Systemy Operacyjne

system plików - sposób zapisu struktury danych na nośniku. Przyjęto podział na trzy główne elementy budowy systemu operacyjnego: jądro systemu powłoka - specjalny program komunikujący użytkownika z systemem operacyjnym, system plików - sposób zapisu struktury danych na nośniku.

Typy i przykłady systemów operacyjnych systemy firmy IBM OS/2 AIX OS/400 OS/390 VM/CMS DOS/VSE OS/360 MFT MVT SVS MVS TPF ALCS z/OS systemy firmy Microsoft i pochodne MS-DOS PC-DOS, DR-DOS, FreeDOS, NDOS (DOS), QDOS Microsoft Windows: Microsoft Windows 1.0, 3.x, 95/98/Me, CE, NT/2000/XP/2003 PetrOS, ReactOS Amiga AmigaOS Amiga Research Operating System (AROS) MorphOS systemy firmy Apple Mac OS Mac OS X systemy firmy Be i pochodne BeOS BeIA NewOS/Haiku systemy firmy Digital (DEC)/Compaq AIS OS-8 RSTS/E RSX RT-11 TOPS: TOPS-10, TOPS-20 VMS (później przemianowany na OpenVMS)

Typy i przykłady systemów operacyjnych systemy firmy Novell NetWare NeXT NeXTStep UNIX i jego pochodne AIX BSD, FreeBSD, NetBSD, OpenBSD, DragonFly BSD Digital UNIX HP-UX IRIX Mac OS X OSF/1 SCO UNIX Sun Solaris (dawniej SunOS) System V QNX Ultrix Xenix GNU/Linux (system GNU z jądrem Linux) GNU/Hurd (system GNU z jądrem Hurd, chociaż to uniksowe nie jest), systemy czasu rzeczywistego (realtime systems) VxWorks QNX OS9 Inne Amoeba AtheOS/Syllable Athene CP/J CP/M EPOC32 GEOS Inferno IOS MorphOS Multics Palm OS SkyOS Symbian Unununium

Wirtualne systemy operacyjne Typy i przykłady systemów operacyjnych Wirtualne systemy operacyjne Są to systemy, najczęściej zawarte jeden w drugim (mogące też istnieć osobno), czego przykładem może być Argante, Inferno, lub w bliżej nieokreślonym porównaniu maszyny wirtualne Java, a także User Mode Linux, czyli Linux tak spreparowany, aby mógł działać jako system wirtualny w postaci procesu działającego pod kontrolą drugiego Linuksa.

Tekstowe Systemy Operacyjne

Chronologia Graficznych Interfejsów Użytkownika Kwiecień 1973, w firmie Xerox PARC zostaje ukończony pierwszy sprawny komputer Alto. Alto jest pierwszym systemem łączącym w całość wszystkie elementy nowoczesnego, graficznego interfejsu użytkownika. Cechy: Myszka z 3 przyciskami Graficzny wyświetlacz. Stosowanie graficznych okien. Sieć Ethernet.

1980: Three Rivers Computer Corporation wprowadza na rynek stację graficzną Perq. Czerwiec 1981: Xerox wprowadza komputer Star, handlowego następcę maszyny Alto. Cechy: Podwójnie klikane ikony, zachodzące na siebie okna, okienka dialogowe i wyświetlacz monochromatyczny o rozdzielczości 1024 x 768 pikseli

Styczeń 1983: firma Apple wypuszcza komputer Lisa. Cechy: Pasek menu i rozwijane w dół opcje menu. Kwiecień 1983 Firma Visi Corp wypuszcza Visi On, pierwsze zintegrowane, graficzne środowisko programowe dla komputerów IBM PC. Lato 1983 Microsoft zapowiada swoje nowe oprogramowanie "Windows" dla IBM PC, lecz nie wypuszcza go na rynek aż do 1985. Cechy: Ma posiadać nakładające się na siebie i skalowalne okna graficzne.

