DANE INFORMACYJNE Nazwa szkoły: Zespół Szkół nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Iłowie- Osadzie ID grupy: 96/3_MP_G1 Opiekun: Ewa Jolanta Pawłowska Kompetencja: Matematyczno- przyrodnicza Temat projektowy: „Cukier cukrowi nierówny” Semestr/rok szkolny: II/2011/2012

Układ pokarmowy System połączonych funkcjonalnie narządów służących zapewnieniu dostarczania organizmowi odpowiedniej ilości wody i składników odżywczych.

Budowa układu pokarmowego

Trawienie u człowieka W procesie trawienia zaangażowanych jest wiele mechanizmów i układów (hormonalny, autonomiczny układ nerwowy), które w skoordynowany sposób doprowadzają do rozbicia składników pokarmowych do postaci, która będzie zdolna do wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Dzieje się to za sprawą enzymów trawiennych. Rozcieńczony kwas solny znajdujący się w żołądku człowieka i ssaków umożliwia trawienie białek, aktywując enzymy trawienne.

Enzymy przewodu pokarmowego Nazwa Występowanie Rola Amylaza ślinowa jama ustna zapoczątkowanie trawienia skrobi Podpuszczka (u noworodków) żołądek ścinanie białka mleka - kazeiny Pepsyna zapoczątkowanie trawienia białek Trypsyna jelito cienkie trawienie białek Lipaza trawienie tłuszczów Amylaza trzustkowa trawienie węglowodanów

Trawienie pokarmów w przewodzie pokarmowym   białka tłuszcze węglowodany ślina X ŚLINIANKI sok żołądkowy ŻOŁĄDEK żółć WĄTROBA sok trzustkowy TRZUSTKA sok jelitowy JELITO CIENKIE

SKŁADNIKI POŻYWIENIA Budulcowe: Białka Energetyczne: Sole mineralne Cukry Tłuszcze Regulujące: - Witaminy - Sole mineralne

Wykaz ilości produktów (w gramach), jakie powinien spożywać człowiek w ciągu dnia   4 - 6 lat 13 - 15 lat dorośli dziewczęta chłopcy kobiety mężczyźni Produkty zbożowe 170 330 450 270 430 Mleko i jego przetwory 800 500 400 Mięso i ryby 35 120 250 Jaja (sztuki) 1 3\4 Masło 30 25 Inne tłuszcze 20 40 Ziemniaki 350 600 Warzywa liściaste żółte i zielone 150 225 Inne warzywa i owoce 200 300 Strączkowe 2 5 8 Pomidory i owoce jagodowe 100 Cukier 50 60

Prawidłowa dieta gimnazjalisty Prawidłowa dieta jest ważna w każdym wieku, jednak w wieku szkolny jest szczególnie istotna. Dzieci w wieku 13 - 15 lat uczęszczają do gimnazjum, więc ich racjonalne odżywianie jest ważne ze względu na umożliwienie im prawidłowego rozwoju umysłowego i fizycznego. W tym okresie chłopcy są zazwyczaj bardziej aktywni fizycznie niż dziewczęta, więc ich zapotrzebowanie na energię oraz odpowiednie składniki jest większa. Jednak zarówno chłopcom i dziewczynkom należy podawać więcej produktów zawierających pełnowartościowe białko, a także składniki mineralne i witaminy. W tym celu powinni spożywać ryby, mięso i sery. Często nie bierze się pod uwagą czasu spożywania posiłków. Dzieci spędzają wiele godzin w szkole gdzie nie powinni być pozbawieni pożywnego drugiego śniadania, gdyż jest to im niezbędne do właściwego rozwoju a także do możliwości skoncentrowania się na lekcjach i przyswajania sobie nowych informacji. Brak odpowiedniej diety może prowadzić do zmęczenia, zniechęcenia do nauki a w rezultacie do pogorszenia wyników w nauce.

Zalecenia żywieniowe Dbaj o różnorodność spożywanych produktów. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej. Produkty zbożowe powinny być dla Ciebie głównym źródłem energii (kalorii). Spożywaj codziennie co najmniej dwie duże szklanki mleka. Mleko można zastąpić jogurtem, kefirem, a częściowo także serem. Mięso spożywaj z umiarem.

