Źródła prawa administracyjnego. Mgr Karol Kalinka

Prezentacja na podstawie: Jan Boć (red.), Prawo administracyjne, Wrocław 2007 r.

Ujęcie historyczne pojęcia źródeł prawa administracyjnego.

Cechy źródeł prawa administracyjnego. Wielość i różnorodność w sensie składników gatunkowych. Zasadnicza różnica od źródeł innych działów prawa.

Cechy źródeł prawa administracyjnego. Brak skodyfikowanych źródeł materialnego prawa administracyjnego. Duże problemy związane z teoretyczną kodyfikacją prawa administracyjnego.

Cechy źródeł prawa administracyjnego. Większość źródeł prawa administracyjnego pochodzi od samej administracji. Najczęściej prawo administracyjne pochodzi od organów naczelnych i centralnych w obrębie prawa wewnętrznego, które wydają wielką ilość różnorakich aktów prawnych.

Cechy źródeł prawa administracyjnego. Prawo administracyjne nie jest jednolite w sensie wyróżnienia o jako działu prawa.

Cechy źródeł prawa administracyjnego. W jego skład oprócz prawa powszechnie obowiązującego na terenie całego kraju wchodzi także prawo obowiązujące powszechnie na danym terenie ( lokalne prawo administracyjne).

Badanie źródeł prawa administracyjnego. Badanie źródeł prawa administracyjnego obejmuje następujące tematy:

1.Badanie podstawy prawnej: Możemy wyróżnić: ogólną podstawę prawną – norma kompetencyjna, która upoważnia dany rząd organów do wydawania określonego rodzaju aktów normatywnych. Szczególną podstawę prawną- skonkretyzowana podstawa prawna , np. delegacja ustawowa, która rozwija szczegółowe upoważnienie konstytucyjne dając konkretnemu organowi szczegółowe upoważnienie do wydania danego, konkretnego , określonego aktu w określonej szczegółowo materii (tzw. podwójna określoność aktów administracyjnych)

Badanie materii normowanych: Chodzi tutaj o wyróżnienie takich przedmiotów regulacji, które mogą być normowane tylko określonymi rodzajowo aktami prawnymi, np. ustawami.

Badanie waloru prawnego: Chodzi tutaj o ustalenie czy w oparciu o dany akt prawny można na podmiot zewnętrzny wobec administracji nałożyć w legalny sposób określone obowiązki publicznoprawne lub przydać mu określone uprawnienia.

Badanie odnośnie promulgacji: W tym obszarze dokonujemy wszystkich ustaleń związanych z wymogami i konsekwencjami ogłaszania aktu normatywnego.

Badanie odnośnie nomenklatury : Badamy tutaj odnośnie porządku wśród znacznego chaosu w nazewnictwie aktów i nierzadkiej niemożliwości braku ich wyróżnienia w oparciu o tę tylko cechę.

Rodzaje źródeł prawa administracyjnego.

Konstytucja. Akt normatywny najwyższej rangi. Ustala podstawowe zasady ustroju politycznego i prawnego, ustroju społeczno- gospodarczego, strukturę i kompetencje wszystkich najważniejszych organów państwa, treść stosunków pomiędzy obywatelami a państwem, Określa ustrój organów administracji publicznej, Formułuje podstawowe zasady i formy działania organów publicznych, Kreuje zasady kontroli administracji, Kreuje zasady prawa administracyjnego, Określa prawa i wolności człowieka i obywatela, Stanowi określenie granic dozwolonej ingerencji administracji w sferze tych wolności i praw.

Ustawy. Akt normatywny uchwalany przez parlament, Zajmuje miejsce bezpośrednio po Konstytucji, Ma charakter prawa powszechnie obowiązującego, Niektóre materie z zakresu prawa publicznego mogą być regulowane wyłącznie w drodze ustaw. Tego typu sprawy nie mogą być regulowane aktami niższego niż ustawa rzędu.

Umowy międzynarodowe. Jeśli chodzi o stosunek prawa międzynarodowego do prawa wewnętrznego , to w doktrynie wykształciły si dwie doktryny monistyczna i dualistyczna. Obecnie najbardziej popularna jest teoria monistyczna z prymatem prawa międzynarodowego.

Akty stanowione przez administrację naczelną:

Rozporządzenia z mocą ustawy. Mają zastosowanie w sytuacjach wyjątkowych, Muszą wykazać się stosownym umocowaniem, wywodzonym z innego aktu prawnego, Wg. K.RP. mogą być wydawane tylko przez Prezydenta na wniosek Rady Ministrów w zakresie i w granicach określonych w akt. Konstytucji dotyczących stanów nadzwyczajnych. Podlegają zatwierdzeniu na najbliższym posiedzeniu Sejmu.

