Rafał Korycki Dźwiękowa Technika Studyjna

DTS Rejestracja Techniki mikrofonowe Ustawienie mikrofonów 2. 2.Efekty Rodzaje efektów Przykładowe schematy 3. 3.Miks Style miksowania Elementy miksu Zasady aranżacji Rady, zasady, reguły 4. 4.Yamaha 01v96 i Adobe Audition 3.0 Co w programie?

DTS3 Rejestracja

DTS4 Techniki mikrofonowe 1.XY Dwa mikrofony o charakterystyce kardioidalnej lub ósemkowej na jednym statywie System natężeniowy, koincydencyjny. Lokalizacja źródła jest zdeterminowana różnicą napięć w poszczególnych kanałach

DTS5 Techniki mikrofonowe 1.MS Dwa mikrofony – jeden o ch-ce kardioidalnej, drugi o ósemkowej System natężeniowy, koincydencyjny M (middle) kardioida lub ósemka, S (side) kardioida

DTS6 Techniki mikrofonowe 1.AB Dwa mikrofony ustawione w odległości od 17 cm do 1,5 m. Powinny mieć taką samą charakterystykę i być tego samego typu

DTS7 Ustawienia mikrofonów Lektor, wokalista –Oś mikrofonu pomiędzy nosem a ustami –Odchylenie od osi redukuje podmuchy od głosek plozyjnych Gitara akustyczna –Mikrofon poniżej lub powyżej otworu w pudle rezonansowym w okolicach mostka w odległości od 15 cm do 0,5 m. –W przypadku gitary klasycznej (ze strunami nylonowymi) mikrofon powinien być ustawiony na wysokości strun Gitara elektryczna –Mikrofon w odległości 5-30 cm od głośnika wzmacniacza gitarowego na osi membrany lub przesunięty względem niej

DTS8 Średnie wartości czasu pogłosu w studiach nagrań Studia do nagrań mowy –małe rozmiary (20-30 m 2 ), –czas pogłosu 0,35 - 0,45 s Studia ogólnego przeznaczenia –dead-end – czas pogłosu ok. 0,1 s –live-end – czas pogłosu większy niż 0,1s Studia do nagrań muzyki rozrywkowej –Czas pogłosu – 0,4 s Studia do nagrań muzyki orkiestrowej –Czas pogłosu – 1 – 3 s Studio w ZEA – 0,8 – 1,1 s

DTS9 Ustawienia mikrofonów

DTS10 Ustawienia mikrofonów Gitara akustyczna 1 – 20 cm od środka (zalecane ustawienie początkowe) 2 – 8 cm od środka (konieczna redukcja niskich tonów) 3 – 10 do 20 cm od mostka (mniej słyszalne uderzenia w struny) 4 – 15 cm nad mostkiem (większa przestrzeń)

DTS11 Ustawienia mikrofonów Fortepian 1 – 30 cm ponad średnimi strunami, 20 cm od linii młotków (miejsce dla mikrofonów koincydencyjnych) 5, 6, 7 – miejsca dyskretne, mikrofony mocowane pod spodem, konieczna korekcja (dźwięk głuchy, z przewagą basu) 8 – dwa mocowane mikrofony (dobra izolacja, można odsunąć mikrofon 'basowy') 9 – pojedynczy mikrofon umieszczony pionowo

DTS12 Ustawienia mikrofonów Wzmacniacze (piece) gitarowe 1 – 10 cm od siatki, centralnie (brzmienie naturalne, zbalansowane) 2 – 3 cm od siatki, centralnie (zbyt dużo niskich tonów, małe przesłuchy) 3 – mikrofon przesunięty (brzmienie lekko przytłumione, ciemniejsze) 4 – kilkadziesiąt cm od środka (mniej niskich tonów, przestrzenne)

