Jan Amos Komensky (1592-1670) pedagog czeski, reformator szkolnictwa i twórca nowożytnej pedagogiki, działacz społeczny i religijny Czech pedagogue, school reformer, creator of modern pedagogy, social and religious activist

Nauczyciel powinien brać pod uwagę wszelkie drogi, zmierzające do otwarcia umysłów i używać ich odpowiednio do okoliczności The teacher should take into account all possible paths that lead to opening minds and use them appropriately in all circumstances

Całe życie jest szkołą. All life is a school

Nauka rozpoczynać się musi od zmysłowych spostrzeżeń, a nie od opisów rzeczy słowami. Learning should start from sensual perceptions and not from verbal description of objects.

Jak ten, co chce skoczyć, cofa się do rozpędu, tak ambitny zniża się, aby wyżej sięgnął . As one who wants to jump goes back to gain impetus the ambitious one lowers himself to reach higher.

Jeżeli będziemy szanować dzieci jak osoby, nauczą się szanować nawzajem. If we treat children as persons they will learn to respect each other.

Dziecko jest klejnotem droższym niż złoto, ale bardziej kruchym niż szkło. Jakże łatwo można go zranić, a krzywdę spowodowaną naprawić się już nigdy nie da. A child is a jewel more precious than gold but more fragile than glass. It is easy to hurt and harm done can never be put right.

Szkoła bez wychowania jest jak młyn bez wody Szkoła bez wychowania jest jak młyn bez wody. School without upbringing is like watermill without a river

Właściwa edukacja młodych nie polega na wpychaniu im do głów masy słów, zdań i idei branych od różnych autorów, ale na tworzeniu ich zrozumienia dla świata zewnętrznego, tak by żywy strumień powstawał w ich umysłach, tak jak liście, kwiaty i owoce tworzą się z pąków na drzewie. The proper education of the young does not consist in stuffing their heads with a mass of words, sentences, and ideas dragged together out of various authors, but in opening up their understanding to the outer world, so that a living stream may flow from their own minds, just as leaves, flowers, and fruit spring from the bud on a tree.

Wiele można nauczyć w zabawie co potem przydatne być może gdy warunki tego wymagać będą. Much can be learned in play that will afterwards be of use when the circumstances demand it.

To hate a man because he was born in another country, because he speaks a different language, or because he takes a different view of this subject or that, is a great folly. Desist, I implore you, for we are all equally human... Let us have but one end in view, the welfare of humanity. Jan Amos Komensky ( 1592 – 1670)