Podstawy Wiedzy o Kosmetykach Jacek Arct Podstawy Wiedzy o Kosmetykach WSZKiPZ rok akademicki 2008/2009

Rynek kosmetyczny 2002 rok Trendy: Cechy rynku krajowego Unia Europejska (stara) – 247 500 mln zł Polska - 1 850 mln zł Trendy: UE od 1999 spadek 2-4% rocznie Polska od 1995 stały wzrost, aktualnie 2 – 4% rocznie Cechy rynku krajowego brak stabilności – casus Beiersdorfu nietypowość struktury duża liczba małych i średnich firm Polska - około 470 Niemcy - około 200

Struktura produkcji 2002 -2003 Kosmetyki do pielęgnacji skóry około 40% wartości ( 725,4 mln zł) około 150 mln sztuk prawdopodobnie 10 – 20 tys. ton udział firm zagranicznych poniżej 50% Wyroby higieniczne (bez mydeł i dezodorantów) około 20 % wartości (ok. 360 mln zł) około135 mln opakowań prawdopodobnie 45 tys. ton udział firm zagranicznych ponad 50% (60% ?) Kosmetyki kolorowe ok. 11% wartości produkcji Środki do pielęgnacji włosów 8% wartości produkcji Dezodoranty i antyperspiranty ok. 8% wartości produkcji Farby do włosów prawdopodobnie ok. 3% wartości produkcji

Wiedza o kosmetykach (kosmetykologia) Surowce kosmetyczne, pochodzenie, własności chemiczne i fizyczne, działanie w kosmetykach (fizyczne, chemiczne i biologiczne) Fizykochemia i metody wytwarzania form kosmetycznych Recepturowanie (tworzenie nowych) kosmetyków Metody oceny bezpieczeństwa stosowania działania (aplikacja) jakości Produkcja kosmetyków Elementy marketingu produktów kosmetycznych

funkcje kulturowe i cywilizacyjne Rola kosmetyków funkcje higieniczne profilaktyka zdrowotna funkcje kulturowe i cywilizacyjne zapach ciała archetypy kulturowe rytuały moda funkcje estetyczne zaspakajanie próżności łagodzenie stresów psychicznych podtrzymywanie pozytywnych złudzeń

Granica kosmetyk – lek różna w różnych krajach USA – leki OTC jednakowa w ustawodawstwie polskim i UE oparta na definicji kosmetyku

Definicja kosmetyku „każdy produkt przeznaczony do kontaktu z zewnętrznymi częściami ciała ludzkiego, takimi jak: skóra, włosy, wargi, paznokcie i zewnętrzne narządy płciowe lub z zębami i błonami śluzowymi jamy ustnej, którego wyłącznym lub głównym celem jest utrzymanie ich w czystości oraz w dobrym stanie, ochrona, perfumowanie, upiększanie lub poprawa zapachu ciała”.

Definicja leku jako lek określa się „substancję chemiczną, która reaguje z żywym organizmem zmieniając jego czynność, tak, że zmiany te mogą być wykorzystane do zapobiegania chorobom lub ich leczenia”.

Podejście formalne o zaklasyfikowaniu decyduje czynniki ograniczające cel stosowania obecność substancji czynnych czynniki ograniczające użycie substancji szkodliwych skutki stosowania innego niż założone status substancji czynnych, limity stężeń deklaracja na opakowaniu

Podział kosmetyków środki higieny osobistej kosmetyki pielęgnacyjne kosmetyki upiększające wyroby perfumeryjne

Środki higieny osobistej preparaty do mycia i kąpieli, szampony dezodoranty preparaty do golenia preparaty do higieny jamy ustnej inne

Kosmetyki pielęgnacyjne pielęgnacja twarzy nawilżanie, anti-age, cera problemowa pielęgnacja ciała ujędrnianie, celulit, rozstępy itp. ochrona plażowa pielęgnacja stóp, dłoni, paznokci pielęgnacja włosów kosmetyki specjalne – dla dzieci, mężczyzn itp.

