WEWNĄTRZUNIJNA MOBILNOŚĆ OBYWATELI PAŃSTW TRZECICH KAROLINA ŁUKASZCZYK EMN Polska I www.emn.gov.pl

…cel badania lepsze zrozumienie krajowych przepisów, polityk i praktyk, w tym rozpoznanie, które grupy obywateli państw trzecich trafiają w luki w dorobku prawnym UE, zidentyfikowanie kluczowych wyzwań/przeszkód, które mogą wpływać na wewnątrzunijną mobilność obywateli państw trzecich związaną z pracą, analiza zakresu dostępności statystyk dotyczących skali legalnej wewnątrzunijnej mobilności obywateli państw trzecich, krytyczna analiza niektórych założeń kształtujących dotychczas przygotowywany dorobek prawny UE. EMN Polska I www.emn.gov.pl

21 PAŃSTW WZIĘŁO UDZIAŁ W BADANIU ESM FI NO EE SE LV DK LT IE UK PL NL DE BE CZ LU SK AT HU RO FR SI BG IT ES PT GR CY MT 3

6 PAŃSTW DOSTARCZYŁO PEŁNE STATYSTYKI ZA OKRES 2007-2011 FI NO 6 PAŃSTW DOSTARCZYŁO PEŁNE STATYSTYKI ZA OKRES 2007-2011 EE SE LV DK LT 14 PAŃSTW POSIADA CZĘŚCIOWE DANE IE UK PL NL 1 PAŃSTWO NIE POSIADA ŻADNYCH DANYCH BE DE CZ LU SK AT HU RO FR SI BG IT ES PT GR CY MT 4

…skala zjawiska wewnątrzunijnej mobilności liczba obywateli państw trzecich przemieszczających się z jednego państwa UE do drugiego jest relatywnie niska (DE – ok. 35 tys., Szwecja – ok. 2,5 tys.), mobilność obywateli państw trzecich stanowi niewielki odsetek wewnątrzunijnej mobilności wszystkich cudzoziemców (1,2% - 8,7%) i jest proporcjonalnie mniejsza w porównaniu do mobilności obywateli UE, EMN Polska I www.emn.gov.pl

…skala zjawiska wewnątrzunijnej mobilności (2) Kraj UE Grupa cudzoziemców 2007 2008 2009 2010 2011 Ogółem % wzrost Austria Mobilni OPT z krajów UE plus Norwegii, Szwajcarii, Islandii i Liechtensteinu 1,233 1,36 1,354 1,496 1,648 7,091 33.6% Rejestracja mobilnych obywateli UE 33,194 38,617 36,438 35,825 45,798 189,872 38.0% % mobilnych OPT w porównaniu do mobilnych OPT+moblinych obywateli UE 3.6 3.4 4.0 3.5   Niemcy 3,784 4,982 6,761 7,873 11,532 34,932 204.7% Mobilni obywatele UE 331,103 323,328 331,17 376,217 501,997 1,863,815 51.6% 1.1 1.5 2.0 2.2 1.8 Finlandia Mobilni OPT z krajów UE 461 502 473 464 540 2,44 17.1% 12,434 13,388 12,162 11,727 14,378 64,089 15.6% 3.7 3.8 Niderlandy Imigracja zarobkowa OPT, którzy wjechali z kraju UE 722 892 824 818 1,11 4,366 53.7% 27,393 37,004 34,496 38,566 44,033 181,492 60.7% 2.6 2.4 2.3 2.1 2.5 Szwecja 1,656 1,754 1,86 1,973 2,156 9,399 30.2% 19,387 19,398 17,606 18,48 23,226 98,097 19.8% 7.9 8.3 9.6 8.5 8.7 Wielka Brytania Szacunek migracji długookresowej OPT, którzy wjechali z kraju UE 1,000 2,000 3,000 9,000 200% Szacunek migracji długookresowej obywateli UE, którzy wjechali z kraju UE 154,000 160,000 137,000 146,000 147,000 744,000 -7% 0.6 1.2 0.7 1.4 EMN Polska I www.emn.gov.pl

…skala zjawiska wewnątrzunijnej mobilności (3) tendencja wzrostowa, z kilkoma wyjątkami (największy wzrost w Niemczech i Wielkiej Brytanii), cudzoziemcy – spoza krajów UE – bardziej skłonni migrować do kraju sąsiedniego, niezależnie od obowiązującego w nim języka urzędowego, profil mobilnych obywateli państw trzecich: wykwalifikowani oraz wysoko wykwalifikowani, w wieku 25-44, głównie mężczyźni, głównie obywatele Indii, Chin, państw Afryki Północnej oraz USA, mobilni rezydenci długoterminowi UE → 0 - 3.3 tys. (najwięcej we Francji, Szwecji i Niemczech), EMN Polska I www.emn.gov.pl

…ułatwienia w zakresie wewnątrzunijnej mobilności dotyczą 6 kategorii cudzoziemców ułatwienia w zakresie wewnątrzunijnej mobilności przysługują, w ramach dorobku prawnego UE, jedynie niektórym kategoriom obywateli państw trzecich: członkowie rodzin obywateli UE, rezydenci długoterminowi UE, posiadacze „Niebieskiej Karty UE”, studenci, naukowcy, pracownicy delegowani. w przyszłości również: cudzoziemcy przeniesieni w ramach przedsiębiorstwa oraz migranci sezonowi, studenci i naukowcy. EMN Polska I www.emn.gov.pl

…kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień rezydenci długoterminowi UE w innym PCz: Niemcy: wyłącznie środki na utrzymanie się i ubezpieczenie zdrowotne, Niderlandy: brak konieczności ubiegania się o krajowy tytuł pobytowy, Cypr: nieograniczony okres ważności krajowego zezwolenia pobytowego, Słowacja: krajowe zezwolenie wydawane na 5 lat, Irlandia, Wlk. Brytania: brak jakichkolwiek ułatwień, posiadacze Niebieskiej Karty UE w innym PCz: zróżnicowany pułap wymaganego wynagrodzenia: 15 300 € (PL), 52 500 € (AT), Litwa: brak wymogu posiadania zezwolenia na pracę, EMN Polska I www.emn.gov.pl

…kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień (2) naukowcy (pobyty powyżej 3 miesięcy): CY, CZ, DE, EE, FR: wymóg podpisania nowej umowy z jednostką badawczą, Czechy: dokumentacja medyczna i wypis z rejestru karnego, Francja: wymóg posiadania minimalnych kwalifikacji, Niemcy, Polska: deklaracja jednostki badawczej o pokryciu kosztów wydalenia, Estonia: złożenie wniosku o wizę lub zezwolenie pobytowe w placówkach zagranicznych za granicą, CZ, PL, SE: brak wymogu posiadania zezwolenia na pracę, EMN Polska I www.emn.gov.pl

…kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień (3) studenci: PL: brak ograniczeń dot. typu studiów oraz okresu zamieszkania w 1 PCz, wymagana dokumentacja – taka sama jak przy wjeździe z kraju spoza UE, Cypr: obecność w innym PCz może być wzięta pod uwagę w procedurze legalizacyjnej pracownicy delegowani: AT, BE, CZ, FR, IE, IT, LV, LT, MT, NL, PL, SE, UK: brak wymogu posiadania zezwolenia na pracę, przy spełnieniu określonych warunków (pobyt do 3 miesięcy), Grecja: wjazd na podstawie oddelegowania nie jest wliczany w kwoty imigracyjne Czechy, Cypr: prawa do mobilności zrównane z prawami przyznanymi obywatelom UE EMN Polska I www.emn.gov.pl

…kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień (4) pozostałe grupy migrantów: pracownicy transgraniczni: BE, FR, DE, IE, IT: brak konieczności ubiegania się o zezwolenie pobytowe, pracownicy sezonowi: Austria: wyłącznie świadectwo odprawy celnej, Finlandia: brak konieczności ubiegania się o zezwolenie pobytowe, Włochy: wyłącznie zaraportowanie swojego pobytu pod groźbą kary, Belgia (Flandria): brak testu rynku pracy, przyspieszona procedura wydania zezwolenia na pracę, EMN Polska I www.emn.gov.pl

…kryteria w zakresie wjazdu i pobytu – przykłady ograniczeń i ułatwień (5) pozostałe grupy migrantów: zawody regulowane: Irlandia: historia migracyjna może być brana pod uwagę w procedurze legalizacyjnej, Luksemburg: ułatwienia dot. uznawania kwalifikacji, pracownicy wysoko wykwalifikowani (Austria, Niderlandy), zawody deficytowe w danym PCz (Czechy), przedsiębiorcy (Słowacja). EMN Polska I www.emn.gov.pl

…pozostałe ograniczenia w zakresie dostępu do rynku pracy: zasada preferencji pracowników UE/EFTA, test rynku pracy, roczne limity dotyczące migracji zarobkowych, zezwolenie na pracę przypisane jednemu pracodawcy, określonej profesji, określonemu obszarowi geograficznemu, w zakresie mobilności: roczne limity dotyczące wjazdu, w zakresie wynagrodzenia: wyższa praca minimalna dla obywateli państw trzecich, płaca minimalna dla migrantów długoterminowych, posiadaczy Niebieskiej Karty UE, naukowców, EMN Polska I www.emn.gov.pl

…pozostałe ograniczenia (2) w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej: minimalny kapitał zakładowy, korzystność dla krajowej gospodarki, plan wykonalności przedsięwzięcia i dowód rentowności działalności, tworzenie nowych miejsc pracy, określone środki na utrzymanie, doświadczenie w prowadzeniu działalności, znajomość języka, określony dochód za ubiegły rok przy ubieganiu się o kolejne zezwolenie w zakresie uznawalności wykształcenia: długość i koszt procedury, uciążliwe wymagania dot. niezbędnej dokumentacji EMN Polska I www.emn.gov.pl

…pozostałe ograniczenia (3) w zakresie do świadczeń z systemu ubezpieczeń i pomocy społecznej ograniczenie dostępu do świadczeń nieskładkowych, niskie świadczenia, ograniczenie do określonych kategorii cudzoziemców, w zakresie prawa do łączenia rodzin: ograniczenie dostępu do rynku pracy dla członków rodziny, niskie zarobki w danym kraju, brak programów integracyjnych. koszt procedury o wydanie zezwolenia. EMN Polska I www.emn.gov.pl

…konkluzje stopień, w którym transpozycja dyrektyw ułatwiła dostęp cudzoziemców do mobilności, wydaje się być niewielki, nieliczne przepisy krajowe ułatwiające mobilność osób, których prawo do mobilności nie zostało uregulowane w dorobku prawnym UE, regulacje kształtujące mobilność obywateli państw trzecich - pomiędzy przepisami krajowymi dot. wjazdu cudzoziemców bezpośrednio z kraju pochodzenia oraz bardzo korzystnymi warunkami dot. przemieszczania się obywateli UE, EMN Polska I www.emn.gov.pl

Dziękuję Państwu za uwagę! KAROLINA ŁUKASZCZYK Krajowy Punkt Kontaktowy Europejskiej Sieci Migracyjnej w Polsce e-mail: karolina.lukaszczyk@msw.gov.pl EMN Polska I www.emn.gov.pl