Dr Ian Smythe and Katarzyna Bogdanowicz Adult questionnaire and cognition processes The adult dyslexia checklist – Understanding cognitive strengths and weaknesses through self-report questionnaires Kwestionariusz dla doroslych I procesy poznawcze Dr Ian Smythe and Katarzyna Bogdanowicz © Ian Smythe, 2006 1

d 5cm 4.8x5.5// 13.8 x 5.5 2 2

Definitions - Definicje Why have a definition? To create a consensus as to how a word should be used. Po co nam definicja? Aby uzgodnić, jak słowo powinno być używane. 3 3

Definitions - Definicje Who wants a definition: • for scientific purposes, whereby assumptions may be judged by research criteria • for school personnel whereby additional services may be provided for low achievers • for parent groups who will use a definition for advocacy in resource allocation within the legislation. Komu potrzebna jest definicja? • do celów naukowych, gdzie założenia dotyczące dysleksji powinny być oparte na wynikach poważnych badań o przejrzystych kryteriach • pracownikom szkół, gdzie słabi uczniowie (np. ci z dysleksją) mogą mieć zapewnione dodatkowe usługi (np. terapię pedagogiczną) • dla grup rodziców, którzy potrzebują definicji jako podstawy do stworzenia praw chroniących uczniów w systemie legislacji szkolnej. 4 4

Defining the definition - Definicja definicji How the word is used and provide a set of conditions in which something occurs. Definition Definicja Wyjaśnić, jak słowo jest używane i podać zestaw warunków, które muszą zostać spełnione, aby można było coś nazwać w określony sposób. 5 5

What are the characteristics that define the square? Defining the square - Definicja kwadratu What are the characteristics that define the square? Jakie cechy definiują kwadrat? 6 6

Defining the square - Definicja kwadratu 4 7 7

Defining the square - Definicja kwadratu 4 Equal Równoległe 8 8

Defining the square - Definicja kwadratu 4 Equal Równoległe 90° 9 9

Defining the square - Definicja kwadratu 4 Equal Równoległe 90° Closed Figura zamknięta 10 10

Defining dyslexia - Definicja dysleksji An object that has four sides of equal length, corners each of 90° and is closed. Square Kwadrat Figura, która ma 4 boki tej samej długości, wszystkie kąty 90° I jest zamknięta. 11 11

Defining games - Definicja gier Board games (Chess, Solitaire, Monopoly) Card games (Snap, Poker, Brag) Team ball games (football, rugby, cricket) Throwing a ball against a wall Games Gry Gry planszowe (szachy, Chińczyk, Monopol) Gry w karty (Poker, Makao, Wojna) Gry zespołowe w piłkę (piłka nożna, siatkówka, koszykówka) Odbijanie piłeczki o ścianę Gry planszowe (szachy, Chińczyk, Monopol) Gry w karty (Poker, Makao, Wojna) Gry zespołowe w piłkę (piłka nożna, siatkówka, koszykówka) Odbijanie piłeczki o ścianę 12 12

Defining dyslexia - Definicja dysleksji (IS –2006) Dyslexia is a difficulty in the acquisition of accurate and/or fluent word reading, spelling and writing that is neurological in origin. Dysleksja to trudności w opanowaniu poprawnego i/lub płynnego czytania, ortografii i pisania. Trudności te mają podłoże neurologiczne. 13 13

Defining dyslexia - Definicja dysleksji (IS –2006) It may be caused by a combination of difficulties in auditory and visual processing, working memory, and analysis, synthesis and storage in the orthographic and phonological lexica. The semantic and motor systems may also be implicated. Dysleksja może być spowodowana przez kombinację trudności w przetwarzaniu słuchowym i wzrokowym, problemów z pamięcią roboczą, analizą, syntezą i przechowywaniem materiału w formie pisemnej (zapis ortograficzny) i mówionej (materiał fonologiczny). Trudności tego mogą również dotyczyć semantycznego systemu języka i motoryki. 14 14

Defining dyslexia - Definicja dysleksji (IS –2006) The manifestation of dyslexia in any individual will depend upon not only individual cognitive differences, but also the language used. Sposób, w jaki manifestuje się dysleksja u konkretnej jednostki, zależy nie tylko od indywidualnych różnic w zakresie zdolności poznawczych, ale także od języka, którym się posługuje. 15 15