Kosmetyki upiększające kosmetyki kolorowe podkłady, środki do malowania twarzy, środki do upiększania okolic oczu i tp., szminki do warg makijaż permanentny środki do modelowania fryzury i zmieniające kształt włosów środki zmieniające kolor włosów lakiery do paznokci, tipsy

Wyroby prefumeryjne perfumy, wody toaletowe i kolońskie inne wyroby zapachowe produkty semiperfumeryjne

Składniki kosmetyków bazowe - woda, alkohol, ciała tłuszczowe czystość chemiczna i mikrobiologiczna kompatybilność z innymi składnikami podstawa filmu okluzyjnego pomocnicze wspomaganie formy fizykochemicznej: emulgatory, składniki konsystencjotwórcze, stabilizujące konserwanty – zapobieganie zakażeniom wtórnym barwniki i kompozycje zapachowe czynne warunkują działanie i efekty kosmetyczne dwie grupy: działające bez docierania do receptorów i bezpośrednio czynne biologicznie

Nomenklatura surowców nazwy chemiczne numery CAS numery EINECS i ELINCS nazwy techniczne (zwyczajowe) nazwy handlowe nazwy INCI

Nazwa chemiczna zgodna z zasadami nazewnictwa ustalanymi przez IUPAC (Union of Pure and Applied Chemistry – Unia Chemii Czystej i stosowanej) tylko dla indywidualnych związków i monomerów w przypadku związków organicznych nazwy bardzo złożone

Numer CAS Chemical Abstracts (CA) czasopismo zamieszczające skróty wszystkich publikacji naukowych z dziedziny chemii wersja elektroniczna w formie gigantycznej bazy danych (miliony związków chemicznych, miliony artykułów) każdy związek chemiczny opisany w CA ma swój numer – jest to numer CAS

Numery EINECS i ELINCS tylko Europa (UE) do września 1981 – European Inventory of Existing Chemical Substances po tej dacie - European List of Notified Chemical Substances

Wzory chemiczne empiryczne (sumaryczne) wzory strukturalne podają listę pierwiastków obecnych w związku w kolejności alfabetycznej w formie symboli chemicznych (dla zw. organicznych C i H poza kolejnością) podają liczbę atomów danego pierwiastka w cząsteczce związku wzory strukturalne rysunki cząsteczek związków, pokazujące połączenia między atomami mogą pokazywać rozmieszczenie przestrzenne atomów

Inne nazwy Farmakopealne Colour Index Farmakopea Polska VI, inne np. olej parafinowy = paraffinum liquidum Colour Index tylko barwniki i pigmenty numery, np. CI 77266 = sadza lampowa kilka wydań niekiedy mylący (bentonit = CI77002)

Nazwy INCI International Nomenclature of Cosmetic Ingredients (do 1993 CTFA-Names) nadawane przez CTFA (Cosmetic, Toiletries and Fragrance Association, USA) w porozumieniu z Colipa (UE) są pochodną nazw chemicznych i zwyczajowych, z szeregiem regularności produkty roślinne – nazwa łacińska barwniki – nr CI surowce będące mieszaninami „..” and „...”

Nazwy INCI drobne różnice pomiędzy USA i UE aqua – water nazwy botaniczne (UE – Linneusz, USA – ang.) kompozycje zapachowe (UE – Parfum, USA –Fragrance) nazwy zharmonizowane: Peach (Prunus Persica) Leaf Extract Mineral Oil (Paraffinum Liquidum)

Nazwy INCI - znaczenie uproszczenie nazewnictwa czystych związków chemicznych (sól sodowa siarczanu dioksyetylenowanego alkoholu laurylowego = Sodium Laureth-2 Sulphate) mieszanin (dietanoloamidy kwasów tłuszczowych oleju kokosowego = Cocoamide DEA) produktów o wielu nazwach handlowych (Glyceryl Stearate – ponad 100 nazw handlowych: Arlacel, Cithrol, Cutina, Imwitor, Kessco, Protachem, Tegin ...) ułatwienie porozumiewania się przez stworzenie języka zrozumiałego dla grupy specjalistów system ostrzeżeń dla konsumentów i lekarzy