Zalecenia żywieniowe cd. Spożywaj codziennie dużo warzyw i owoców. Ograniczaj spożycie tłuszczów, w szczególności zwierzęcych, a także produktów zawierających dużo cholesterolu i izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych. Zachowaj umiar w spożyciu cukru i słodyczy. Ograniczaj spożycie soli. Pij wystarczającą ilość wody.

Dieta gimnazjalisty Godzina: 6:30 Śniadanie I: Owsianka - mleko + płatki owsiane 2 kromki ciemnego pieczywa masło 2 plasterki chudej szynki musztarda lub keczup ogórek kiszony herbata z cytryną Godzina: 10:30 Śniadanie II: biały ser, plasterek chudej szynki sałata jabłko

Dieta gimnazjalisty cd. Godzina: 14:00 Obiad: zupa ogórkowa kotlet schabowy kasza gryczana surówka z buraczków kompot Godzina: 16:00 Podwieczorek: budyń waniliowy z sokiem malinowym Godzina: 19:00 Kolacja: 2 kromki ciemnego pieczywa masło ser biały z rzodkiewką i szczypiorkiem dżem wiśniowy herbata z cytryną

Glukoza C6H12O6

WŁAŚCIWOŚCI 6CO2 + 6H2O C6H12O6 +6O2 Glukoza powstaje w roślinach zielonych w procesie fotosyntezy: energia słoneczna 6CO2 + 6H2O C6H12O6 +6O2 chlorofil Glukoza to bezbarwna substancja stała o budowie krystalicznej. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie. Jest nietoksyczna, ma słodki smak.

ZASTOSOWANIE Do słodzenia potraw spożywanych przez niemowlęta i osoby na diecie, gdyż jest bardzo łatwo przyswajalna przez organizm. Do produkcji luster i bombek choinkowych. W przemyśle tekstylnym do nadawania połysku tkaninom. W cukiernictwie. W lecznictwie jako środek wzmacniający serce i w schorzeniach wątroby.

PROCESY PRZEBIEGAJĄCE Z UDZIAŁEM GLUKOZY Glukoza jest podstawowym źródłem energii. Jest rozprowadzana przez krew do komórek, gdzie wskutek doprowadzenia dostatecznej ilości tlenu następuje jej całkowite utlenienie i wydzielenie bardzo dużej ilości energii. Dzięki tej energii komórki wykonują pracę i organizm prawidłowo funkcjonuje. Jeśli organizm jest niedotleniony, nie następuje utlenienie glukozy, nie wydziela się energia – organizm odczuwa zmęczenie. Równanie reakcji biologicznego utlenienia glukozy: C6H12O6 + 6O2 6CO2 + 6H2O + energia

CD. Fermentacja alkoholowa – proces przemiany glukozy pod wpływem enzymów (np. zymazy zawartej w drożdżach ) w alkohol etylowy. C6H12O6 2 C2H5OH + 2 CO2

Reakcje charakterystyczne glukozy Próba Trommera Do świeżo strąconego wodorotlenku miedzi (II) (zdjęcie pierwsze) dodajemy roztwór glukozy i ogrzewamy. Obserwacje: niebieski osad zmienia barwę na pomarańczową (zdjęcie drugie). 2Cu(OH)2 + C6H12O6 = Cu2O + C6H12O7 + 2H2O

Próba Tollensa Ag2O + C6H12O6 = 2Ag + C6H12O7 Do probówki napełnionej niewielką ilością roztworu azotanu(V) srebra(I) dodajemy kilka kropli stężonego roztworu wodorotlenku sodu, a następnie kroplami dodajemy roztwór amoniaku aż do rozpuszczenia się powstałego wcześniej osadu. Później wlewamy roztwór glukozy i ogrzewamy probówkę. Obserwacje: na ściankach probówki widzimy wytrącone srebro. Ag2O + C6H12O6 = 2Ag + C6H12O7

Sacharoza Związek organiczny z grupy węglowodanów, disacharyd (dawniej : dwusacharyd ), złożony z fruktozy i glukozy, będący zasadniczym składnikiem cukru trzcinowego i cukru buraczanego.

Występowanie W większych ilościach znajduje się w burakach cukrowych i w trzcinie cukrowej. Rośliny te są źródłem otrzymywania sacharozy na skalę przemysłową, stąd nosi ona nazwę cukru buraczanego i trzcinowego.