Defining dyslexia - Definicja dysleksji (IS –2006) Dyslexia is a difficulty in the acquisition of accurate and/or fluent word reading, spelling and writing that is neurological in origin. It may be caused by a combination of difficulties in auditory and visual processing, working memory, and analysis, synthesis and storage in the orthographic and phonological lexica. The semantic and motor systems may also be implicated. The manifestation of dyslexia in any individual will depend upon not only individual cognitive differences, but also the language used. Dysleksja to trudności w opanowaniu poprawnego i/lub płynnego czytania, ortografii i pisania. Trudności te mają podłoże neurologiczne. Dysleksja może być spowodowana przez kombinację trudności w przetwarzaniu słuchowym i wzrokowym, problemów z pamięcią roboczą, analizą, syntezą i przechowywaniem materiału w formie pisemnej (zapis ortograficzny) i mówionej (materiał fonologiczny). Trudności tego mogą również dotyczyć semantycznego systemu języka i motoryki. Sposób, w jaki manifestuje się dysleksja u konkretnej jednostki, zależy nie tylko od indywidualnych różnic w zakresie zdolności poznawczych, ale także od języka, którym się posługuje. 16 16

Defining dyslexia - Definicja dysleksji A difficulty in the acquisition of accurate and/or fluent word reading, spelling and writing. Dyslexia Dysleksja Trudności w opanowaniu poprawnego i/lub płynnego czytania, ortografii i pisania. 17 17

Analysis Analiza Storage Przechowywanie Synthesis Synteza 18

Analysis Analiza Storage Przechowywanie Synthesis Synteza Breaking stimuli down into small parts Dzielenie bodźców na mniejsze elementy Analysis Analiza Storing the components for reference and late use. Storage Przechowywanie Przechowywanie informacji do późniejszego wykorzystania. Using stored components to make bigger components. Synthesis Synteza Wykorzystywanie przechowywanych informacji do tworzenia większych całości. 19 19

Analysis Analiza Storage Przechowywanie Synthesis synteza Visual wzrokowa Auditory sluchowa Storage Przechowywanie Motor Motoryka Semantic semantyczna Synthesis synteza 20 20

Analysis Analiza Storage Przechowywanie Synthesis synteza Visual wzrokowa Auditory sluchowa Written word Słowo pisane Spoken Word Słowo mówione Storage Przechowywanie Motor Motoryka Semantic semantyczna Speech Writing Zapisywanie mowy Synthesis synteza 21 21

PR Oko Ucho PPW PPS PAO PAF MPO MPF MPS SO SF MPM MSM SA CP CM An international model of reading Czytanie Słuchanie Międzynarodowy model czytania PR Oko Ucho PPW PPS Czytanie (wejście) Wzrokowy (oko) PAO Procesor Analizator ortograficzny MPO Magazyn pamięci ortograficzny SO Syntezator ortograficzny Słuchanie (wejście) Procesor słuchowy (ucho) PAF Procesor Analizator fonologiczny MPF Magazyn pamięci fonologicznej SF Syntezator fonologiczny PR Pamięć robocza PPW Procesor pamięci wzrokowej PPS Procesor pamięci słuchowej MPS Magazyn pamięci semantyczny MPM Magazyn pamięci motorycznej MSM Manualna synteza motoryczna SA Synteza artykulacyjna CP Czynność pisania (wyjście) CM Czynność mówienia (wyjście) PAO PAF MPO MPF MPS SO SF MPM MSM SA CP CM 22 22

X X X X X X X X X X X X An international model of reading Czytanie Słuchanie Międzynarodowy model czytania X X X PR X Oko Ucho PPW PPS X X Czytanie (wejście) Wzrokowy (oko) PAO Procesor Analizator ortograficzny MPO Magazyn pamięci ortograficzny SO Syntezator ortograficzny Słuchanie (wejście) Procesor słuchowy (ucho) PAF Procesor Analizator fonologiczny MPF Magazyn pamięci fonologicznej SF Syntezator fonologiczny PR Pamięć robocza PPW Procesor pamięci wzrokowej PPS Procesor pamięci słuchowej MPS Magazyn pamięci semantyczny MPM Magazyn pamięci motorycznej MSM Manualna synteza motoryczna SA Synteza artykulacyjna CP Czynność pisania (wyjście) CM Czynność mówienia (wyjście) PAO PAF X X MPO MPF X X MPS SO SF X MPM X MSM SA CP CM 23 23

