Profilaktyka zatruć grzybami „Uwaga! Grzyby trujące” PSSE Limanowa Sekcja Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia

Rola grzybów w życiu przyrody „Gdyby grzyby nie istniały, lasy pokryte byłyby martwymi liśćmi, których warstwa pokryłaby czubki drzew”. Wspólnie z bakteriami sprowadzają substancje organiczne, którymi się żywią, do postaci składników mineralnych, ciągle odnawiając „tworzywo” gleby.

GRZYBOWE ŚWIĘTO Grzybowe święto zaczyna się w sierpniu i trwa w pełni do końca września – pierwszej połowy października - kończy się powoli wraz z nastaniem pierwszych mrozów

Podział zatruć grzybami o krótkim okresie utajenia - zwykle po upływie pół do pięciu godzin po spożyciu grzybów występują objawy kliniczne: najczęściej bóle brzucha, wymioty i biegunka o długim okresie utajenia - pierwsze objawy żołądkowo – jelitowe występują po upływie ponad sześciu godzin od spożycia grzyba

Grzyby trujące Grupa 1. rodzaj/gatunek grzyba – muchomor sromotnikowy, muchomor wiosenny , muchomor jadowity, czas wystąpienia objawów - 10 do 12 godzin narząd krytyczny - wątroba objawy: faza 1 – nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha; faza 2 – toksyczne uszkodzenie wątroby (żółtaczka, skaza krwotoczna); faza 3 – śpiączka wątrobowa, niewydolność nerek, zgon/ powolne zdrowienie

Muchomor sromotnikowy

Muchomor sromotnikowy

Muchomor wiosenny

Muchomor jadowity

Grzyby trujące Grupa 2. rodzaj/gatunek grzyba – piestrzenica kasztanowata czas wystąpienia objawów - 6 do 10 godzin narząd krytyczny - ośrodkowy układ nerwowy objawy: nudności, wymioty, osłabienie, drgawki,

Piestrzenica kasztanowata Jest gatunkiem wywołującym zatrucia po spożyciu potrawy przyrządzonej ze świeżych grzybów. Ponowne spożycie potrawy z tych grzybów w krótkim odstępie czasu wywołuje zatrucie, Zatrucia występowały pomimo obgotowywania grzybów i odrzucania wywaru.

Piestrzenica kasztanowata

Grzyby trujące Grupa 3. rodzaj/gatunek grzyba – czernidlak pospolity, czernidlak kołpakowaty czas wystąpienia objawów – 0.5 do 2 godzin z równoczesnym spożyciem etanolu; do 48 godzin od zjedzenia grzybów po spożyciu etanolu objawy: zaczerwienie skóry, niepokój, tachykardia, nudności

Czernidlak pospolity

Grzyby trujące Grupa 4. rodzaj/gatunek grzyba – strzępiak ceglasty, strzępiak czerwony , lejkówka odbielona czas wystąpienia objawów – 0.5 do 2 godzin godzin narząd krytyczny- autonomiczny układ nerwowy objawy: pocenie się, ślinienie, łzawienie, nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka

Strzępiak ceglasty

Strzępiak ziarnisty

Borowik szatański

Grzyby trujące Grupa 5. rodzaj/gatunek grzyba – muchomor czerwony, muchomor plamisty, muchomor narcyzowy czas wystąpienia objawów – 0.5 do 2 godzin narząd krytyczny – ośrodkowy układ nerwowy objawy: pobudzenie, splątanie, delirium, zaburzenia równowagi, drgawki

Muchomor czerwony

Muchomor plamisty

Grzyby trujące Grupa 6. rodzaj/gatunek grzyba – łysiczka lancetowata, kołpaczek motylkowaty, stożkogłówka biała czas wystąpienia objawów – 0.5 do 1 godziny narząd krytyczny – ośrodkowy układ nerwowy objawy: halucynacje, nadmierna ruchliwość, zaburzenia równowagi

Łysiczka lancetowata

Grzyby trujące Grupa 7. Grzyby zawierające substancje drażniące przewód pokarmowy czynnik toksyczny – różne rodzaj/gatunek grzyba – gołąbek, pieczarka, krowiak, wieruszka, tęgoskór, gąska czas wystąpienia objawów – 0.5 do 1 godziny narząd krytyczny – przewód pokarmowy objawy: nudności, wymioty, biegunka

Gołąbek wymiotny

Krowiak podwinięty

Grzyby trujące Grupa 8. rodzaj/gatunek grzyba – zasłonak rudy, zasłonak szpiczasty czas wystąpienia objawów – > 24 godzin, dni, tygodnie narząd krytyczny – nerki objawy: nudności, wymioty, małomocz, niewydolność nerek

Zasłonak rudy

Zasłonak szpiczasty

sprawdzać swój zbiór dwukrotnie Pamiętajmy! Trzeba zawsze sprawdzać swój zbiór dwukrotnie

Przesądy dotyczące sposobów różnicowania grzybów na jadalne i trujące: Ślimaki zjadają tylko grzyby jadalne Sinieją i mają gorzki smak tylko grzyby trujące, białe nie czerniejące grzyby są jadalne.  Na łąkach rosną grzyby jadalne Próba czerniejącej srebrnej łyżki lub cebuli w zetknięciu z grzybami trującymi jest fikcją.

