ZASADY FUNKCJONOWANIA GIEŁDY PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE S.A.

AGENDA Wprowadzenie Systemy notowań Fazy sesji giełdowej Kursy giełdowe Zlecenia giełdowe Indeksy giełdowe Dystrybucja informacji Animatorzy

WPROWADZENIE Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest najważniejszą instytucją wtórnego rynku papierów wartościowych w Polsce GPW powstała w kwietniu 1991 roku. Przy jej tworzeniu jako wzór przyjęto giełdę w Lyonie

WPROWADZENIE GPW w Warszawie jest spółką akcyjną, której akcjonariuszami są banki, domy maklerskie i Skarb Państwa Obrót na GPW odbywa się zgodnie z wymogami przepisów, a wszystkie notowane papiery zostały wcześniej dopuszczone do publicznego obrotu przez Komisję Nadzoru Finansowego

WPROWADZENIE Celem GPW jest: organizowanie publicznego obrotu papierami wartościowymi promowanie obrotu papierami wartościowymi upowszechnianie informacji związanych z obrotem papierami wartościowymi

ZADANIA GIEŁDY Umożliwienie przepływu kapitałów od tych, którzy szukają jak najlepszej lokaty do tych, którzy potrafią z tych kapitałów zrobić jak najlepszy użytek.

ZADANIA GIEŁDY Mobilizacja oszczędności – giełda stwarza możliwość osiągania zysków, inwestorzy wspomagają giełdę środkami finansowymi oczekując dochodów

ZADANIA GIEŁDY Wycena notowanych papierów wartościowych – wycena przez rynek aktualnej wartości przedsiębiorstw notowanych na giełdzie

Architektura systemu

Akcje spółek giełdy warszawskiej notowane są na rynkach: podstawowym RYNKI NOTOWAŃ Akcje spółek giełdy warszawskiej notowane są na rynkach: podstawowym równoległym

gdy warunki rynku podstawowego nie są spełnione RYNKI NOTOWAŃ Kryterium Rynek podstawowy Rynek równoległy Wartość akcji dopuszczonych do obrotu giełdowego (iloczyn liczby wszystkich akcji emitenta i prognozowanej ceny rynkowej tych akcji, a w przypadku gdy określenie tej ceny nie jest możliwe – kapitały własne emitenta) 5 mln EURO gdy warunki rynku podstawowego nie są spełnione Ilość akcji w posiadaniu akcjonariuszy, z których każdy uprawniony jest do wykonywania mniej niż 5% głosów na walnym zgromadzeniu emitenta a) min 15% akcji objętych wnioskiem o dopuszczenie do obrotu giełdowego lub b) min 100.000 akcji objętych wnioskiem o dopuszczenie do obrotu giełdowego o wartości równej co najmniej 1.000.000 euro liczonej wg ostatniej ceny sprzedaży lub emisyjnej

SYSTEMY NOTOWAŃ System notowań ciągłych Papiery wartościowe na warszawskiej giełdzie notowane są w ramach następujących systemów notowań: System notowań ciągłych System notowań jednolitych z dwukrotnym określeniem kursów

System notowań ciągłych SYSTEMY NOTOWAŃ System notowań ciągłych Kursy mogą ulegać zmianom w ciągu danej sesji giełdowej w miarę napływających ofert – kupna sprzedaży

SYSTEMY NOTOWAŃ System notowań jednolitych Cena poszczególnych walorów ustalana jest jedynie na początku sesji giełdowej na podstawie zleceń, jakie napłynęły przed otwarciem sesji Kursy jednolite nie ulegają zmianom w ciągu określonej części sesji, według nich rozliczane są wszystkie transakcje

SYSTEM NOTOWAŃ CIĄGŁYCH W systemie notowań ciągłych znajdują się: akcje wchodzące w skład indeksów WIG20, TechWIG, NFI pozostałe akcje o wystarczającej płynności obligacje skarbowe i inne, prawa pierwszeństwa z obligacji, certyfikaty inwestycyjne listy zastawne instrumenty pochodne (opcje na akcje, opcje na indeks, kontrakty terminowe na indeksy, kontrakty terminowe na kursy walut, kontrakty terminowe na akcje, warratnty opcyjne) prawa poboru z akcji notowanych w systemie notowań ciągłych prawa do nowych akcji, jeśli będą notowane w systemie notowań ciągłych jednostki indeksowe