Wzór

Właściwości W temperaturze pokojowej sacharoza jest bezbarwnym, krystalicznym ciałem stałym. Jest nietoksyczna, ma słodki smak i bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie po rozpuszczeniu ma odczyn obojętny. Temperatura topnienia: 184 °C.

Zastosowanie Sacharoza stanowi surowiec do produkcji: żywności leków

Skrobia (C6H12O5)n 300<n<400

Skrobia – węglowodan, polisacharyd roślinny, składający się wyłącznie z merów glukozy połączonych wiązaniami α - glikozydowymi, pełniący w roślinach rolę magazynu energii. Skrobia jest głównym węglowodanem w diecie człowieka.

Właściwości fizyczne i chemiczne Czysta skrobia jest białą, bezpostaciową substancją stałą bez smaku i zapachu, nierozpuszczalną w zimnej wodzie, z gorącą tworzącą kleik skrobiowy. Skrobia w naszym organizmie – pod wpływem działania kwasu solnego i enzymów ulega hydrolizie ( rozkładowi). Rozkład skrobi nie prowadzi do natychmiastowego otrzymania glukozy. Pośrednimi produktami rozkładu są tzw. dekstryny. (C6H10O5)n + nH2O (C6H10O5)x nC6H12O6 300<n<400 x<10

Występowanie u roślin Skrobia jest najważniejszym polisacharydem zapasowym u roślin, które magazynują go w owocach, nasionach, korzeniach w formie ziaren w liściach, bulwach, rdzeniu łodygi i kłączach. Szczególnie bogate w skrobię są ziarna zbóż, bulwy ziemniaka i manioku, a także (choć mniej) kolby kukurydzy. Odkłada się w komórkach roślin w postaci ziaren (granulek, gałeczek) których wielkość i kształt są charakterystyczne dla poszczególnych gatunków roślin. Ziarna skrobi mają średnicę 0,5–100 µm, zależnie od pochodzenia mają różne właściwości i wygląd. Ze względu na pochodzenie botaniczne rozróżnia się skrobię ziemniaczaną, pszenną, kukurydzianą, kukurydzianą woskową, tapiokową itp.

Kleik skrobiowy Kleik skrobiowy jest koloidalnym roztworem skrobi. Powstaje on na skutek absorpcji wody przez ziarna skrobiowe, powodując pęcznienie ziaren skrobiowych, a następnie rozerwanie międzycząsteczkowych wiązań wodorowych skrobi. Aby otrzymać kleik skrobiowy należy podgrzać wodną zawiesinę skrobi powyżej temperatury kleikowania, która jest zależna m.in. od pochodzenia botanicznego skrobi. Proces kleikowania naturalnej skrobi ziemniaczanej zaczyna się już w temperaturze około 65 °C.

Zastosowania Skrobia ma zastosowanie w przemyśle włókienniczym, farmaceutycznym, kosmetycznym, papierniczym, tekstylnym oraz do produkcji klejów.

Wykrywanie skrobi Do kleiku skrobiowego dodajemy kroplę jodyny lub płynu Lugola, który zawiera jod. Obserwacje: pojawia się ciemnoniebieskie zabarwienie.

Na kawałek pieczywa nanosimy kroplę jodyny. Obserwacje: Pojawia się ciemnoniebieskie zabarwienie. Wniosek: Składnikiem pieczywa jest skrobia.

Kropla jodyny na kawałku pieczywa i bibule. Ciemnoniebieskie zabarwienie pojawiło się tylko na pieczywie to znaczy, że skrobia jest składnikiem pieczywa, ale nie wchodzi w skład bibuły.

,,ZA’’ I ,,PRZECIW’’ CUKROM Źródło energii. Ważny surowiec chemiczny. Otyłość. Nadciśnienie. Cukrzyca. Próchnica zębów.

Realizatorzy projektu Szymon Kołakowski Piotr Just Michał Pawelski Michał Liedtke Michał Stando Artur Tański Marcin Żywiec Kinga Szklarska Daria Godlewska Paweł Rogalski Julia Klonowska Weronika Niszczak Aleksandra Iwan Bartek Jędrzejewski Opiekun grupy: mgr Ewa Jolanta Pawłowska