Uwaga! Zbieracz amator nie może być grzybiarzem super znawcą. Może dobrze znać zaledwie kilka. I tych grzybów należy się trzymać. A jeśli pojawią się najmniejsze nawet wątpliwości – nie zbieraj! Jeśli chcesz mieć całkowitą pewność, że zbierasz grzyby dobre – nie zbieraj grzybów młodych, bo trudno jest odróżnić te, które są trujące Zrezygnuj ze zbierania grzybów blaszkowatych – wśród nich jest tyle trujących. Łatwo o pomyłkę. Nie pozwól zbierać grzybów małym dzieciom. One często są ofiarami śmiertelnych zatruć

Dlatego: Jeśli kupujesz grzyby - to tylko gdy masz zaufanie do sprzedającego i możesz stwierdzić, jakie to są gatunki. Nie kupuj suszonych grzybów, zwłaszcza mieszanych z niewiadomego źródła. Tu o pomyłkę najłatwiej. Nie wierz tym, którzy twierdzą, iż kilkakrotne gotowanie nieznanego ci grzyba spowoduje, że już nadaje się on do jedzenia. To najczęściej może być groźne w skutkach. Tak zwane ludowe sposoby na rozpoznanie jadalnych grzybów są zawodne! To nieprawda, że tylko trujący grzyb nie siwieje po przełamaniu! To nieprawda, że tylko trujący grzyb ma gorzki smak. Także wiele innych ludowych sposobów jest zawodnych. Trujący grzyb może nie mieć gorzkiego smaku, może być biały i nie siwieć, może być nadjedzony przez ślimaki.

Nie pomaga także wrzucenie cebuli do gotowania grzybów, by po zmianie jej koloru rozpoznać, czy grzyb jest trujący. Także nie pomaga próba srebrnej łyżki. Są grzyby trujące, przy których łyżka wcale nie ciemnieje. Trucizna zawarta w grzybach nie ma smaku ani zapachu. Grzyb (dobry), choć jest bardzo smaczny nie ma specjalnych wartości odżywczych. Jest ciężko strawny. Dlatego jedzenie grzybów surowych jest wykluczone! Gdy zrobisz sobie jakąś potrawę z dobrych grzybów – zjedz ją zaraz po przygotowaniu. Nie zostawiaj na dzień następny.

Zatrucia grzybami możesz uniknąć, jeżeli: • Zachowasz rozwagę i będziesz zbierał tylko gatunki dobrze ci znane. • Ze ściółki będziesz wyjmował cale owocrriki, zwracając również uwagę na trzon, który zawiera ważne charakterystyczne cechy umożliwiające odróżnienie gatunków trujących od jadalnych. • Przy zbieraniu grzybów obejrzysz dokładnie cały owocnik i ustalisz przynależność gatunkową grzyba, a w przypadku wątpliwych danych okaz wyrzucisz. • Nie będziesz zbierał owocników małych, u których nie wykształciły się jeszcze cechy danego gatunku.

• Będziesz pamiętał, że większość grzybów trujących to grzyby blaszkowe, a muchomory mają blaszki białe. • Nie będziesz zbierał olszówek i innych grzybów szkodliwych dla zdrowia, powodujących zaburzenia żołądkowo- jelitowe. • Nie będziesz przechowywał potraw z grzybów nawet w lodówce, pamiętając, że psują się one łatwo i szybko i powstają w nich substancje trujące.

Pamiętajmy, że wszystkie zatrucia objawiają się bólami głowy, brzucha, nudnościami i biegunką. Konieczna jest wtedy pomoc lekarza, żadna inna nie pomoże, gdy stan zdrowia ciągle się pogarsza. Pamiętajmy, że przy zatruciach muchomorem sromotnikowym występuje faza pozornej poprawy, po której stan chorego gwałtownie się pogarsza. Wezwany w porę lekarz może uratować mu życie. Fragmenty tekstów zaczerpnięto z ulotki informacyjnej opracowanej przez: IRWiK - Ośrodek Poradnictwa Konsumenta PZH. Rok wydania 1992.