SYSTEM NOTOWAŃ JEDNOLITYCH W systemie notowań jednolitych z dwukrotnym określeniem kursów znajdują się: akcje spółek o mniejszej płynności prawa poboru i prawa do nowych akcji jeśli dane akcje notowane są również w systemie jednolitym z dwukrotnym określeniem kursu

FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Notowania ciągłe                                                                                                         Notowania jednolite z dwoma fixingami                                                                                                         Notowania ciągłe - kontrakty terminowe                                                                                                        

FAZY SESJI GIEŁDOWEJ

FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Przed otwarciem możliwe jest wprowadzanie zleceń zlecenia trafiają do centralnego arkusza zleceń, lecz nie są zawierane transakcje arkusz zleceń jest na bieżąco udostępniany użytkownikom systemu po wprowadzeniu każdego nowego zlecenia jest kalkulowany Teoretyczny Kurs Otwarcia (TKO), który jest podawany do publicznej wiadomości

FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Interwencja nie można składać zleceń jedynie animatorzy mogą dokonywać modyfikacji złożonych wcześniej przez siebie zleceń dozwolone są modyfikacje w zakresie: zwiększenia wolumenu zlecenia, zwiększenia ceny w zleceniu kupna, zmniejszenia ceny w zleceniu sprzedaży modyfikacje są widoczne dla wszystkich uczestników rynku

FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Fixing następuje realizacja zleceń wprowadzonych do systemu w fazie przed otwarciem zostaje wyznaczona cena otwarcia (notowania ciągłe) lub kurs jednolity (notowania jednolite), równe ostatniemu znanemu TKO z fazy przed otwarciem

możliwe jest wprowadzanie zleceń FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Notowania ciągłe możliwe jest wprowadzanie zleceń transakcje są realizowane natychmiast po wprowadzeniu zlecenia, które może być zrealizowane

transakcje zawierane są w sposób ciągły FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Dogrywka wszyscy uczestnicy rynku mogą składać zlecenia kupna i sprzedaży po wyznaczonym kursie otwarcia transakcje zawierane są w sposób ciągły alokacja zleceń odbywa się według czasu przyjęcia zlecenia do systemu

SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Zamrożenie następuje podczas notowań ciągłych, gdy: wprowadzone zlecenie PKC nie może być wykonane w całości zlecenie z limitem mogłoby spowodować zawarcie transakcji poza widełkami ograniczającymi wahania kursu instrumentu przyjmowanie zleceń ulega wstrzymaniu ogłasza się równoważenie rynku

SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Równoważenie może wystąpić: podczas otwarcia/zamknięcia notowań ciągłych w trakcie notowań ciągłych (po wprowadzeniu zlecenia powodującego zamrożenie instrumentu) następuje jeżeli cena równowagi nie może być wyznaczona w granicach obowiązujących widełek ogłasza się fazę przed sesją – przyjmuje się zlecenia i na ich podstawie wyznacza kurs równowagi

SPECYFICZNE FAZY SESJI GIEŁDOWEJ Równoważenie – c.d. Giełda może: przedłużyć równoważenie rynku rozszerzyć widełki, aby objęły one wyznaczony kurs zakończyć notowania i ogłosić kurs nietransakcyjny równy dolnym/górnym widełkom

Ostatni znany TKO staje się kursem otwarcia dla danego instrumentu KURSY GIEŁDOWE Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia W fazie przed sesją na bieżąco jest wyliczany i publikowany TKO w oparciu o przyjmowane zlecenia Ostatni znany TKO staje się kursem otwarcia dla danego instrumentu

