BŁĘDY I NIEPEWNOŚCI POMIARU M-T2 POJĘCIA WYZNACZANIE ZASTOSOWANIE

BŁĄD SYSTEMATYCZNY deterministyczny, wykrywalny przez zmianę warunków pomiaru BŁĄD PRZYPADKOWY losowy, wykrywalny przez powtarzanie obserwacji BŁĘDY ZWIĄZANE Z PROCESEM POMIARU Błąd metody Błąd akwizycji danych Błąd modelowy Błąd wzorcowania Błąd redukcji danych Błędy dodatkowe: BŁĘDY ZWIĄZANE Z SYSTEMEM POMIAROWYM Graniczny błąd dopuszczalny Błąd nieliniowości Błąd histerezy... Błąd powtarzalności Błąd rozdzielczości Błąd kwantowania Błąd temperaturowy Błąd dynamiczny.... BŁĄD: PODEJŚCIE TEORETYCZNE E = M* - M Błąd podstawowy Błąd instrumentalny

Niepewność jest miarą niewiedzy Niepewność typu A, u A Niepewność typu B, u B Guide to the Expresion of Uncertaiunty in Measurement ISO, BIPM, IEC, OIML.... (1993) (1995) Wyrażanie Niepewności Pomiaru, Przewodnik GUM (1999) Dokument EA-4/02 Niepewność złożona, Niepewność rozszerzona U = k u Przedział niepewności ± U

Niepewność jest miarą niewiedzy o wyniku pomiaru Niepewność typu A

Niepewność jest miarą niewiedzy o wyniku pomiaru Niepewność typu B a/3 -a +a g( X) X a -a 1/2a X -Dane producenta systemu - nieliniowość -histereza -wpływ temperatury -wpływ innych wielkości... - Dane z poprzednich pomiarów -Niepewność stałych fizycznych -Niepowtarzalność procedur pomiarowych....

Niepewność jest miarą niewiedzy o wyniku pomiaru g( X) a -a 1/2a X a -a-a 1/a g( X) X -a +a g( X) X

METODA POMIARU NARZĘDZIE POMIAROWE ODTWARZANIE MEZURANDU X M M* N Z V M* = F(M, ΔV, ΔZ) U = ku U

Dodchylkwadraty 20,16+0,080, , , ,07-0,010, ,97-0,110, , , D śr =20,08 u AD = 0,043 Suwmiarka ± 0.03 mm u D =0,046 U D =0,092 D =20,08 ±0,09 P = (314 ± 3) mm 2 0,4% 0,9%

NARZĘDZIE POMIAROWE X Y Z Y = F(X, ΔV, ΔZ) Eliminacja przyczyn błędów - zmniejszanie Z Korekcja błędów - uwzględnianie poprawek Kompensacja błędów - zmniejszanie wrażliwości

maksymalny błąd dopuszczalny, błąd graniczny Błąd nieliniowosci Błąd nieliniowości Niepewność nieliniowości (B) Błąd histerezy Niepewność histerezy (B) Błąd powtarzalności Niepewność powtarzalności (A) Błąd kwantyzacji Niepewność kwantyzacji (A) Błąd rozdzielczości Niepewność rozdzielczości (A) Błąd temperatury Błąd Temperaturowy Niepewność Temperat.(A), (B) Błąd dynamiczny Niepewność dynamiczna Szumy dynamiczne

System pomiarowy i środowisko pomiaru Wzorcowanie Źródła błędów Korekcja błędów Propagacja błędów Źródła niepewności Budżet niepewności Propagacja niepewności Wynik pomiaru Niepewność Wynik skorygowany Obszar zainteresowań użytkownika Różnice pomiedzy modelem a zbiorem danych doświadczalnych

Zapis wyniku pomiaru M = M** ± U F = kN F = 528,354 3 kNF = 528 3,286 kN F = 0,528 0,003 MN F = NF = 528 kN 0,6 %

Wnioski 2. Projektant systemu dostarcza danych o współczynnikach korekcyjnych i składnikach niepewności 3. Użytkownik systemu decyduje o zastosowanych korekcjach i o budżecie niepewności 4. Przepisy certyfikacyjne i akredytacyjne wymuszają wprowadzenie podanych wyżej zasad do praktyki przemysłowej 1. Nie ma ± Błędów