DTS13 Ustawienia mikrofonów Perkusja – Stopa (najczęściej małe częstotliwości, transjenty 2,5-5 kHz) – Werbel (główny bęben, zakres 4-6 kHz, osobny mikrofon) – Hi hat (duże częstotliwości, osobny mikrofon lub overheady) – Tomy (mikrofon kierunkowy) – Overheady (mikrofony nad górnymi talerzami)

DTS14 Efekty

DTS15 Efekty Amplitudowe –Kompresor / Ogranicznik (limiter) –Ekspander / Bramka szumowa (noise gate) Opóźnieniowe (delay effects) –Echo –Reverb Modulacyjne –Chorus –Flanger –Vibrato

DTS16 Efekty amplitudowe Układy dynamicznej regulacji wzmocnienia (1) Pomiar wartości szczytowej, skutecznej lub ich kombinacji Realizacja ch-ki statycznej Sterowanie dynamiczne –Wygładzanie (filtracja) –Podtrzymanie –Sprzężenie z blokiem pomiaru

DTS17 Efekty amplitudowe Układy dynamicznej regulacji wzmocnienia (2) Teoretyczna realizacja funkcji ogranicznika, kompresora, ekspandera oraz bramki szumowej, Dynamics processing – kształtowanie dowolnej charakterystyki amplitudowej

DTS18 Efekty opóźnieniowe Echo i reverb Dźwięk bezpośredni – docierający bezpośrednio ze źródła Wczesne odbicia – wczesne echa docierające w ciągu pierwszych 10 – 100 ms Późne odbicia - pogłos Echo pojedyńcze Echo wielokrotne

DTS19 Efekty modulacyjne Flanger Zwielokrotnione wrażenie pływania i załamywania się barwy dźwięku Zmiana odległości między minimami charakterystyki częstotliwościowej N = zmienne opóźnienie d(n) y(n) = x(n) + ax(n - d(n))

DTS20 Efekty modulacyjne Chorus Symulacja kilku instrumentów lub głosów Dłuższy czas opóźnienia niż w przypadku flangera N = zmienne opóźnienie d(n) y(n) = a1x(n) + a2x(n - d(n))

DTS21 Efekty modulacyjne Vibrato Falowanie częstotliwości i natężenia dźwięku Sinusoidalna modulacja częstotliwości N = zmienne opóźnienie d(n) Tremolo – szybkie powtarzanie jednego lub większej liczby dźwięków (instrumenty smyczkowe). Vibrato + Tremolo = Leslie

DTS22 Efekty Pitch shifter Zmiana wysokości dźwięku wytwarzanego przez instrument lub głosu N = zmienne opóźnienie d(n) Wielkość przesunięcia wysokości tonu zależy od nachylenia przebiegu piłokształtnego oraz od długości linii opóźniającej

DTS23 Miks

DTS24 Style miksowania Nowy Jork Materiały mocno skompresowane, szczególnie sekcja rytmiczna. Stosowanie kompresji środka Los Angeles Materiały naturalne, stosunkowo mała liczba efektów. Ważniejsza poprawna rejestracja tła niż jego odtwarzanie Londyn Bogaty zbiór efektów, częsta kompresja, każdy instrument we własnym środowisku Inne np. Nashville

DTS25 Mechanizm miksowania Wizja efektu końcowego Miks częściowy i odsłuchiwanie sekcji Ekspozycja elementów charakterystycznych Miksowanie w 3D – wysokość, głębokość, szerokość –Poprawna reprezentacja częstotliwości –Przejrzystość nagrania (konieczność filtracji) –Wprowadzenie efektów pogłosu; mikrofony ambientowe, overheady –Panorama, opóźnienia (przesunięcia fazowe)

DTS26 Elementy miksu Balans –poziom głośności poszczególnych ścieżek Panorama –rozmieszczenie źródeł w przestrzeni Zakres częstotliwości –poprawna reprezentacja wszystkich częstotliwości Efekty –rozmiar sceny Kompresja –kontrola zmian poziomu głośności źródeł

