Wykład I Co to jest socjologia?

Socjologia to nauka o społeczeństwie Nazwę stworzył August Comte, lat 20-te XIX wieku: socius (łać. towarzysz, uczestnik, sprzymierzeniec, społeczny) logos ( gr. mowa, słowo, wypowiedź, myśl, opinia) Socjologia to nauka o społeczeństwie

Państwa wyobrażenia o socjologii(1) Socjologia to nauka o społeczeństwie, która:   (Badanie, opis społeczeństwa): je bada i opisuje/ bada jego funkcjonowanie /opisuje zbiorowości ludzkie/ Co bada: (Analiza problemów społecznych): Bada problemy współczesnego świata, pozwala zinterpretować pewne problemy społeczne/ podejmuje problemy natury egzystencjalnej, moralnej, kulturowej (Nauka o zmianie): Analizuje zachodzące w nim ewolucje/ tendencje/ zmiany/ ruch w społeczeństwie (Badanie zachowań ludzi): Bada zachowania człowieka w środowisku/ zachowania społeczne/ zachowania ludzi/ zajmuje się analizą ludzkich zachowań/ analizą człowieka jako gatunku tworzącego kulturę/ zachowania jednostek i grup (Nauka o relacjach): Zajmuje się interakcjami/ relacjami pomiędzy ludźmi/ zależnościami pomiędzy jednostkami/ relacjami w grupach i relacjami pomiędzy grupami/ relacjami jednostka- grupa/ wzajemnym oddziaływaniem ludzi na siebie.

Państwa wyobrażenia o socjologii (2) Co jest jej celem ? (Rozumienie i wyjaśnianie): Pomaga nam zrozumieć otaczający nas świat/ zjawiska zachodzące pomiędzy ludźmi/ wyjaśnia jego wewnętrzne procesy (Powiedzieć coś nowego): Pomaga oglądać świat w innej perspektywie / wykracza poza standardowe postrzeganie jednostek społecznych / nie zwraca uwagi na uczucia, poglądy, poprawność polityczną i przedstawia tylko konkrety, odpowiednio wcześniej zbadane (Przewidywanie): Pozwala przewidywać reakcje ludzi (Formowanie: Kształtuje osobowość człowieka Cechy: (Inne): jest ciekawa/ jest świeżą i krytyczną gałęzią nauk o człowieku/ mam nadzieję, że będzie łatwa

Problem z tą definicją Wśród socjologów brak jest zgody co do tego czym jest społeczeństwo (ignotum per ignotum) Społeczeństwem zajmują się i badają je również inne nauki społeczne (antropologia, ekonomia, historia, politologia, pedagogika, psychologia i inne)

To, czym jest socjologia można określić przeciwstawiając ją innym naukom społecznym. Przykład 1 –Rynek aut używanych Przykład 2- Grodzenie miasta (gettoizacja)

Wnioski: Specyfikę socjologii jako nauki konstytuuje unikalna perspektywa przyglądania się życiu społecznemu , społeczeństwu

Socjologiczna perspektywa (1) Socjologia nie interesuje się jednostkami, ale: tym, co dzieje się pomiędzy jednostkami (relacjami, stosunkami, zależnościami) tym, co sprawia, iż coś się pomiędzy jednostkami dzieje (a więc źródłami relacji, stosunków, zależności oraz tym, co umożliwia ich zachodzenie) skutkami tego, co się dzieje pomiędzy jednostkami

Socjologiczna perspektywa (2) Ludzkie działania są tu postrzegane jako fragment większej całości pojęcie systemu socjologia to ponura nauka? Anthony Giddens- samoreferencyjność życia społecznego

Socjologiczna perspektywa (3) Życie społeczne jest uporządkowane Życie społeczne jest (w miarę)regularne Regularność nadają mu wartości i normy, struktury społeczne, instytucje, To, co ogranicza swobodę działań, działanie jednocześnie umożliwia Zawsze mamy wybór- jest on źródłem zmian społecznych

Socjologiczna perspektywa (4) Ludzie zasadniczo wiedzą, co robią (A.Giddens) Socjolog powinien badać wiedzą potoczną, ale.. …nie do końca jej ufać, bo ludzie nie zawsze wiedzą, co robią: (lokalność perspektywy, rutyna, socjalizacja, niezamierzone skutki, samoreferencyjność życia społecznego itd. )

Socjologiczna perspektywa (5) Wyobraźnia socjologiczna (Charles Wright Mills, 1959) umiejętność myślenia w poza rutynowy sposób: zawieszenie oczywistości świata/ wyjście poza swój prywatny punkt widzenia/ nie pytanie „jak?”, ale „dlaczego?” umiejętność odpowiedzi na trzy pytania: Z czego składa się społeczeństwo? Jak to społeczeństwo powstało, zmienia się, ewoluuje? Jakie typy ludzi przeważają w tym społeczeństwie?