PR Oko Ucho PPW PPS PAO PAF MPO MPF MPS SO SF MPM MSM SA CP CM An international model of reading Czytanie Słuchanie Międzynarodowy model czytania PR Oko Ucho PPW PPS Czytanie (wejście) Wzrokowy (oko) PAO Procesor Analizator ortograficzny MPO Magazyn pamięci ortograficzny SO Syntezator ortograficzny Słuchanie (wejście) Procesor słuchowy (ucho) PAF Procesor Analizator fonologiczny MPF Magazyn pamięci fonologicznej SF Syntezator fonologiczny PR Pamięć robocza PPW Procesor pamięci wzrokowej PPS Procesor pamięci słuchowej MPS Magazyn pamięci semantyczny MPM Magazyn pamięci motorycznej MSM Manualna synteza motoryczna SA Synteza artykulacyjna CP Czynność pisania (wyjście) CM Czynność mówienia (wyjście) PAO PAF MPO MPF MPS SO SF MPM MSM SA CP CM 24 24

PR Oko Ucho PPW PPS PAO PAF MPO MPF MPS SO SF MPM MSM SA CP CM An international model of reading Czytanie Słuchanie Międzynarodowy model czytania PR Oko Ucho PPW PPS Czytanie (wejście) Wzrokowy (oko) PAO Procesor Analizator ortograficzny MPO Magazyn pamięci ortograficzny SO Syntezator ortograficzny Słuchanie (wejście) Procesor słuchowy (ucho) PAF Procesor Analizator fonologiczny MPF Magazyn pamięci fonologicznej SF Syntezator fonologiczny PR Pamięć robocza PPW Procesor pamięci wzrokowej PPS Procesor pamięci słuchowej MPS Magazyn pamięci semantyczny MPM Magazyn pamięci motorycznej MSM Manualna synteza motoryczna SA Synteza artykulacyjna CP Czynność pisania (wyjście) CM Czynność mówienia (wyjście) PAO PAF MPO MPF MPS SO SF MPM MSM SA CP CM 25 25

PR Oko Ucho PPW PPS PAO PAF MPO MPF MPS SO SF MPM MSM SA CP CM An international model of reading Czytanie Słuchanie Międzynarodowy model czytania PR Oko Ucho PPW PPS Czytanie (wejście) Wzrokowy (oko) PAO Procesor Analizator ortograficzny MPO Magazyn pamięci ortograficzny SO Syntezator ortograficzny Słuchanie (wejście) Procesor słuchowy (ucho) PAF Procesor Analizator fonologiczny MPF Magazyn pamięci fonologicznej SF Syntezator fonologiczny PR Pamięć robocza PPW Procesor pamięci wzrokowej PPS Procesor pamięci słuchowej MPS Magazyn pamięci semantyczny MPM Magazyn pamięci motorycznej MSM Manualna synteza motoryczna SA Synteza artykulacyjna CP Czynność pisania (wyjście) CM Czynność mówienia (wyjście) PAO PAF MPO MPF MPS SO SF MPM MSM SA CP CM 26 26

PR Oko Ucho PPW PPS PAO PAF MPO MPF MPS SO SF MPM MSM SA CP CM An international model of reading Czytanie Słuchanie Międzynarodowy model czytania PR Oko Ucho PPW PPS Czytanie (wejście) Wzrokowy (oko) PAO Procesor Analizator ortograficzny MPO Magazyn pamięci ortograficzny SO Syntezator ortograficzny Słuchanie (wejście) Procesor słuchowy (ucho) PAF Procesor Analizator fonologiczny MPF Magazyn pamięci fonologicznej SF Syntezator fonologiczny PR Pamięć robocza PPW Procesor pamięci wzrokowej PPS Procesor pamięci słuchowej MPS Magazyn pamięci semantyczny MPM Magazyn pamięci motorycznej MSM Manualna synteza motoryczna SA Synteza artykulacyjna CP Czynność pisania (wyjście) CM Czynność mówienia (wyjście) PAO PAF MPO MPF MPS SO SF MPM MSM SA CP CM 27 27