DTS27 Balans Aranżacja Walka instrumentów –Dwa instrumenty o tych samych parametrach Wokal i solo gitary w tym samym czasie (-) Dwie gitary odgrywające tą samą partię (+) –Przeciwdziałanie Zmiana aranżacji Wyciszenie elementów konfliktowych Filtracja – dopasowanie w częstotliwości Rozsunięcie w panoramie

DTS28 Balans Elementy aranżacji Foundation (sekcja rytmiczna) Pad (syntezator, długie akordy) Rhythm (gitara, pianino, przeszkadzajki) Lead (wokal, gitara solowa) Fills (wypełnienie przestrzeni; gitara, pianino)

DTS29 Balans Zasady aranżacji Ograniczenie liczby elementów –Nie więcej niż 4 elementy w tym samym czasie perkusja + bas = 1 element gitary rytmiczne gitara solowa wokal Ograniczenie zakresu częstotliwości elementów

DTS30 Od czego zacząć miks? –Gitara basowa –Stopa (muzyka taneczna) –Werbel (muzyka rockowa) –Overheady –Wokal lub instrument prowadzący –Ścieżki smyczkowe – od najwyższych (skrzypce) do najniższych (bas) np. szkoła nowojorska – najpierw bas, później reszta

DTS31 Panorama Phantom center (trzeci głośnik) Trzy skrajne pozycje (lewa, centralna, prawa) –Centralna (wokal, stopa, bas) Big mono (pseudo-stereofoniczne efekty ustawiane w skrajnych pozycjach L/R ) –Można ustawiać źródła niesymetrycznie oraz stosować przesunięcia fazowe (Excitery) Pierwsze nagrania stereofoniczne: L=wokal, R=reszta Problem z niskimi częstotliwościami poza centrum

DTS32 Cele korekcji Zwiększenie przejrzystości i wyrazistości elementów Wirtualna zmiana rozmiarów elementów Wzajemne dopasowanie elementów miksu

DTS33 Zakres częstotliwości 6 podzakresów (1) –Sub-bass (16-60Hz) Pasmo dodaje muzyce energii, zbyt duża ekspozycja powoduje efekt dudnienia dźwięku. Wykorzystywane do wyeksponowania sekcji rytmicznej i efektów. –Bass (60-250Hz) Typowe miejsce dla sekcji rytmicznej. Efektem ekspozycji jest gruby i mięsisty dźwięk. Nadmiar powoduje buczenie dźwięku. –Low-mid ( Hz) Pierwsze harmoniczne większości instrumentów. Nadmiar skutkuje efektem telefonicznym. Ekspozycja dolnego zakresu ( Hz) - efekt rogu, ( Hz) - efekt metaliczny

DTS34 Zakres częstotliwości 6 podzakresów (2) –High-mid ( Hz) Pasmo poprawiające zrozumiałość mowy. Ekspozycja zakresu ok. 3KHz w ścieżce wokalnej i stłumienie tego zakresu w pozostałych pozwala zwiększyć głośność i zrozumiałość. –Presence ( Hz) Pasmo odpowiadające za przejrzystość i wyrazistość instrumentów i głosu. Ekspozycja zakresu powoduje wrażenie zbliżenia dźwięku. –Brilliance ( Hz) Określa przejrzystość i jasność dźwięku. Nadmierna ekspozycja zwiększa artefakty pochodne od sybilantów

DTS35 Zakres częstotliwości Zasady realizacji –Dopasować poziom odsłuchiwanego sygnału Jeśli za niski, mogą pojawić się przekłamania związane z nieliniowością zestawu (wzmacniacz + monitory) Jeśli zbyt wysoki, może wystąpić zjawisko nadmiernego wyeksponowania niektórych częstotliwości –Wzmacniać kilka wąskich zakresów częstotliwości zamiast jednego szerokiego –Instrument solo brzmi inaczej niż w miksie –Im mniej instrumentów w miksie, tym muszą być bardziej wyeksponowane –Korekcję przeprowadza się przed innymi efektami (ze względu na wprowadzane przesunięcia fazy)