Czytanie składu INCI zgodność ze składnikami deklarowanymi marketingowo zgodność z grupą celową zgodność z deklarowanym działaniem spójność składu

Podawanie nazw INCI obowiązuje od dawna w krajach Unii Europejskiej obowiązuje w Polsce od 12.05.2002 informuje o kolejności stężeń składników (powyżej 1%)

International Cosmetic Ingredient Dictionary and Handbook wydawana przez CTFA (1993, 1995, 1997, 2000, 2002, 2004, 2006) wersja książkowa i elektroniczna ok.12000 nazw INCI, ok. 50000 zwyczajowych, chemicznych i handlowych wyszukiwanie krzyżowe 15 sekcji (w tym encyklopedia, listy w/g różnych systemów nazw, lista dostawców)

Monografia nazwa INCI nr CAS nr EINECS/ELINCS wzór sumaryczny wzór strukturalny/opis źródło informacji klasa chemiczna funkcje kategoria produktu nazwa techniczna (zwyczajowa) nazwy handlowe (producenci) nazwy handlowe mieszanin w których występuje

Inne wydawnictwa International Buyers Guide (również w Internecie) coroczne listy nowych surowców publikowane w lit. fachowej wydawnictwa firm produkujących surowce skrótowe monografie produktów opis działania (wyniki badań) Safety Data Sheet pełne katalogi na CD

Literatura kosmetykologiczna I Książki w języku polskim nieliczne, niekiedy niski poziom, dużo błędów, Polecam: J.Arct i inni, Encyklopedia Kosmetyki , (SPAR 1996) E.Lamer Zarawska, Kosmetyka naturalna - nakł. wyczerpany R.Zieliński, Surfaktanty (AE, Poznań, 1998) W.Malinka Zarys chemii kosmetycznej , (Volumed 1999) I.B.Peters i inni, Kosmetyka , (REA 2002) C.E.Stauffer, Emulgatory, (WNT 2001) J.Arct i inni, Kosmetyczne zastosowanie witamin A iE, (WSZKiPZ, 2004) M.C.Martini, Kosmetologia i farmakologia skóry, (PZWL 2007) Z.D.Draelos, , Kosmeceutyki, (Urban & Partner 2007)

Literatura kosmetykologiczna II Książki w językach obcych Dużo, bardzo dobry poziom Szczególnie polecam: DFWilliams, W.H.Schmidt, Chemistry and Technology of the Cosmetids and Toiletries Industry K.F.DePolo, A Short Textbook of Cosmetology O.Barel, M.Paye, H.I.Maibach, Handbook of Cosmetic Science and Technology K.Schrader, A.Domsch, Cosmetology – Theory and Practice A.Margolina, E.Ernandez, Nowaja Kosmietołogija (rus)

Literatura kosmetykologiczna III Czasopisma polskie dla kosmetyczek Nowości w kosmetyce Beauty Forum Salon i Elegancja Czasopisma polskie dla kosmetologów SOFW – Journal wydanie polskie Wiadomości Polskiego Towarzystwa Kosmetologów (do 2008 roku) Polish Journal of Cosmetology

Literatura kosmetykologiczna IV Czasopisma obcojęzyczne branżowe Cosmetics & Toiletries SÖFW-Journal, wydanie niemieckie i angielskie Parfumes Kosmietika i medicina (rus) COSSMA SPC (Soap Perfumery and Cosmetics) Eurocosmetics HAPPI– wersja on line Czasopisma obcojęzyczne naukowe IFSCC Magazine International Journal of Cosmetic Science Journal of Cosmetic Science Journal of Applied Cosmetology

Literatura kosmetykologiczna V Kongresy Kongresy IFSCC Konferencje IFSCC „in between” In Cosmetics HPCI SEPAWA Cosmoprof Kongresy krajowe SCC Materiały pokonferencyjne (Proceedings)