KURSY GIEŁDOWE TKO jest wyznaczany przy zastosowaniu Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia TKO jest wyznaczany przy zastosowaniu kolejno następujących zasad: maksymalizacja wolumenu obrotu minimalizacja różnicy pomiędzy popytem a podażą minimalizacja różnicy pomiędzy kursem określanym a kursem odniesienia

KURSY GIEŁDOWE Wyznaczony kurs musi zapewniać, że: Wszystkie aktywne: Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia Wyznaczony kurs musi zapewniać, że: Wszystkie aktywne: zlecenia PKC zlecenia kupna z limitem ceny wyższym zlecenia sprzedaży z limitem ceny niższym od kursu określonego muszą być zrealizowane w całości

KURSY GIEŁDOWE Dodatkowo przy wyznaczonym kursie: zlecenia PCRO Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia Dodatkowo przy wyznaczonym kursie: zlecenia PCRO i aktywne zlecenia z limitem ceny równym kursowi określonemu mogą być zrealizowane całkowicie, częściowo lub mogą pozostać niezrealizowane

KURSY GIEŁDOWE Dodatkowo przy wyznaczonym kursie: Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia Dodatkowo przy wyznaczonym kursie: wszystkie zlecenia kupna z limitem ceny niższym od kursu określonego wszystkie zlecenia sprzedaży z limitem ceny wyższym od kursu określonego nie są realizowane

KURSY GIEŁDOWE Zasady ustalenia kursu otwarcia / zamknięcia notowań ciągłych/ kursu jednolitego/ kursu określonego w wyniku równoważenia KURS NIETRANSAKCYJNY – podawany jeśli nie można wyznaczyć kursu jednolitego w dopuszczalnych widełkach Transakcje nie są zawierane, a określony kurs stanowi punkt odniesienia na następną sesję

Zlecenia są realizowane z zachowaniem: REALIZACJA ZLECEŃ Zlecenia są realizowane z zachowaniem: priorytetu ceny czasu przyjęcia lub uaktywnienia oraz minimalizacji liczby transakcji

REALIZACJA ZLECEŃ Kolejność realizacji zleceń: PKC z limitem wyższym (zlecenia kupna) lub niższym (zlecenia sprzedaży) PCRO z limitem ceny równym określonemu kursowi wśród zleceń PKC lub z tym samym limitem ceny jako ostatnie realizowane są zlecenia z warunkiem limitu aktywacji

Notowania w systemie notowań ciągłych KURSY GIEŁDOWE Notowania w systemie notowań ciągłych Notowania ciągłe rozpoczynają się od ustalenia kursu otwarcia Następnie transakcje mogą być zawierane po różnych cenach

Notowania w systemie notowań ciągłych KURSY GIEŁDOWE Notowania w systemie notowań ciągłych Transakcje zawierane są po kursie najlepszego zlecenia oczekującego na rynku Jednostką transakcyjną jest 1 instrument (akcja, obligacja, kontrakt terminowy)

OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW Dla instrumentów finansowych, dla których w momencie wprowadzenia do systemu błędnego zlecenia, nie były zdefiniowane dynamiczne ograniczenia, wartości przedziału zmiany wahań kursów, o którym mowa w § 113 ust. 1 pkt. 2) Regulaminu Giełdy, są następujące: Kurs odniesienia dla przedziału zmiany wahań kursów wyznacza przewodniczący sesji w momencie otrzymania wniosku o anulowanie transakcji.

OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW Notowania ciągłe W przypadku równoważenia rynku, można zmienić ograniczenia wahań kursów danego papieru wartościowego Największe dopuszczalne odchylenie od kursu odniesienia nie może przekroczyć: 21% dla akcji 6 punktów procentowych dla obligacji

OGRANICZENIA WAHAŃ KURSÓW Notowania jednolite Kurs na drugim fixingu na danej sesji może maksymalnie różnić się od kursu na pierwszym fixingu o 21%, jednak nie więcej niż 33,1% od kursu ostatniego fixingu na poprzedniej sesji

OGRANICZENIA DYNAMICZNE Na pierwszej sesji, na której notowany jest dany instrument finansowy obowiązują ograniczenia dynamiczne.

DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW W zależności od wysokości kursu papieru wartościowego, różna jest dokładność, z jaką są notowane papiery wartościowe na giełdzie

DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW Sposób notowania instrumentu Rodzaj instrumentu w złotych akcje, PDA, prawa poboru, certyfikaty inwestycyjne, warranty, walutowe kontrakty terminowe w punktach kontrakty terminowe na indeksy (np.USD, EURO) w procentach wartości nominalnej obligacje

DOKŁADNOŚĆ OKREŚLANIA KURSÓW

System giełdowy WARSET stosowany na GPW gwarantuje równe traktowanie ZLECENIA GIEŁDOWE System giełdowy WARSET stosowany na GPW gwarantuje równe traktowanie wszystkich inwestorów: indywidualnych i instytucjonalnych krajowych i zagranicznych

System WARSET zapewnia inwestorom: ZLECENIA GIEŁDOWE System WARSET zapewnia inwestorom: dostęp do rynku i informacji giełdowych, bez względu na to, gdzie inwestorzy się znajdują wykonanie prawie natychmiastowe i automatyczne ich zleceń

Dwie zasady pierwszeństwa przy wykonywaniu zleceń: ZLECENIA GIEŁDOWE Dwie zasady pierwszeństwa przy wykonywaniu zleceń: CENA (najważniejsza) CZAS

CENA ZLECENIA GIEŁDOWE zlecenie zakupu z wyższym limitem jest realizowane przed zleceniami o niższym limicie zlecenie sprzedaży z najniższym limitem jest realizowane przed zleceniami o wyższym limicie

ZLECENIA GIEŁDOWE CZAS dwa zlecenia tego samego typu i z tą samą ceną są realizowane według czasu zarejestrowania w systemie giełdowym

ZLECENIA GIEŁDOWE Inwestor składając zlecenie określa: rodzaj oferty (kupno/sprzedaż) limit ceny lub rodzaj zlecenia bez limitu ceny termin ważności zlecenia nazwę instrumentu finansowego liczbę papierów wartościowych (wolumen) dodatkowe warunki wykonania zlecenia

ZLECENIA GIEŁDOWE Na podstawie złożonego zlecenia w biurze maklerskim, biuro sporządza zlecenie maklerskie, które jest przekazywane do realizacji na Giełdę

Droga zlecenia składanego przez inwestora PUNKT OBSŁUGI KLIENTA MAKLER GIEŁDOWY CENTRALA BIURA MAKLERSKIEGO KOMPUTER GIEŁDY INWESTOR Droga zlecenia składanego przez inwestora

OD ZLECENIA DO ROZLICZENIA

Kryteria podziału zleceń składanych przez inwestorów: RODZAJE ZLECEŃ Kryteria podziału zleceń składanych przez inwestorów: Limit ceny w zleceniu Zlecenia z dodatkowym warunkiem wykonania Termin ważności zlecenia

Kryterium limit ceny w zleceniu Zlecenia z limitem ceny RODZAJE ZLECEŃ Kryterium limit ceny w zleceniu Zlecenia z limitem ceny Zlecenia bez limitu PCR (po cenie rynkowej) PCRO (po cenie rynkowej na otwarcie) PKC (po każdej cenie)

Kryterium zlecenia z dodatkowym warunkiem wykonania RODZAJE ZLECEŃ Kryterium zlecenia z dodatkowym warunkiem wykonania Wmin – minimalna wielkość (wolumen) wykonania LimAkt – limit aktywacji WUJ – wielkość ujawniana

RODZAJE ZLECEŃ Kryterium termin ważności zlecenia zlecenia z określonym terminem ważności zlecenia bez określonej daty ważności DZIEŃ (ważne do końca sesji giełdowej) DOM (ważność domyślna, bezterminowo) WiN (ważne do momentu zawarcia pierwszej transakcji, niezrealizowana część zlecenia traci ważność) WuA (ważne do momentu zawarcia pierwszych transakcji, musi być zrealizowane w całości lub nie jest realizowane w ogóle

