Bogdan Jański (26.03.1807 – 2.07.1840) Opracowała: mgr Anna Jacek-Walesiak Publiczne Gimnazjum im. Bogdana Jańskiego w Winnicy

Plan: Dzieciństwo. Młodość – nauka i praca. Małżeństwo z Aleksandrą Zawadzką. Emigracja. Nawrócenie i śmierć. Bogdan Jański patronem szkół. Podsumowanie. Literatura.

Dzieciństwo: Miejsce urodzenia – Lisowo koło Grójca. Chrzest – kościół parafialny w Winnicy. Wczesne lata – Pękowo (majątek ojca). Ojciec – żołnierz napoleoński. 1813 r. – rozpoczęcie nauki w Szkole Wojewódzkiej Ojców Benedyktynów w Pułtusku. Urodził się w Wielki Czwartek 26 III 1807 w Lisowie k. Grójca w rodzinie drobnoszlacheckiej, jako syn Piotra herbu Doliwa i Agnieszki z Hryniewickich herbu Przegonia. Ochrzczony w pobliskiej Winnicy jako Teodor Ignacy Bogdan (to ostatnie imię, pod którym jest znany do dziś, w ogóle nie znalazło się w księgach metrykalnych). 

Kościół parafialny w Winnicy – miejsce chrztu Bogdana Jańskiego.

Europa w latach młodości Bogdana Jańskiego (czasy napoleońskie)

Młodość – nauka i praca. 1822 r. – podjęcie pracy nauczyciela. Studia ekonomiczne w Warszawie. Kryzys wiary. 1827 r. – koniec studiów. W roku 1822 Bogdan ukończył Szkołę Wojewódzką Ojców Benedyktynów w Pułtusku (jedną z najlepszych szkół w Królestwie). Pracował w niej następnie jako nauczyciel matematyki i języków obcych w roku szkolnym 1822/23. Studia odbył na Królewskim Uniwersytecie Warszawskim (1823-1827), uzyskując dwa magisteria: obojga praw i ekonomii politycznej. W pierwszym okresie studiów, pod wpływem filozofii materialistycznej, utracił wiarę i stał się radykałem rewolucyjnym, prowadząc nadto hulaszczy tryb życia. Później, pod ich koniec, dostrzegł możliwość dokonania koniecznych reform społecznych poprzez ewangeliczną odnowę katolicyzmu. W tym celu stworzył wokół siebie krąg młodych społeczników. Po studiach dał się poznać jako zdolny adwokat. W sierpniu 1828 wygrał, organizowany przez Radę Politechniczną, konkurs na profesora organizowanej w Warszawie pierwszej politechniki na ziemiach polskich. W związku z tym otrzymał stypendium i nominację rządową na to stanowisko oraz zalecenie odbycia kilkuletniego stażu naukowego. 

Małżeństwo z Aleksandrą Zawadzką. 23.09.1828 r. – ślub. Wyjazd B. Jańskiego do Paryża. Na dzień przed wyjazdem, 23 października 1828, ożenił się w Pękowie z Aleksandrą Zawadzką. Miał jej już nigdy potem nie zobaczyć. Dopiero na emigracji, gdy uczucia wygasły, żałował tego pochopnego kroku. Niemniej zawsze o swej Olesi pamiętał, troszcząc się o jej biedny los. Wyjechał do Paryża (przebywał tam 1828-1830) i Londynu (1830-1831), gdzie przygotowywał się do zorganizowania po powrocie katedry handlowości. Luwr Notre Dame de Paris

Emigracja. Życie na obczyźnie. Powstanie listopadowe. Kontakty z Adamem Mickiewiczem i Fryderykiem Chopinem. Wyjechał do Paryża (przebywał tam 1828-1830) i Londynu (1830-1831), gdzie przygotowywał się do zorganizowania po powrocie katedry handlowości. Pobyt w obu tych miastach był dla niego bardzo owocny. W Paryżu interesował się rozwojem nauk społeczno-politycznych, szczególnie zaś utopijnym, socjalistycznym saint-simonizmem, któremu oddawał swój zapał i siły przez półtora roku. To właśnie wtedy utrwaliła się w nim idea nowego i sprawiedliwego ustroju społecznego. Mimo iż cierpiał tam biedę i żył w nieustannych długach (stypendium było niewystarczające), gorliwie podpatrywał u francuskich ekonomistów metody nauczania, które potem miał przenieść do Warszawy. Niemniej poważnie traktował swe londyńskie studia.  Wiadomość o Powstaniu Listopadowym doszła go w momencie, gdy przygotowywał się do odbycia trzeciej części stażu w Berlinie. Podczas Powstania Rząd Narodowy zlecił mu zadanie tajnego korespondenta w prasie zachodniej. Wykorzystując swe paryskie i londyńskie znajomości, spełniał je jak najlepiej potrafił. Wiosną 1831 otrzymał za to stopień kapitana. Na początku roku 1832, nie widząc dla siebie szans na powrót do kraju (car wcale nie zamierzał otwierać politechniki), postanowił pracować między Polakami i wyłącznie dla nich, do czego podnietą była dla niego postać lidera emigracji Adama Mickiewicza. 