Internet Literatura źródłowa Bezpłatne wyszukiwanie i abstrakty Scirrus, Scopus, Scholar Google itp.. Płatne wyszukiwanie, dostęp płatny do abstraktów i pełnych tekstów STN, Kosmet Płatny dostęp do pełnych tekstów Strony internetowe wydawnictw

Internet Czasopisma Bezpłatne Bezpłatne – firmowe Płatne Happi www.happi.com Bezpłatne – firmowe Skin Care Forum, www.scf-online.com Płatne Cosmetics & Toiletries - www.thecosmeticsite.com International Journal of Cosmetic Science - www.blackwellpublishing.com

Internet Organizacje międzynarodowe Organizacje krajowe International Federation of Societies of Cosmetic Chemists (IFSCC) Personal Care Products Council (dawne CTFA) Colipa, Organizacje krajowe Polskie Towarzystwo Kosmetologów Stowarzyszenie Lekarzy Dermatologów Estetycznych Sekcja Dermatologii estetycznej PTL Sekcja Medycyny Estetycznej PTL

Internet Serwis Biotechnologia Literatura techniczna – monografie surowców, receptury Producenci surowców - dostęp do stron i literatury bezpłatny, często wymagana darmowa rejestracja Strony producentów kosmetyków Dużo marketingu, mało konkretnych informacji, dają zorientowanie w rynku

Internet Literatura patentowa Ep.espacenet.com Dostęp całkowicie bezpłatny do praktycznie całej światowej literatury patentowej Ograniczone wyszukiwanie (brak słów kluczowych), pomaga znajomość kodów Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej Kosmetyki - A61K7/xx

Literatura kosmetykologiczna VII Wydawnictwa firm surowcowych Periodyki, np.: Skin Care Forum (Cognis) Contact (Haarmann & Reimer) Monografie ogólne Monografie surowców Katalogi surowców Zbiory receptur kosmetycznych CD – Romy

Status prawny kosmetyków Ustawa o kosmetykach z dn. 12.05.2001 i rozporządzenia Ministra Zdrowia obowiązuje od 12.05.2002 jest w pełni zgodna z ustawodawstwem UE ma na celu ochronę konsumentów obowiązuje producentów dystrybutorów (importerów) dotyczy kosmetyków rynkowych i profesjonalnych

Ustawa stawia wymóg nieszkodliwości kosmetyku warunek – użycie zgodne z opisem i instrukcją podaje co nie może wchodzić w skład kosmetyku substancje niedozwolone (lista) składniki pochodzące z ciała ludzkiego podaje co może wchodzić w skład kosmetyku z ograniczeniem substancje dozwolone w ograniczonych ilościach barwniki, konserwanty, substancje promieniochronne tylko dozwolone i w dozwolonych ilościach

Ustawa Określa informacje które muszą być umieszczone na opakowaniu nazwa kosmetyku, adres producenta, zawartość kosmetyku, nr serii termin przydatności (gdy jest krótszy niż 30 mies.) szczególne ostrzeżenia, zwłaszcza przy produktach profesjonalnych wykaz składników wg INCI kolejność zgodnie z malejącą zawartością (do 1%)

Ustawa zobowiązuje producenta (dystrybutora) do zgłoszenia kosmetyku do krajowego systemu informowania (IMP w Łodzi) nazwa i kategoria dane producenta (importera) miejsce produkcji miejsce przechowywania dokumentacji toksykologicznej, aplikacyjnej i innej danego wyrobu

Ustawa Zobowiązuje producenta (dystrybutora) do posiadania dokumentacji obejmującej ilościowy i jakościowy skład produktu specyfikację fizykochemiczną i mikrobiologiczną składników, kryteria chemicznej i mikrobiologicznej czystości produktu opis metody produkcji i kryteria jakości ocenę toksykologiczną produktu i charakterystykę toksykologiczną składników informacje o działaniach niepożądanych potwierdzenie deklaracji n/t działania