PR Oko Ucho PPW PPS PAO PAF MPO MPF MPS SO SF MPM MSM SA CP CM An international model of reading Czytanie Słuchanie Międzynarodowy model czytania PR Oko Ucho PPW PPS Czytanie (wejście) Wzrokowy (oko) PAO Procesor Analizator ortograficzny MPO Magazyn pamięci ortograficzny SO Syntezator ortograficzny Słuchanie (wejście) Procesor słuchowy (ucho) PAF Procesor Analizator fonologiczny MPF Magazyn pamięci fonologicznej SF Syntezator fonologiczny PR Pamięć robocza PPW Procesor pamięci wzrokowej PPS Procesor pamięci słuchowej MPS Magazyn pamięci semantyczny MPM Magazyn pamięci motorycznej MSM Manualna synteza motoryczna SA Synteza artykulacyjna CP Czynność pisania (wyjście) CM Czynność mówienia (wyjście) PAO PAF MPO MPF MPS SO SF MPM MSM SA CP CM 28 28

Zapisywanie pojedynczych slow Towards literacy development Rozwój umiejętności czytania i pisania Spelling Single word level Poziom pojedynczych słow Reading Czytanie Spelling Zapisywanie pojedynczych slow 29

Towards literacy development Rozwój umiejętności czytania i pisania Reception Otrzymywanie Reading Comprehension Czytanie ze zrozumieniem Listening Comprehension Sluchanie ze zrozumieniem 30

Production Produkowanie Towards literacy development Rozwój umiejętności czytania i pisania Production Produkowanie Forming ideas Wymyślanie idei Expressing ideas Wyrażanie idei Writing ideas Zapisywanie idei Validating product Zatwierdzanie własnego wytworu 31

Towards literacy development Rozwój umiejętności czytania i pisania Life Skills Umiejętności życiowe Literacy skills Umiejętność czytania i pisania Keyboard skills Umiejętność pisania na klawiaturze Organisation Organizacja Study skills Umiejętność uczenia się 32

Towards literacy development Rozwój umiejętności czytania i pisania Cała osoba Whole person Trudnosci Weaknesses Strengths Mocne strony 33

Phonological units Cząstki fonologiczne Phonological tasks Analysis Analiza Cząstki fonologiczne Storage Przechowywanie Phonological tasks Zadania fonologiczne Synthesis synteza Phonological manipulation skills Umiejętności operowania cząstkami fonologicznymi 34 34

Phonological units Cząstki fonologiczne Analysis Analiza Cząstki fonologiczne Word słowo Syllable sylaba Storage Przechowywanie Synthesis Synteza Phoneme fonem Morphemic Unit Morfem 35 35

Phonological tasks Zadania fonologiczne Analysis Analiza Zadania fonologiczne Alliteration Aliteracja Rhyme Rym Storage Przechowywanie Phoneme Identification Identyfikacja fonemowa (np. analiza głoskowa) Syllabification Analiza sylabowa Synthesis synteza 36 36

Adult Dyslexia Questionnaire Kwestionariusz dysleksji dla dorosłych Developed by Ian Smythe in collaboration with John Everatt Copyright 2001 Stworzony przez Iana Smythe’a We współpracy z John Everatt Copyright 2001 37

Do you confuse visually similar words such as cat and cot? Czy mylisz podobne wizualnie słowa takie jak kot i kat? Rzadko Czasem Często Zazwyczaj (3) (6) (9) (12) Rarely Occasionally Frequently Most of the time 38

Do you lose your place or miss out lines when reading? Czy podczas czytania zdarza ci się gubić miejsce w tekście albo „połykać” linijki? Rzadko Czasem Często Zazwyczaj (2) (4) (6) (8) Rarely Occasionally Frequently Most of the time 39

Do you confuse the names of objects, for example table for chair? Czy zdarza ci się mylić nazwy przedmiotów, na przykład „stół” z „krzesłem”? Rzadko Czasem Często Zazwyczaj (1) (2) (3) (4) Rarely Occasionally Frequently Most of the time 40

Do you have trouble telling left from right? Czy masz problem z odróżnianiem strony lewej od prawej? Rzadko Czasem Często Zazwyczaj (1) (2) (3) (4) Rarely Occasionally Frequently Most of the time 41

Is map reading or finding your way to a strange place confusing? Czy posługiwanie się mapą lub znajdowanie drogi do nowego miejsca sprawia ci problem? Rzadko Czasem Często Zazwyczaj (1) (2) (3) (4) Rarely Occasionally Frequently Most of the time 42

Do you re-read paragraphs to understand them? Czy musisz czytać tekst od nowa po kilka razy, żeby go zrozumieć? Rzadko Czasem Często Zazwyczaj (1) (2) (3) (4) Rarely Occasionally Frequently Most of the time 43