DTS36 Zakres częstotliwości Realizacja korekcji –Przejrzystość i wyrazistość Stłumienie korekcją parametryczną ok. -8dB wybranych częstotliwości z zakresu ( Hz) Wzmocnienie pojedyńczych częstotliwości w paśmie (1 - 4kHz) oraz niewielkie wzmocnienie fragmentów pasm w zakresach (5-10kHz) oraz (10-15kHz) –Powiększenie rozmiarów instrumentów Wzmocnienie zakresu (40-250Hz) – dwa regiony – poniżej i powyżej 100Hz –Kompozycja w miksie Dominujący zakres częstotliwości dla każdego instrumentu

DTS37 Zakres częstotliwości Instrumenty (1) –Gitara basowa (50 – 80 Hz) atak ok. 700 Hz, struny ok. 2,5 kHz –Stopa (80 – 100 Hz) atak ok. 400 Hz, wybrzmienie ok. 3 – 5 kHz –Werbel (120 – 240Hz) brzmienie ok. 900 Hz, chrzęszczenie ok. 5KHz, trzaski ok. 10 kHz –Tomy (240 – 500 Hz) atak ok. 5 – 7 kHz –Kocioł (80 – 120 Hz) atak ok. 5 kHz

DTS38 Zakres częstotliwości Instrumenty (2) –Hi hat (ok. 200 Hz) wybrzmienie (8 – 10 kHz) –Gitara elektryczna (240 – 500 Hz) prezencja (1,5 – 2,5 kHz) –Gitara akustyczna (ok. 240 Hz) pełnia ok. 80 Hz, prezencja (2 – 5 kHz) –Pianino pełnia ok. 80 Hz, prezencja (2,5 – 5 kHz) –Głos pełnia ok. 120 Hz, wzmocnienie ok. 240 Hz, prezencja ok. 5 kHz, sybilanty ok. 5 kHz, przestrzeń ok. 10 – 15kHz –Skrzypce pełnia ok. 240 Hz, drapanie (7 – 10 kHz)

DTS39 Zakres częstotliwości Uwagi ogólne –Wąska korekcja przy redukcji, szeroka przy wzmacnianiu –Jeśli dźwięk jest ciemny i przytłumiony, wytłumić ok. 250 Hz, jeśli trąbiący, zredukować ok. 500 Hz –Można wytłumić wybrane pasmo, jeśli brzmienie trzeba poprawić, albo wzmocnić wybrane pasmo, jeśli zależy nam na oryginalności brzmienia

DTS40 Efekty Rozmiar sceny Manipulacja rozmiarem sceny –Dodanie przestrzeni –Poszerzenie (excitement) –Powiększenie –Przesunięcie (oddalenie) Niewielki pogłos lub krótkie opóźnienia powiększają źródło dźwięku Korekcja pogłosu pozwala na uzyskanie bardziej przestrzennego brzmienia

DTS41 Efekty Płaszczyzny efektów –Każdy instrument we własnym środowisku –Podział ze względu na szerokość pasma –Nie stosować skrajnych ustawień panoramy –Pogłos nakładany na wszystkie źródła w celu scalenia sceny –Długie czasy opóźnień (100 ms) oraz głośniejsze efekty oddalają źródło –Opóźnienia o czasach dopasowanych do tempa utworu są mniej dostrzegalne

DTS42 Efekty Przykładowe realizacje –Wzmocnienie wokalu Chorus o małym czasie modulacji, panorama ustawiona w skrajnych położeniach, różne czasy oraz parametry korekcji EQ w kanałach –Rozstrojony wokal Stereofoniczny przesuwnik wysokości (pitch shifter) – jeden kanał przestrajany wyżej, drugi niżej. –Keyboard Stereofoniczne opóźnienie o niewiele różniących się czasach (np. 221 ms i 222 ms) –Gitara Przesunięcie między kanałami o ok. 10 ms Opóźnienie i oryginał w tym samym kanale (ok. 20 ms) Monofoniczne opóźnienia w kanałach (ok. 25 i 50 ms)