Nawrócenie i śmierć. Założenie Stowarzyszenia Polskich Katolików Świeckich (wspólnie z A. Mickiewiczem). 17.02.1836 r. – założenie Bractwa Służby Narodowej (Tzw. Domku Jańskiego). Długa choroba i śmierć w Rzymie. Zgromadzenie Księży Zmartwychwstańców. W tym okresie powracał do religijnej gorliwości. Najpierw na początku 1832, po zerwaniu z saint-simonizmem, był gotów "rozumowo" uznać prawdy wiary, a po długiej (pięcioetapowej) spowiedzi generalnej (1834-1835) narodził się na nowo jako świecki apostoł emigracji, który w centrum swego działania zawsze miał odrodzenie religijne narodu i poszczególnych ludzi. Nie chciał jednak działać pojedynczo. Dzięki poparciu i inspiracji A. Mickiewicza, uczestniczył w powstaniu Braci Zjednoczonych (XII 1834), złożonych z "pierwszego garnituru" emigrantów (Mickiewicz, Jański, S. Witwicki, C. Plater, J. i B. Zalescy). Życie wspólne oparte na zasadach życia zakonnego (wspólna modlitwa, pokuta) mogło być dopiero  realizowane w tzw. Domku Jańskiego, założonym 17 II 1836. Jański miał przekonanie, że Bóg jemu "dał myśl założenia i (..) poruczył urząd i trud utrzymania tego zawiązku". W tym to Domku, cztery dni po inauguracji działalności, pięciu emigrantów (bez Mickiewicza) złożyło uroczyste śluby dozgonnej i braterskiej społeczności oraz wybrało Jańskiego przewodnikiem nowej wspólnoty. W przeciągu trzech z górą lat kierowania przez siebie wspólnotą skupił wokół siebie i wychował wybitnych uczniów (m. in. Piotra Semenenkę i Hieronima Kajsiewicza), którzy, podobnie jak on, przeżyli ewolucję religijną. Ich też, jako pierwszych, posłał na studia teologiczne, najpierw do Paryża, potem do Rzymu (niestety, ich święceń kapłańskich w roku 1841 nie doczekał...), gdyż widział nieodzowną potrzebę kapłanów w nowej wspólnocie. W grudniu 1839 wyjechał do Rzymu, będąc już bardzo chorym, do swoich braci. Tam, uzyskawszy zgodę żony, miał rozpocząć studia teologiczne. Niestety, mimo bardzo starannej opieki, Brat Starszy (bo tak go zwano wśród "swoich") zmarł 2 VII 1840. Pochowano go na rzymskim cmentarzu św. Wawrzyńca (obecnie Campo Verano). Na grobie napisano: "Tu spoczywa mający zmartwychwstać Bogdan Jański, pierwszy jawny pokutnik i apostoł polskiej emigracji we Francji". To oni, już po śmierci swego Mistrza, odczytywali jego myśl, dając podwaliny pod Zgromadzenie Księży Zmartwychwstańców. Mimo przeróżnych trudności, materialnych i wewnętrznych, Domek promieniował swą odnową religijną, nie tylko na częstokroć ogromnie skłóconych emigrantów-romantyków, z których wielu nie chciało i nie mogło zrozumieć celu jego istnienia.

Bogdan Jański patronem szkół. Rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego. Polskie szkoły imienia B. Jańskiego: Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego, Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące im. B. Jańskiego w Łomży. Liceum Ogólnokształcące im. B. Jańskiego w Krakowie. 20 maja 2008 r. Publiczne Gimnazjum w Winnicy otrzymało imię Bogdana Jańskiego. Po prawie 116 latach jego prochy przeniesiono do kościoła Zmartwychwstańców w Rzymie przy via San Sebastianello. Trwają przygotowania do rozpoczęcia jego procesu beatyfikacyjnego.   Co przekazał swym uczniom? Przekazał im nade wszystko program odrodzenia religijnego i narodowego. Dążył do odnowienia i ożywienia dawnych stowarzyszeń, bractw i cechów przeróżnych profesji pod opieką polskich świętych patronów oraz do zakładania bardziej nowoczesnych towarzystw, warsztatów, szkół, gospód (!) wyróżniających się wzajemną współpracą i oparciem działalności na Ewangelii. Widział też potrzebę odnowy życia zakonnego i parafialnego na wzór apostolskich wspólnot chrześcijańskich. Odnowione uczelnie katolickie, zakony i parafie powinny, według niego, stanowić skuteczne ośrodki odnowy katolicyzmu.  Dewiza Szkoły to: PRAWDA-DOBRO-SKUTECZNOŚĆ Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego, dawna Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Bogdana Jańskiego, jest szkołą niepubliczną, specjalizującą się w kształceniu na poziomie wyższym osób, podejmujących studia I stopnia (licencjackie) i studia II stopnia (magisterskie) w trybie stacjonarnym i zaocznym. Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące im. Bogdana Jańskiego w Łomży.

Podsumowanie: Bogdan Jański – pierwszy jawny pokutnik i apostoł polskiej emigracji we Francji. Dewiza szkół im. B. Jańskiego: PRAWDA DOBRO SKUTECZNOŚĆ Symbol szkół im. B.Jańskiego

Literatura: Ks. J. Iwicki CR, Charyzmat Zmartwychwstańców, Katowice 1990, s. 8-102.  Ks. B. Micewski CR, Jański Bogdan, Słownik Biograficzny Katolicyzmu Społecznego w Polsce, Warszawa 1991, t. 1, s. 187-189. Ks. K. Wójtowicz CR, Wstęp [w:] Bogdan Jański, Mądrość służby, Wrocław 1991, s. 5-32

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!