Jak działają kosmetyki ? Wspomagają i korygują funkcje skóry Gospodarkę wodną Ochronę przed czynnikami starzeniowymi Ochronę przed wiatrem, mrozem, zanieczyszczeniami itp. Korygują drobne dysfunkcje Niektóre objawy starzenia Nadmierną wrażliwość Pracę gruczołów łojowych Teleangiektazje Celulit Przebarwienia Inne

Jak działają kosmetyki ? Pomagają w utrzymaniu higieny Myciu i kąpieli Zapobieganiu przykrym zapachom ciała Usuwaniu zbędnego owłosienia Pielęgnacji dzieci Poprawiają wygląd Kosmetyki „kolorowe”, lakiery do paznokci itp. Środki kondycjonujące, żele, lakiery i farby do włosów Nadają zapach Preparaty perfumeryjne

Funkcje kosmetyków pielęgnacyjnych nawilżanie hamowanie ucieczki wody ochrona przed UV i wolnymi rodnikami przed czynnikami środowiskowymi i zanieczyszczeniami stymulacja i regulacja przyspieszanie odnowy tkankowej regulacja procesów wzrostu i różnicowania komórek funkcje specjalne – cera problemowa

Gospodarka wodna skóry Woda przenika z wnętrza organizmu przez skórę i odparowuje z powierzchni Transepidermal Water Loss (TEWL) – ok. 300g/dobę Skóra jest barierą hamującą ucieczkę wody Najwolniej przenika przez zewnętrzną warstwę rogową naskórka i płaszcz hydrolipidowy na powierzchni skóry Poszczególne warstwy skóry mają różną zdolność wiązania wody W skórze istnieje gradient stężeń wody

Woda Utrzymuje prawidłową budowę i własności protein fibrylarnych skóry właściwej brak wody zmniejsza elastyczność i sprężystość skóry Jest konieczna dla prawidłowego różnicowania keratynocytów brak wody zakłóca tworzenie s.c. – bariery zmniejszającej TEWL wysuszenie skóry zmniejsza jej zdolności barierowe i przyczynia się do dalszej utraty wody

Wysuszanie naskórka - efekty bezpośrednie zmniejszenie plastyczności warstwy rogowej zmniejszenie aktywności enzymów zahamowanie syntezy NMF, nieprawidłowa synteza lipidów zahamowanie rozpadu desmosomów kosmetyczne szorstkość skóry pękanie naskórka nadmierne rogowacenie

Jak skóra zatrzymuje wodę ? Przez wiązanie z hydrofilowymi polimerami strukturalnymi Poliwęglowodanami (kwas hialuronowy, inne GAG) Proteinami Przez wiązanie z elektrolitami i niskocząsteczkowymi związkami hydrofilowymi Sole nieorganiczne, aminokwasy, hydroksykwasy, mocznik itp. składniki NMF Obszary o wysokim ciśnieniu osmotycznym oddzielone półprzepuszczalnymi membranami (błony komórkowe) Przez hydrofobowe bariery hamujące dyfuzję Lipidy cementu międzykomórkowego Lipidy na powierzchni skóry (sebum)

Woda dyfunduje do powierzchni skóry Przenika dość łatwo przez błony komórkowe Powoli przenika przez warstwę rogową i płaszcz hydrolipidowy skóry Jest wiązana przez elementy strukturalne i czynniki osmotyczne stanowiące o zdolności wiązania wody Woda związana zmniejsza gradient stężenia i hamuje dyfuzję Woda nie związana dyfunduje do powierzchni znacznie szybciej

Nawilżenie skóry (naskórka) Zależy: Od zdolności wiązania wody w poszczególnych warstwach i gradientu stężeń Od zdolności hamowania dyfuzji przez bariery lipidowe s.c. i płaszcza hydrolipidowego Woda nie związana szybko dyfunduje i odparowuje do otoczenia Namoczenie skóry zwiększa nawilżenie na krótki czas (10 – 30 minut) Wprowadzanie wody z zewnątrz nie daje trwałego efektu kosmetycznego Nawilżyć skórę można jedynie hamując ucieczkę wody