Dlaczego nie było socjologii w średniowieczu ? (1) Brak odpowiedzi Przyczyny w poziomie wiedzy: Nauka i badania nie były rozwinięte/ ludzie nie byli wykształceni/ rozwinięci intelektualnie/ brak zaawansowanych narzędzi do badania społeczeństwa/ ludzie nie byli świadomi wszystkich zależności między grupami/ panowała tam ciemnota/ naukowcy byli stronniczy i ciężko było się socjologii narodzić/ ludzie posiadali zawężone myślenie Przyczyny w ludzkich celach i dążeniach: Ludzie nie interesowali się społeczeństwem, człowiek i społeczeństwo nie stały w centrum zainteresowania/ zainteresowanie tą problematyką było małe/ liczyły się inne, niż społeczeństwo wartości/ ludzi nie zastanawiali się na tak przyziemne tematy, a potrzeby były rozwiązywane siłą/ nie dociekano przyczyn zjawisk społecznych/ nie przywiązywano wagi do zależności międzyludzkich/ ludzi byli ignorowani/ nie było to potrzebne/ nie starano się analizować zachowań, dążono do władzy/ człowiek nie był obiektem zainteresowania myślicieli i artystów/ ludzie nie mieli czasu się tym zajmować/ ludzie byli bardziej samowystarczalni/ ludzie mieli za sobą słaby kontakt

Dlaczego nie było socjologii w średniowieczu ? (2) Dominacja religii: Strach przed Bogiem/ skupienie na Bogu/ w centrum zainteresowania był Bóg, a nie człowiek. / ludzie kierowali się wiarą/ prawie wszystkim zajmowała się teologia Cechy społeczeństwa: Grupy społeczne w owym czasie były ograniczone do minimum i ich potrzeby skupiały się na potrzebach pierwotnych/ nie było rozwarstwienia społecznego/ społeczeństwo zbyt mało rozwinięte, by zauważać pewne procesy w nim zachodzące/ nie istniały skomplikowane grupy społeczne/ prosta struktura społeczeństwa/ nie za bardzo było co badać (społeczeństwa nie były wolne, panował ściśle określony porządek)/ społeczeństwo było zhierarchizowane, demokracja nie była rozpowszechniona Socjologia była zawsze: Była, ale nie miała sprecyzowanej nazwy i struktury/ była, ale nie była konkretyzowana/ nie była wyodrębniona jako osobna dziedzina/ Nauka powstała w XIX wieku/ bo powstała później Zajmowała się tym inna dziedzina nauki

Socjologiczna perspektywa (6) Socjologia zajmuje się badaniem społeczeństw nowoczesnych (i ponowoczesnych) społeczeństwa, które zaczęły pojawiać się w Europie w XVII w., a swoją dojrzałość uzyskały w XIX i XX w. w drugiej połowie XX wieku zaczęły przeobrażać się one w społeczeństwa ponowoczesne

Społeczeństwo nowoczesne- cechy Duże, zróżnicowane wewnętrznie; Ludzi łączą ze sobą zależności, podział pracy, a nie podzielanie wartości; Klasowy, osiągnięciowy charakter struktury; Świecka władza- państwo, legalny typ panowania, najczęściej demokratyczny charakter; Zależność od innych, niesamowystarczalne; Nauka jako podstawowy system poznawczy; Ogromne znaczenie technologii; Gospodarka towarowa (kapitalizm) o charakterze przemysłowym; Indywidualizm, autonomia jednostki.

Główne media modernizacji: Industrializacja Urbanizacja Kapitalizm Rewolucje demokratyczne w Europie i Ameryce Północnej . Oświecenie

Wykład 1 (zagadnienia do egzaminu) Pytania do treści wykładu: Co różni socjologię od innych nauk społecznych? Scharakteryzuj pokrótce wybrany element perspektywy socjologicznej? Co to jest system społeczny i struktura społeczna Dlaczego socjolog powinien badać wiedzę potoczną? Co to jest modernizacja? Wymień i pokrótce scharakteryzuj media procesów modernizacyjnych Jaką rolę w powstawaniu nowoczesnych społeczeństw odegrał proces urbanizacji? Pytania do lektury obowiązkowej (Babbie E., Istota socjologii. Krytyczne eseje o krytycznej nauce., Warszawa, 2007, str. 11-33, 170-179) Co znaczy, iż socjologia jest nauką badającą reguły wspólnego życia ? Co to znaczy, że społeczeństwo jest atuopoietyczne ? Dlaczego według Babbiego „socjologia jest ideą, której czas nadszedł”?