CHEMIA W STOMATOLOGII

Stomatologia jest specjalnością zabiegową wymagającą wielu materiałów, a więc w bardzo dużym stopniu związana jest z postępem w dziedzinie chemii. Stosowanie coraz lepszych materiałów oraz mniej toksycznych związków chemicznych, które działały drażniąco na tkanki zęba w dużej mierze usprawniły pracę i podniosły jakość usług. Środki chemiczne są powszechnie używane w stomatologii. Znalazły one zastosowanie jako składniki past ,płynów do płukania jamy ustnej, w profilaktyce, stomatologii zachowawczej , endodoncji, chirurgii, protetyce i stomatologii estetycznej .Używane są również do dezynfekcji rąk, narzędzi i sprzętu stomatologicznego wykazując silne działanie bakteriobójcze, grzybobójcze i wirusobójcze.

SPIS TREŚCI Profilaktyka Stomatologia zachowawcza Endodoncja Chirurgia Protetyka Stomatologia estetyczna Dezynfekcja

Zakończenie W ostatnich 10-20 latach nastąpił ogromny postęp w zakresie materiałów stomatologicznych. Wiele związków chemicznych zostało wycofanych, gdyż były toksyczne dla organizmu. Zostały one zastąpione innymi, bardziej nowoczesnymi i obojętnymi dla organizmu człowieka. Stąd wniosek, że rozwój chemii udoskonala skład wielu preparatów używanych w stomatologii.

Profilaktyka W codziennym zastosowaniu pasty i płyny dezynfekujące jamę ustną zawierają wiele związków chemicznych. Najczęściej w pastach stosuje się aminofluorki w postaci organicznej oraz fluorek sodu i glinu w postaci nieorganicznej. Ponadto dodaje się środki pieniące-detergenty, mydła i środki zapachowe np. mentol.W płynach do dezynfekcji jamy ustnej stosuję się chlorheksydynę w postaci glukonianu lub octanu. W profilaktyce zastosowanie mają również laki szczelinowe i lakiery np. Fluor protector. Laki szczelinowe uwalniają fluor, którego jednym źródłem jest fluorek sodu, a drugim szkło fluorowe. Fluor protektor jest fluorosilanem, uwalnia fluor, który wbudowywany jest w głębiej położone warstwy szkliwa, zapewniając jego remineralizację.

Stomatologia zachowawcza W stomatologii zachowawczej preparaty chemiczne znalazły zastosowanie jako materiały do wypełnień czasowych, stałych, materiały podkładowe i materiały do wypełnień kanałów korzeniowych. Najczęściej stosowany jest fleczer, czyli cement cynkowo-siarczany. W skład jego proszku wchodzi tlenek cynku i bezwodny siarczan cynku. Płyn stanowi woda destylowana. Kolejnym jest tlenek cynku z eugenolem lub olejkiem goździkowym. Do wypełnień stałych używa się jeszcze amalgamatów wysokomiedziowych. Są to związki rtęci ze srebrem, cyną, miedzią, kadmem i niekiedy cynkiem. Mimo braku szkodliwości zostały one stopniowo wyparte przez materiały kompozytowe utwardzane chemicznie lub światłem. Zbudowane są one z fazy organicznej, która stanowi płynna żywica najczęściej Bis-GMA, fazy nieorganicznej będącej wypełniaczem np. kwarc, krzemionka, krzemian litowo-glinowy lub tez szkło oraz substancji wiążącej-silan winylu. Do materiałów podkładowych zalicza się cementy cynkowo-fosforanowe, karboksylowe, tlenkowo-cynkowo-eugenolowe, glassjonomery, wodorotlenkowo-wapniowe Najbardziej znany jest cement fosforanowy. W skład jego proszku wchodzi: wyprażony tlenek cynku, tlenek magnezu, barwniki(tlenek żelaza i manganu) oraz sole srebra i miedzi. Płyn stanowi mieszanina kwasów orto, meta , pirofosforanowego.Cementy karboksylowe to mieszanina tlenku cynku z roztworem kwasu poliakrylowego.Dośc popularne są preparaty wodorotlenkowo- wapniowe oparte na bazie wodorotlenku wapnia, który uwalniając jony wodorotlenowe warunkując alkalizacje środowiska. Często używane są w stomatologii cementy glassjonomerowe, których proszek stanowi kwaśno oddziaływujące szkło wapniowo-glinowo-krzemowe wzbogacone fluorem.Płyn stanowi 40-50% kwas poliakrylowy. Uwalniając fluor działają kariostatycznie.

Endodoncja W endodoncji stosuję się preparaty poszerzające kanały,odkażające kanały i materiały do wypełniania kanałów.Do poszerzania kanałów stosuję się środki chelatujące jak EDTA.Do płukania kanałów służy podchloryn sodu o pH9 i 3% woda utleniona.Środkami odkażającymi kanały są pochodne fenolu, jod lub jego związki np. jodoform, płyn Lugola, metronidazol, preparaty na bazie wodorotlenku wapnia. Do wypełniania kanałów stosuje się pasty z dodatkiem kortykosteroidów oraz pasty zawierające żywice syntetyczne.

Chirurgia W chirurgii stosowane są znieczulenia, których głównym składnikami są: lignokaina, nowokaina, lidokaina oraz połączenie lignocainy z adrenaliną.Po ekstrakcji stosowane są wkładki zębodołowe na bazie kwasu salicylowego i glicyny np. Nipas lub Alvogyl zawierający lidokainę i eugenol.

Protetyka W protetyce do wykonywania koron i mostów stosowane są stopy metali np.kobaltowo- chromowe, złota, które wykazują wysoką odporność na korozję i nie są toksyczne. Postępem w dziedzinie protetyki jest stosowanie implantów wykonywanych z tytanu.

Stomatologia estetyczna W stomatologii estetycznej stosuje się wybielanie zębów. Najczęstsze zastosowanie ma 35% nadtlenek wodoru, nadtlenek karbamidu w stężeniu od 10-35%, które nie uszkadzają struktur zęba

Dezynfekcja W każdym gabinecie powinny znajdować się preparaty do dezynfekcji rąk, narzędzi i sprzętu stomatologicznego, które hamują namnażanie drobnoustrojów na bazie: nadtlenku wodoru, dwutlenku chloru, czwartorzędowych związków amoniowych, amin, pochodnych guanidyny.