Woda wprowadzana z zewnątrz nie jest wiązana i szybko odparowuje do suchego środowiska

Dotąd zrobione

Kierunek przepływu wody

Podstawowa funkcja skóry - zatrzymać wodę Organizm zawiera do 60% wody błony biologiczne są półprzepuszczalne coś musi tę wodę utrzymać wewnątrz Bariera skórna Warstwa rogowa (korneocyty, cement międzykomórkowy, NMF) Płaszcz hydrolipidowy na powierzchni skóry

Funkcje kosmetyków nawilżających bezpośrednia regeneracja i uzupełnianie barier zatrzymanie ucieczki wody poprzez wzmacnianie barier naskórkowych regulacja i stymulacja odtwarzania barier Ochrona składników bariery

Bezpośrednia regeneracja i uzupełnianie tworzenie sztucznych barier okluzja hydrolipidowa wzmacnianie barier naturalnych uzupełnianie lipidów warstwy rogowej uzupełnianie NMF i struktur wiążących wodę przyspieszanie odnowy

Hydrofilowe substancje nawilżające rozpuszczają się w wodzie przyciągają wodę z otoczenia zwiększają uwodnienie tkanek zwiększenie ilości wody strukturalnej hamują migrację i parowanie wody

Hydrofilowe substancje nawilżające Niskocząsteczkowe mogą nawet wnikać w głąb warstwy rogowej (np. gliceryna, glikol propylenowy) Wielkocząsteczkowe działają wyłącznie na powierzchni, niekiedy tworzą film (np. proteiny, chitozan, kwas hialuronowy)

Lipofilowe substancje nawilżające Nie rozpuszczają się w wodzie Rozpuszczają się w tłuszczach Tworzą bariery nieprzenikalne dla wody utrudnienie migracji wody

Lipofilowe substancje nawilżające Mogą działać wyłącznie powierzchniowo silikony, węglowodory, woski, trójglicerydy i inne emolienty Mogą wnikać i uzupełniać cement międzykomórkowy ceramidy, sterole, niektóre glicerydy, pochodne NNKT, skwalen

Pośrednie działanie nawilżające Zapobieganie uszkodzeniom bariery np. witamina E i inne antyutleniacze Regulacja, usprawnianie i stymulacja odnowy barier np. alfa-hydroksykwasy, witamina A

Emolienty Pojęcie emolientu Okluzja ciągła i nieciągła Komedogenność

Starzenie się skóry

Starzenie się skóry Osłabienie mechanizmów obronnych Spowolnienie naturalnej odnowy tkankowej Wolniejsza regeneracja uszkodzeń Zakłócenia procesów regulacyjnych Trwałe zmiany morfologiczne zwiotczenie zmarszczki przebarwienia zmiana kolorytu

Czynniki starzeniowe Endogenne (wewnątrzpochodne) naturalne procesy starzenia Egzogenne (zewnątrzpochodne) destrukcyjny wpływ środowiska

Starzenie wewnątrzpochodne

Mechanizm starzenia Młoda skóra: Skóra dojrzała Procesy rozkładu i regeneracji są w równowadze Skóra dojrzała procesy destrukcyjne zaczynają dominować następuje ogólne osłabienie zdolności do zachowywania równowagi Komórki żyją krócej

Spowolnienie procesów odnowy: ogólne osłabienie aktywności fizjologicznej uszkodzenia układów regenerujących rozregulowanie procesów wzrostu i odnowy tkankowej

Skutki Pogrubienie naskórka Atrofia keratynocytów Brak zmian w grubości warstwy rogowej Atrofia keratynocytów Zmniejszenie liczby melanosomów Zmiany w skórze właściwej Zmiana organizacji struktur kolagenowych Obniżenie aktywności fibroblastów

Skutki Blada cera Wiotkość skóry, zmarszczki Suchość skóry

Starzenie zewnątrzpochodne

Mechanizm starzenia Uszkodzenia struktur fizjologicznych Tkanek Enzymów Układów regulujących Kwasów nukleinowych