Styczeń : Apple przedstawia komputer Macintosh. 1984 Styczeń : Apple przedstawia komputer Macintosh. Wrzesień: Digital Research przedstawia dla komputerów opartych na mikroprocesorze 8086 i systemie DOS swój interfejs użytkownika GEM z ikonami. Zostanie on później zaadoptowany na komputerach Atari ST. Czerwiec: W MIT przedstawiony został "window system X". Wersje od 1 do 6 były tylko monochromatyczne i pracowały na wyświetlaczach monitorowych DEC VS100 podłączonych stacji roboczych VAXen i VAXstation 1 i 2. Wersje 8-10 pracowały w kolorze na stacjach roboczych VAXstation II/GPX. X10 jest pierwszą wersją, która była bardzo rozpowszechniona i powszechnie dostępna na różnych platformach sprzętowych

1985 Geos zostaje wypuszczony dla komputera domowego Commodore 64, a później dla Apple II (który posiadał taki sam mikroprocesor Lipiec: Commodore przedstawia komputer Amiga 1000 z systemem operacyjnym Amiga Workbench Version 1.0. Sierpień: Microsoft w końcu wypuszcza pierwszą wersję systemu Windows. Zwróćmy uwagę na jego prymitywny wygląd w porównaniu do innych systemów graficznych dostępnych w owym czasie

Acorn wypuszcza system "Arthur" dla komputera 1987 Marzec - Apple wprowadza na rynek komputer Apple Macintosh II, pierwszy kolorowy Macintosh. Cechy: Rozdzielczość 640x480 w 256 kolorach przy dostępnej 24 bitowej, kolorowej karcie graficznej za dodatkową opłatą. Microsoft wypuszcza drugą wersję Windows o numerze 2.03. Znów zwróć uwagę na ubogą szatę graficzną Windows. Cechy: W końcu są skalowalne, zachodzące na siebie okna oraz nowe kontrolki okienek. Acorn wypuszcza system "Arthur" dla komputera Acorn, stanowi on podstawę dla RISC OS. RISC OS 2 i 3 mają podobny wygląd, lecz poprawiono w nich obsługę.

Wrzesień: Apple wypuszcza dla komputera 1988 Wrzesień: Apple wypuszcza dla komputera Apple IIGS GS/OS, 16-bitowy system operacyjny z interfejsem użytkownika w stylu Macintosh. Październik: IBM wypuszcza OS/2 1.10 Standard Edition (SE), który dodał graficzny interfejs zwany Presentation Manager. (OS/2 1.0 pracował tylko w trybie tekstowym!) Interfejs użytkownika w wersji 1.10 został napisany przez Microsoft i wyglądał jak Windows 2. Październik: Komputer NeXT zostaje wypuszczony w cenie 6500$. Zawiera 25 MHz-owy mikroprocesor, 8 MB RAM, stację dysków optycznych o pojemności 250 MB, koprocesor matematyczny, procesor cyfrowy dla dźwięku odtwarzanego w czasie rzeczywistym, faxmodem oraz 17 calowy monitor

1990 Commodore wypuszcza system operacyjny Amiga Workbench 2 dla komputera A3000. Cechy: Nowe efekty 3D, poprawiony system menu oraz wiele innych ulepszeń. Maj : Windows 3.0 wypuszczone przez Microsoft. Wreszcie system ten zaczyna coś przypominać. Cechy: Powłoka o nazwie Program Manager Listopad: PC-GEOS wypuszczony przez GeoWorks.

Obrazy dla tła, przemianowywanie palety. 1992 Wiosna: IBM wypuszcza system OS/2 Version 2.0, prawdziwy system 32-bitowy. Cechy: Nowa powłoka "Workplace Shell", interfejs użytkownika zorientowany obiektowo, który został głęboko zintegrowany z resztą systemu operacyjnego Marzec: Microsoft wprowadza Windows 3.1. Interfejs użytkownika jest w sumie taki sam jak w Windows 3.0, lecz teraz zawiera rozszerzenia "multimedialne". Na obrazku widać ekran monitora wygaszony przez specjalny program oszczędzający monitor, tzw. wygaszacz ekranu (ang. Screen Saver). Wrzesień: Dla komputerów Amiga z grafiką AGA zostaje wypuszczony system operacyjny Amiga Workbench 3. Cechy: Obrazy dla tła, przemianowywanie palety.

1993 Maj 1993: Microsoft wypuszcza pierwszą wersję systemu operacyjnego Windows NT, czyli systemu 32-bitowego. Otrzymuje on numer wersji "3.1" i stosuje ten sam interfejs użytkownika co zwykłe Windows 3.1. Udostępniony dla systemów z procesorami Intela, Power PC, Alpha oraz MIPS 1994 1994: QNX Software Systems wypuszcza pierwszy system okienkowy z osadzalnym mikrojądrem, zwany Photon microGUI.