DTS43 Kompresja... jako kontrola dynamiki Kontrola dynamiki – utrzymanie zadanego poziomu głośności dźwięku –Gitara basowa Wyrównanie różnic w głośności poszczególnych dźwięków Wyrównanie różnic między uderzeniem w strunę a wybrzmieniem –Wokal Poprawa zrozumiałości tekstu, zmniejszenie różnic między głośnymi i cichymi partiami –Werbel, stopa

DTS44 Kompresja... jako efekt –Kompresja środka Sumowanie ścieżki skompresowanej z przefiltrowaną ścieżką sprzed kompresji (100 Hz, 10 kHz) –Werbel Bramkowanie i ekspansja (ok dB), korekcja i ewentualny pogłos –Wokal Współczynnik kompresji np. 4:1, średnie czasy ataku i zwolnienia –Gitary Współczynnik kompresji np. 20:1, czasy ataku i zwolnienia zgodne z rytmem utworu

DTS45 Literatura Bobby Owsinski - The Mixing Engineer's Handbook Bob Katz - Mastering Audio Bobby Owsinski - The Recording Engineer's Handbook

DTS46 Cyfrowy stół mikserski

DTS47 Yamaha 01V96 12 wejść analogowych 32 kanały Magistrale główne i pomocnicze (AUX) Wyjścia odsłuchowe Biblioteka efektów Zapamiętywanie ustawień Możliwość jednoczesnego nagrywania i odtwarzania ścieżek

DTS48 Yamaha 01V96 Sterowanie

DTS49 Yamaha 01V96 Sekcja wejściowa Wejścia symetryczne i asymetryczne Gniazda insert Tłumik –20dB Regulacja wzmocnienia przedwzmacniacza Wskaźnik obecności sygnału i wskaźnik przesterowania

DTS50 Yamaha 01V96 Tłumiki Wybór kanału w celu ustawienia pożądanych opcji Włącznik kanału Tłumik Wybór grup pomocniczych (AUX)

DTS51 Yamaha 01V96 Tylny panel

DTS52 Yamaha 01V96 Opcje 1.[Scene] 2.[DIO/Setup] 3.[MIDI] 4.[UTILITY] 5.[INSERT/DELAY] 6.[PAN/ROUTING] 7.[PAIR/GROUP] 8.[PATCH] 9.[DYNAMICS] 10.[EQ] 11.[EFFECT] 12.[VIEW]

DTS53 Yamaha 01V96 Przekierowanie sygnałów (1) wejście – kanał kanał – magistrala magistrala – wyjście

DTS54 Yamaha 01V96 Przekierowanie sygnałów (schemat 1)

DTS55 Yamaha 01V96 Przekierowanie sygnałów (2) wejście – kanał kanał – magistrala magistrala – wyjście Wybór wejść (analogowe lub cyfrowe) Wybór magistrali Łączenie (routowanie) magistral Wybór wyjść

DTS56 Yamaha 01V96 Przekierowanie sygnałów (schemat 2)

DTS57 Yamaha 01V96 Efekty Można wykorzystywać biblioteki efektów, albo tworzyć własne efekty, poprzez zmianę parametrów już istniejących Można nakładać efekty na sygnały sumowane w ramach grup pomocniczych (AUX)

DTS58 Yamaha 01V96 Korekcja Korektor parametryczny, 4-punktowy Dostępna biblioteka ustawień

DTS59 Yamaha 01V96 Bramkowanie Wybór źródła bramkującego: Ten sam kanał Inny kanał Wejście AUX Określenie parametrów: Próg Zakres Czas ataku i zwolnienia

DTS60 Yamaha 01V96 Kompresja dynamiki Dynamiczna regulacja wzmocnienia: Kompresor, Limiter, Ekspander, Bramka szumów

DTS61 Yamaha 01V96 Insert

DTS62 Yamaha 01V96 Pomiar Wybór punktu pomiaru poziomu głośności sygnału Pomiar zależny lub niezależny od ustawienia tłumików