Skutki fizjologiczne Uszkodzenia układów regenerujących Rozregulowanie procesów wzrostu i odnowy tkankowej Mutacje

Skutki Zmniejszenie grubości naskórka Więcej melanocytów Ale pogrubienie warstwy rogowej Więcej melanocytów Silne zmiany w skórze właściwej Zmiana struktury elastyny Zmiany w organizacji włókien kolagenowych Teleangiektazje

Skutki Zmiana kolorytu skóry Zmniejszenie elastyczności, zmarszczki Zazółcenie, zaczerwienienie, przyszarzenie Teleangiektazje Przebarwienia Zmniejszenie elastyczności, zmarszczki Suchość

Czynniki środowiskowe Wolne rodniki Bezpośrednie działanie UV Pośrednie działanie UV Inne

dz Promieniowanie słoneczne Docierające do powierzchni ziemi podczerwone (cieplne) – 43,9% widzialne – 51,8% ultrafioletowe A (UV-A) – 3,9 ultrafioletowe B (UV-B) – 0,4% Zatrzymywane przez atmosferę Kosmiczne, gamma itp. Ultrafioletowe C (UV-C)

Skąd się biorą wolne rodniki ???

Powstawanie wolnych rodników Promieniowanie UV jest źródłem energii UV oddziaływując z cząsteczkami przekazuje im energię Cząsteczka zyskuje nadmiar energii Może go oddać w formie promieniowania Może się rozpaść i utworzyć dwa wolne rodniki

Reaktywny wolny rodnik: atakuje cząsteczkę chemiczną niszcząc ją przy rozpadzie powstaje nowy rodnik nowy rodnik atakuje kolejną cząsteczkę powstaje kolejny rodnik i tak dalej, teoretycznie bez końca

Destrukcyjne reakcje rodnikowe zachodzące pod wpływem UV Są formą przekazywania energii Zawsze muszą zacząć się od rozpadu cząstki wzbudzonej – sensybilizatora Obecność sensybilizatorów jest warunkiem inicjowania reakcji rodnikowych Im więcej sensybilizatorów tym groźniejsze w skutkach jest promieniowanie UV

W powietrzu powstają pod działaniem promieni słonecznych spaliny + światło Þ fotosmog ozon Þ rozmaite wolne rodniki dym tytoniowy + światło Þ wolne rodniki

Sensybilizatory Związki chemiczne łatwo pochłaniające promieniowanie UV W atmosferze – tlen oraz zanieczyszczenia, np. tlenki azotu W skórze – tlen, niektóre związki endogenne (porfiryny), ksenobiotyki – leki, składniki kosmetyków, substancje zapachowe itp. Inicjują reakcje rodnikowe Jest ich w naszym otoczeniu coraz więcej, są jedną z przyczyn wzrostu zachorowań na nowotwory skóry

Działanie sensybilizatorów UV sensybilizator Wzbudzony sensybilizator rodniki

Wolne rodniki Niszczą lipidy cementu międzykomórkowego osłabienie bariery ochronnej skóry zwiększenie utraty wody wysychanie skóry Niszczą ściany komórek uwolnienie mediatorów i stany zapalne upośledzenie procesów regeneracji Wpływają na układ immunologiczny Osłabienie układów odpornościowych Uszkadzają enzymy osłabienie ochrony upośledzenie wielu procesów skórnych Uszkadzają układ genetyczny - nowotwory

Rodnikowa destrukcja struktur skóry Zmniejszenie elastyczności, zmarszczki Wysuszenie, Zmarszczki, szorstkość Nieprawidłowe rogowacenie Szorstkość, szarość Przebarwienia Stany zapalne Uszkodzenia naczyń włosowatych Teleangiektazje, wybroczyny, zasinienia Zmiany w strukturze kwasów nukleinowych

Podsumowanie - Egzogenne czynniki starzeniowe Wolne rodniki pochodzenia środowiskowego Wolne rodniki powstające w skórze Bezpośrednie działanie promieniowania UV–B i UV-A na struktury skórne

Przeciwdziałanie egzogennym czynnikom starzeniowym Ochrona przed promieniowaniem UV filtry i ekrany słoneczne ..... Neutralizowanie wolnych rodników witaminy E i C, beta-karoten, flawonoidy ..... Regulacja rozwoju tkanek retinoidy Stymulacja procesów odnowy AHA, retinol i inne retinoidy, witamina C, pantenol, aloes .....