1995 24 sierpnia Microsoft wprowadza na rynek Windows 95. Październik: Wprowadzony zostaje system operacyjny BeOS na wystawie Agenda 96. Pierwsza wersja została zaprojektowana do pracy w specjalizowanym systemie wieloprocesorowym pod nazwą "BeBox". Później udostępniono go dla systemów opartych o procesory Power PC i Intel.

1996 New Deal wypuszcza system operacyjny Office 2.5, który poprzednio był systemem PC-GEOS. IBM wypuszcza OS/2 Warp 4 z istotnymi poprawkami w powłoce Workplace Shell. Microsoft wypuszcza Windows NT 4.0 z takim samym interfejsem użytkownika jak w systemie Windows 95.

25 czerwca : Microsoft wypuszcza Windows 98. 1997 Lipiec : Mac OS 8 zostaje w końcu wypuszczony na rynek. Sprzedaje się w ilości 1.25 milionów kopii w mniej niż dwa tygodnie i staje się w tym okresie najlepiej sprzedającym się oprogramowaniem. 1998 25 czerwca : Microsoft wypuszcza Windows 98. Cechy: Aplikacja przeglądarki internetowej - Internet Explorer - przejmuje rolę powłoki Windows, reklamy bezpośrednio na ekranie roboczym, cały system pomocy zastąpiony przez Internet Explorer. 22 listopada : Shane Brooks wypuszcza 98Lite, instalator usuwający lub zapobiegający instalacji Internet Explorera z Windows 98. Cechy: Brak Internet Explorera i reklam, obsługa wszystkich urządzeń Windows 98, szybszy start systemu i szybsza powłoka Windows 95

1999 Apple wypuszcza system operacyjny Mac OS X Server, który jest oparty na Unixie z interfejsem użytkownika podobnym do zastosowanego w komputerach Macintosh. 2000 5 stycznia : Apple prezentuje system operacyjny Aqua posiadający nowy wygląd dla oprogramowania przyszłych klientów MacOS X. 17 lutego: Microsoft Windows 2000 (AKA Windows NT 5) staje się dostępne w sprzedaży. Cechy: Aplikacja przeglądarki internetowej Internet Explorer w końcu przejmuje cały interfejs użytkownika w Windows NT.

2001 25 październik: Microsoft wypuszcza system Windows XP (AKA Windows NT 5.1) Cechy: Tony wizualnych bajerów. "Aktywacja Produktu" wymaga istnienia firmy MicroSoft 2003 24 kwiecień: Microsoft wypuszcza Windows Server 2003 (AKA Windows NT 5.2 chwilowo zwany "Windows.NET Server") Cechy: Rezygnacja z bajerów wizualnych. Wydanie tylko w wersji Server

Współcześnie używane systemy operacyjne z graficznym interfejsem http://wmii.uwm.edu.pl/~leszekb/studenci.html

Współcześnie używane systemy operacyjne z graficznym interfejsem

W systemie Windows 95 zadebiutowało kilka elementów, które stały się charakterystyczne dla Windows do dzisiaj: m.in. przycisk Start i ikona Mój komputer. Od OSR1 Windows 95 był dostarczany z przeglądarką internetową Internet Explorer. To posunięcie giganta z Redmond stało się bezpośrednią przyczyną procesu antymonopolowego.

Windows 98 (nazwa robocza Memphis, numer wersji 4 Windows 98 (nazwa robocza Memphis, numer wersji 4.1) to 32-bitowy system operacyjny z graficznym interfejsem użytkownika (GUI) firmy Microsoft. System w dużej mierze opiera się na Windows 95, ale zawiera poprawioną (lub dodaną) obsługę standardów takich jak USB, MMX i AGP. Windows 98 obsługuje system plików FAT32, wprowadzony już w wersji 95 OSR2. Dodano obsługę wielu monitorów, WebTV. Dodatkową nowością jest większe zintegrowanie przeglądarki internetowej Internet Explorer z interfejsem użytkownika, tzn. Active Desktop. Microsoft, po raz pierwszy dla Windows 98, udostępnił darmową usługę Windows Update, służącą do aktualizacji systemu.