Zlecenie z limitem ceny ZLECENIA GIEŁDOWE Zlecenie z limitem ceny Zlecenie kupna/sprzedaży z określoną przez inwestora ceną Limit dla zlecenia kupna określa MAKSYMALNĄ cenę zakupu papierów wartościowych Limit dla zlecenia sprzedaży określa MINIMALNĄ cenę sprzedaży papierów wartościowych

Zlecenie z limitem ceny ZLECENIA GIEŁDOWE Zlecenie z limitem ceny Termin ważności Ilość Limit aktywacji ważne do końca sesji giełdowej określona ilość z warunkiem minimalnej wielkości wykonania ważne domyślnie ważne do pierwszego wykonania z warunkiem wielkości ujawnienia wykonaj lub anuluj ważne do konkretnej daty

Zlecenie po cenie rynkowej (PCR) ZLECENIA GIEŁDOWE Zlecenie po cenie rynkowej (PCR) W zleceniu PCR inwestor nie określa limitu ceny, po której chce dokonać transakcji Zlecenie PCR jest realizowane natychmiast po wprowadzeniu po cenie wyłącznie pierwszego NAJLEPSZEGO oczekującego w arkuszu zlecenia przeciwnego

Zlecenie po cenie rynkowej (PCR) ZLECENIA GIEŁDOWE Zlecenie po cenie rynkowej (PCR) Realizowana jest TYLKO najlepsza oferta po stronie przeciwnej Niezrealizowana część zlecenia staje się zleceniem z limitem równym kursowi ostatniej zawartej transakcji

Zlecenie po cenie rynkowej (PCR) ZLECENIA GIEŁDOWE Zlecenie po cenie rynkowej (PCR) Zlecenie PCRO może być składane: wyłącznie w trakcie notowań ciągłych z wyjątkiem fazy równoważenia rynku

Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO) ZLECENIA GIEŁDOWE Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO) Inwestor składając takie zlecenie chce nabyć określoną liczbę akcji, nie określając dokładnie ceny zakupu Niezrealizowana część zlecenia PCRO staje się zleceniem z limitem ceny równym ostatniej zrealizowanej transakcji

Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO) ZLECENIA GIEŁDOWE Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO) Zlecenia PCRO biorą udział w wyznaczaniu kursu otwarcia Zlecenia PCRO są realizowane przed zleceniami z limitem równym kursowi jednolitemu, otwarcia, zamknięcia, kursowi określonemu w wyniku równoważenia rynku

Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO) ZLECENIA GIEŁDOWE Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO) nie mogą być modyfikowane w fazie interwencji nie mogą zawierać dodatkowych warunków: LimAkt, Wmin, WUJ, WuA

W fazie równoważenia przyjmowane są tylko zlecenia: z limitem ceny ZLECENIA GIEŁDOWE W fazie równoważenia przyjmowane są tylko zlecenia: z limitem ceny PCRO PKC

STRUKTURA ORGANIZACYJNA

STRUKTURA ORGANIZACYJNA Walne Zgromadzenie Giełdy mogą w nim uczestniczyć wszyscy akcjonariusze GPW do kompetencji WZA należy: dokonywanie zmian w statucie zatwierdzanie regulaminu Giełdy wybór Rady Giełdy

STRUKTURA ORGANIZACYJNA Rada Giełdy nadzoruje działalność Giełdy dopuszcza do obrotu giełdowego papiery wartościowe decyduje o nadaniu lub cofnięciu statusu członka Giełdy Rada składa się z przedstawicieli banków, domów maklerskich, instytucji finansowych, izb gospodarczych i emitentów

STRUKTURA ORGANIZACYJNA Zarząd Giełdy Kieruje bieżącą działalnością Giełdy określa zasady wprowadzania papierów wartościowych do obrotu określa datę rozpoczęcia działania członka giełdy na giełdzie na wniosek członka giełdy, nadzoruje działalność maklerów giełdowych i domów maklerskich w zakresie obrotu giełdowego