Filtry UV

Biologiczne działanie UV Reakcje sensybilizowane uszkodzenia lipidów stratum corneum Reakcje zarówno sensybilizowane jak i powstające bezpośrednio stany zapalne naskórka, sieciowanie protein, kancerogeneza, Wiele mechanizmów nie jest jasnych starzeniowe: elastoza, uszkodzenia enzymów i mechanizmów regulacyjnych ochronne: nadmierna keratynizacja i melanogeneza

Uszkodzenia lipidów naskórka (NNKT) prawidłowa budowa struktur lipidowych jest warunkowana obecnością kwasu linolowego inne kwasy nienasycone (GLA, AA, DHGLA) są niezbędne do syntezy hormonów tkankowych – eikozanoidów kwasy te są szczególnie wrażliwe na działanie UV przy naświetleniu kwasy te ulegają izomeryzacji i utlenieniu dochodzi do zakłóceń w budowie bariery naskórkowej skóra ulega nadmiernemu wysuszeniu produkty utlenienia działają drażniąco

Stany zapalne naskórka Ich przyczyną są powodowane przez rodniki uszkodzenia lipidów w błonach komórkowych i wyzwolenie mediatorów stanów zapalnych Mogą być sensybilizowane i niesensybilizowane Podrażnienie niesensybilizowane wywołuje głównie UV-B Podrażnienie to jest sygnałem ostrzegawczym Przyczyną podrażnień przy naświetlaniu UV-A są najczęściej sensybilizatory i inne substancje fototoksyczne

Melanogeneza Na naświetlanie promieniowaniem UV skóra reaguje reakcją obronną – melanogenezą Melanogeneza jest to synteza i wydzielanie pigmentów – melanin, działąjących przeciwrodnikowo i zatrzymujących UV UV-B powoduje melanogenezę (opaleniznę) opóźnioną UV-A wywołuje melanogenezę (opaleniznę) natychmiastową

Opalenizna natychmiastowa Zachodzi głównie pod wpływem UV-A Znacznie intensywniejsza w skórze o silnej pigmentacji Stymulacja wydzielania melaniny do korneocytów płytkie rozmieszczenie pigmentu, efekty krótkotrwałe Przyspieszenie utleniania gotowych prekursorów melaniny odmienna budowa powstającej melaniny szarawy odcień opalenizny pożądana korekta barwy Działanie ochronne słabsze niż przy opóźnionej

Opalenizna opóźniona Powstaje przede wszystkim pod działaniem UV-B Pojawia się po upływie kilku do kilkunastu godzin Stymulacja tyrozynazy – przyspieszenie pełnego cyklu syntezy melaniny Opalenizna trwalsza niż natychmiastowa Daje „pełną” ochronę przed UV Często towarzyszy jej rumień Efekty zależą od fototypu

Fototyp skóry Szybkość powstawania opalenizny natychmiastowej i opóźnionej oraz rumienia Niskie fototypy – duża wrażliwość opalenizna powstaje trudno rumień powstaje łatwo Wysokie fototypy – mała wrażliwość opalenizna powstaje łatwo rumień powstaje trudno

ZAO Wolne rodniki w skórze Sensybilizatory Powstają Pod wpływem wolnych rodników z powietrza Pod wpływem promieniowania UV

Rynek kosmetyczny Podział rynku (segmentacja), kryteria Rodzaj kosmetyku Zakres działania Grupa celowa Forma fizykochemiczna Miejsce sprzedaży Cena