Do you get confused when given several instructions at once? Czy kiedy otrzymujesz kilka instrukcji naraz, masz problemy z ich zrozumieniem? Rzadko Czasem Często Zazwyczaj (1) (2) (3) (4) Rarely Occasionally Frequently Most of the time 44

Do you make mistakes when taking down telephone messages? Czy kiedy zapisujesz informację telefoniczną, popełniasz błędy? Rzadko Czasem Często Zazwyczaj (1) (2) (3) (4) Rarely Occasionally Frequently Most of the time 45

Do you find it difficult to find the right word to say? Czy sprawia ci trudność przypomnienie sobie właściwego słowa? Rzadko Czasem Często Zazwyczaj (1) (2) (3) (4) Rarely Occasionally Frequently Most of the time 46

How often do you think of creative solutions to problems? Jak często przychodzą ci do głowy twórcze sposoby rozwiązywania problemów? Rzadko Czasem Często Zazwyczaj (1) (2) (3) (4) Rarely Occasionally Frequently Most of the time 47

How easy do you find it to sound out words such as el-e-phant? Jak łatwe jest dla ciebie podzielenie na sylaby takich słów jak o-gró-dek? Łatwe Niezbyt łatwe Trudne Bardzo trudne (3) (6) (9) (12) Easy Challenging Difficult Very difficult 48

When writing, do you find it difficult to organise thoughts on paper? Jak łatwo przychodzi ci przelanie myśli na papier podczas pisania? Łatwe Niezbyt łatwe Trudne Bardzo trudne (2) (4) (6) (8) Easy Challenging Difficult Very difficult 49

Did you learn your multiplication tables easily? Jak łatwo było ci nauczyć się tabliczki mnożenia? Łatwe Niezbyt łatwe Trudne Bardzo trudne (2) (4) (6) (8) Easy Challenging Difficult Very difficult 50

How easy do you find it to recite the alphabet? Jak łatwo było by ci wyrecytować na głos alfabet? Łatwe Niezbyt łatwe Trudne Bardzo trudne (1) (2) (3) (4) Easy Challenging Difficult Very difficult 51

How hard do you find it to read aloud? Jak łatwe jest dla ciebie czytanie na głos? Łatwe Niezbyt łatwe Trudne Bardzo trudne (1) (2) (3) (4) Easy Challenging Difficult Very difficult 52

How easy do you find imaging three-dimensional geometrical figures? Czy łatwe jest dla ciebie wyobrażanie sobie trójwymiarowych figur geometrycznych? Łatwe Niezbyt łatwe Trudne Bardzo trudne (1) (2) (3) (4) Easy Challenging Difficult Very difficult 53

Results Wyniki 54

Results Wyniki Less than 45 – consistent with results of somebody who is not dyslexic Poniżej 45 – odpowiada wynikom osoby bez dysleksji 55

Results Wyniki 45-60 – shows signs consistent with mild dyslexia. odpowiada wynikom osoby z dysleksją lekkiego stopnia. 56

Results Wyniki Greater than 60 – consistent with moderate or severe dyslexia Powyżej 60 – odpowiada wynikom osoby z dysleksją umiarkowanego lub głębokiego stopnia 57

and cognitive processes Adult questionnaire and cognitive processes Kwestionariusz dla dorosłych i procesy poznawcze 58

Do you confuse visually similar words such as cat and cot? Adult Questionnaire 1 Do you confuse visually similar words such as cat and cot? Czy mylisz podobne wizualnie słowa takie jak kot i kat? 59 59

Do you lose your place or miss out lines when reading? Adult Questionnaire 2 Concentration Do you lose your place or miss out lines when reading? Czy podczas czytania zdarza ci się gubić miejsce w tekście albo „połykać” linijki? 60 60

How easy do you find it to sound out words such as el-e-phant? Adult Questionnaire 3 How easy do you find it to sound out words such as el-e-phant? Jak łatwe jest dla ciebie podzielenie na sylaby takich słów jak ży-ra-fa? 61 61

Life Skills Adult Questionnaire 7 Life Skills When writing, do you find it difficult to organise your thoughts on paper? Literacy skills Keyboard skills Jak łatwo przychodzi ci przelanie myśli na papier podczas pisania? Organisation Study skills 62 62

Do you get confused when given several instructions at once? Adult Questionnaire 9 Do you get confused when given several instructions at once? Jak łatwo było ci nauczyć się tabliczki mnożenia? 63 63