Rozporządzenia. To przepisy wykonawcze do ustaw. Mają za zadanie uzupełniać materię ustawową. To następne po ustawach kluczowe źródła prawa administracyjnego. Mogą być wydawane tylko w tych mych sprawach co ustawy. Są bardzo wyraźnie określone organy naczelne, które są upoważnione do ich wydawania i nie mogą przekazać tego uprawnienia na inny organ. Wydawanie na podstawie szczegółowych upoważnień zawartych w ustawach: określenie właściwego organu, zakresu spraw, wytyczne dotyczące treści,

Zarządzenia. Nie mają charakteru źródeł powszechnie obowiązujących, Mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki podległe organowi je wydającemu, Wydawane tylko na podstawie ustawy, Nie mogą regulować spraw dotyczących praw i wolności obywateli,

Lokalne źródła prawa. Generowane są przez organy administracji, które nie mają ogólnopolskiej właściwości działania. Działają na ograniczonym terytorialnie zasięgu działania. Największą rolę w tego rodzaju źródłach odgrywają terenowe organy administracji publicznej, które z definicji są ograniczone cenzusem właściwości miejscowej zaznaczone podziałem terytorialnym (gminy, powiatu, województwa), lub stanowione prze organy zakładów administracyjnych. Możemy wyróżnić trzy grupy lokalnych źródeł prawa: prawo miejscowe, prawo zakładowe, prawo samorządów specjalnych.

Akty prawa miejscowego. Zawierają normy powszechnie obowiązującego prawa, Stanowione są przez niektóre terenowe organy admin. publ., Stanowione na podstawie delegacji ustawowej lub ogólnej nory kompetencyjnej, Uznawane przez Konstytucję jako źródła prawa powszechnie obowiązujące, Publikowane w wojewódzkich dziennikach urzędowych, Podlegają bezpośredniej kontroli sądowej

Akty prawa zakładowego. Zawierają normy prawne o zróżnicowanym i nietypowym charakterze, Stanowione przez organy zakładów administracyjnych, Stanowione na podstawie delegacji ustawowej lub ogólnej normy kompetencyjnej, Nie są objęte bezpośrednią regulacją konstytucyjną, Nie są poddawane bezpośredniej kontroli sądowej, Nie ma szczegółowej podstawy prawnej w randze ustawy do ich publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Akty prawa miejscowego. Akty prawa miejscowego każdorazowo muszą zawierać podstawę prawną legitymującą odpowiednie organy do ich wydawania. Wydawane na podstawie i w granicach upoważnień wydawanych w ustawie. Dzielą się na przepisy wykonawcze i porządkowe. Wykonawcze wydawane są przez organy uchwałodawcze w drodze uchwał na podstawie szczegółowej delegacji ustawowej. Porządkowe wydawane na podstawie ogólnej kompetencji i jeśli nie są stanowione przez organ uchwałodawczy, to podlegają zatwierdzeniu na najbliższej sesji organu uchwałodawczego.

Przepisy prawa zakładowego. Charakterystyczne są zależności o charakterze wewnętrznym, Zwiększona podległość administrowanych wobec administrujących, Najczęściej mają za zadanie regulować usługi świadczone przez dany zakład,

Przepisy przejściowe w prawie administracyjnym.

Źródła niezorganizowane.

Odesłania i normy pozaprawne stosowane przez administrację publiczną. Mogą to być odesłania poza systemowe: Normy społeczne. Normy wiedzy.

Zwyczaj w prawie administracyjnym. Zwyczaj to pozaprawny nawyk postępowania przestrzegany praktycznie w obrębie danej struktury (jednostki) organizacyjnej administracji, w podobnych sytuacjach i w określonym czasie.

Dokładne rozumienie zwyczaju musi uwzględniać podział na: Sferę powtarzalnych czynności, Sferę powtarzalnych interpretacji. Obie sfery nie występują zazwyczaj rozłącznie. Nośnikami i przekaźnikami zwyczaju są ludzie pracujący w administracji. Zwyczaj jest zjawiskiem mieszczącym się wewnątrz administracji. Zwyczaj oznacza reguły postępowania wyraźnie zlokalizowane i złączone z daną jednostką struktury administracyjnej. Zwyczaj nie jest trwały. Czynnikiem nietrwałości zwyczaju jest zmiana prawa materialnego lub procesowego.

Orzecznictwo sądowe jako źródło prawa administracyjnego. NSA jest w dzisiejszym porządku prawnym najważniejszym podmiotem kontrolującym administrację publiczną. Jednak orzecznictwo sądowe najczęściej trafia tylko do bardzo określonej liczby adresatów. Ważna rola sądów powszechnych i sądu antymonopolowego. Rola Wojewódzkich Sądów Administracyjnych.

Doktryna jako swoiste źródło prawa administracyjnego.