PIERWOTNIAKI Są to organizmy zwierzęce, przeważnie mikroskopijnej wielkości. Ciało ich odpowiada swą budową pojedynczej komórce - jednokomórkowce. Stanowi grudkę plazmy z zawartymi w niej organellami, odpowiadającymi często swą funkcją narządom zwierząt wielokomórkowych. Organizmy te żyją w środowisku wodnym.

PIERWTNIAKI DZIELĄ SIĘ NA: wiciowce na: wiciowce euglena, świdrowiec śpiączki, rzęsistek pochwowy)  sporowce zarodziec malarii b) zarodziowce: pełzak, otwornice, radiolarie c) orzęski: pantofelek, trąbik, wirczyk

ŚRODOWISKO I TRYB ŻYCIA Większość pierwotniaków żyje w wodzie, zarówno słodkiej jak i morskiej. Występują tam formy wolno żyjące, prowadzące tryb życia osiadły lub pływający. Inna grupa pierwotniaków ma jako środowisko życiowe płyny ustrojowe zwierząt i ludzi. Żyją tam formy pasożytnicze oraz formy symbiotyczne. Organizmy te potrzebują dużo wody, w razie jej braku niektóre z nich mogą przechodzić w stan anabiozy (życia utajonego).

PANTOFELEK

BUDOWA Wodniczka tętniąca Jądro Otwór gębowy Przełyk Wodniczka trawiąca Rzęski Otwór odbytowy

POBUDLIWOŚĆ Pierwotniaki są wrażliwe na bodźce mechaniczne, świetlne, chemiczne i termiczne. Ruchy całego organizmu związane z reakcją na bodźce nazywają się taksjami. Odbieranie i przewodzenie bodźców się dzięki depolaryzacji błony komórkowej pierwotniaka, co związane jest z przemieszczaniem ładunków elektrycznych w błonie komórkowej.

ODŻYWIANIE WCHŁANIANIE- większość pierwotniaków może pobierać proste, nie wymagające trawienia związki organiczne bezpośrednio z otoczenia. ODDYCHANIE Pierwotniaki wolno żyjące oddychają tlenowo, a wymiana gazowa odbywa się całą powierzchnią ciała. Formy pasożytnicze oddychają beztlenowo.

ROZMNAŻANIE Pierwotniaki rozmnażają się bezpłciowo przez podział poprzeczny (orzęski) lub podłużny (wiciowce). W wyniku podziału powstają dwa nowe organizmy, które następnie rozwijają się i rozrastają. U orzęsków obok rozmnażania bezpłciowego występuje proces płciowy - koniugacja, podczas której nie są wytwarzane nowe osobniki, ale jedynie dochodzi do wymiany informacji genetycznej między dwoma pierwotniakami. Po zakończeniu koniugacji osobniki oddzielają się od siebie.

ZNACZENIE PIERWOTNIAKÓW - stanowią pokarm dla zwierząt wodnych - oczyszczają wodę - biorą udział w trawieniu celulozy - są przyczyną chorób (malaria) - tworzą skały wapienne

CHOROBY świdrowiec gambijski - wywołuje śpiączkę, przenosicielem jest mucha tse-tse. - leiszmanie wywołują pendykę i kala-azar. - lamblia wywołuje choroby wątroby, dwunastnicy i trzustki. - rzęsistek pochwowy wywołuję chorobę rzęsistkowicę