorą. Bądź przygotowany na to, że zanim nauczysz się nowych zachowań, będzie ci się zdarzało reagować po staremu.

Nadal masz wpływ na dziecko Nadal masz wpływ na dziecko. Rozmawiając z nastolatkiem nie zapominaj, że jesteś wzorcem, a dziecko uczy się wielu zachowań i sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach od ciebie. Pozwól dziecku dorosnąć. Przecież nie chcesz go „niańczyć” do czterdziestki? To właśnie w okresie dorastania, twoje dziecko ma się nauczyć podejmować samodzielne decyzje i dokonywać wyborów. Nie kontroluj nadmiernie, pozwól popełniać błędy i ponosić ich konsekwencje. Jednocześnie, stawiaj jasno granice i wyciągaj konsekwencje, jeśli dziecko je przekracza. Nie tocz wojen o wszystko. Jeśli będziesz się sprzeciwiać wszystkiemu, tylko wzmocnisz bunt dziecka i jego chęć przeciwstawienia się tobie. Zastanów się dwa razy, zanim się na coś nie zgodzisz. Sprzeciw pozostaw na sytuacje, które mogą długotrwale i negatywnie wpłynąć na wygląd, zdrowie czy życie dziecka.

Dorastanie to okres przejściowy Dorastanie to okres przejściowy. Nawet jeśli teraz wydaje ci się, że twój nastolatek nigdy nie dorośnie i nie zacznie zachowywać się racjonalnie, ten dzień z pewnością kiedyś nadejdzie. Od tego jak będziesz towarzyszyć dziecku w procesie dorastania, będą zależały wasze późniejsze relacje. Nie jesteś sam. Inni rodzice nastolatków mają zbliżone problemy. Szukaj u nich wsparcia,  dowiedz się, jak sobie radzą w podobnych sytuacjach. Dbaj o siebie. Warto zadbać o odskocznię od spraw dziecka, mieć przestrzeń tylko dla siebie, w której funkcjonujesz jako ktoś inny niż rodzic. Dbaj o relacje z małżonkiem. Wspierajcie się nawzajem w trudnych rodzicielsko momentach. Zastanów się też, czy twoje życie nie skupia się zanadto na dzieciach. Pamiętaj, że pewnego dnia dziecko wyfrunie z waszego gniazda, a ty zostaniesz w nim sam na sam z mężem czy żoną. Spędzajcie czas „tylko we dwoje”, dbajcie o waszą miłość, pielęgnujcie wspólne znajomości. To, co zbudujecie teraz, będzie procentować w przyszłości. 

Dziękuję za uwagę