możliwość korzystania z wielu procesorów rozszerzalność Microsoft Windows NT (New Technology) rodzina 32- i 64-bitowych systemów operacyjnych firmy Microsoft, początkowo przeznaczonych do zastosowań profesjonalnych, obecnie jest to także najpopularniejszy system wśród użytkowników domowych. System obecnie jest znany pod nazwami Windows 2000, Windows XP i Windows 2003. System NT działa wielozadaniowo i z wywłaszczeniem. przenośność bezpieczeństwo częściowa zgodność ze standardem IEEE 1003 interfejsu przenośnego systemu operacyjnego możliwość korzystania z wielu procesorów rozszerzalność adaptacje międzynarodowe deklarowana zgodność z aplikacjami MS-DOS

System opiera się na kodzie NT z dodanym nowym GUI Luna zawierającym wiele nowości i usprawnień. Ponadto, zawiera zintegrowaną zaporę sieciową. Zapora sieciowa obecna w Windows XP jest prostym filtrem pakietów, który jest domyślnie aktywny po zainstalowaniu systemu z dodatkiem Service Pack 2 (bez tego dodatku zapora jest aktywowana dopiero po skonfigurowaniu sieci). Świadczy to o tym, że firma Microsoft przywiązuje coraz więcej znaczenia do bezpieczeństwa swoich produktów. System wyposażono w najnowszą wersję przeglądarki Internet Explorer i odtwarzacz multimedialny Windows Media Player. Dodano także funkcję pulpitu zdalnego, dzięki któremu możliwa jest wygodna, zdalna pomoc innemu użytkownikowi. Nowe funkcje systemu Nagrywanie dysków CD Nowe menu Start Łatwy dla użytkownika interfejs Technologia ClearType® Inteligentne oszczędzanie energii Przełączanie użytkownika

Microsoft Windows Vista (Windows NT 6 Microsoft Windows Vista (Windows NT 6.0) to nowa edycja systemu Windows firmy Microsoft (do 22 lipca 2005 znany był jedynie pod nazwą kodową Longhorn). Będzie następcą systemu Windows XP. Hasło reklamowe systemu to Clear Confident Connected, czyli Przejrzysty Pewny Połączony. Jego premiera planowana jest na rok 2007. Zapowiadane wersje systemu Windows Vista: 30 listopada 2006 - premiera edycji przeznaczonych dla klientów biznesowych. 30 stycznia 2007 - premiera edycji systemu dla klientów indywidualnych. Ukończenie Windows Server 2007 - 10 stycznia 2007 Service Pack 1 - druga połowa 2007

Współcześnie używane systemy operacyjne z graficznym interfejsem

Mac OS X 10.0 ("Cheetah"; 24 marca 2001) Mac OS X 10.1 ("Puma"; 25 września 2001) Mac OS X 10.2 ("Jaguar"; 24 sierpnia 2002) Mac OS X 10.3 ("Panther"; 24 października 2003) Mac OS X 10.4 ("Tiger"; 29 kwietnia 2005) Mac OS X 10.5 ("Leopard"; zapowiedziany na wiosnę 2007)

tiger

Mac OS X - jest to złożony system operacyjny dla komputerów Macintosh opracowany w roku 2000 w amerykańskiej firmie Apple Computer. X w nazwie oznacza 10 wersję systemu Mac OS, jednak Mac OS X jest systemem o całkowicie odmiennej budowie niż poprzednie wersje Mac OS. Jego silne strony to między innymi: możliwość uruchamiania programów napisanych dla wcześniejszych wersji systemu Mac OS łatwość adaptacji, kompilacji i wykorzystania oprogramowania stworzonego dla systemów uniksowych, zwłaszcza typu BSD Quartz Extreme, format PDF jako podstawa interfejsu graficznego ColorSync, przemysłowej jakości system zarządzania kolorem wydajny silnik OpenGL ma wbudowane zaawansowane narzędzia sieciowe Podobnie jak poprzednie systemy Apple, Mac OS X niesie wiele innowacji i w wielu dziedzinach kształtuje współczesną ewolucję oraz modę graficznych systemów operacyjnych.

Współcześnie używane systemy operacyjne z graficznym interfejsem

Solaris - system operacyjny z rodziny Unix opracowany przez Sun Microsystems pierwotnie dla rodzimej architektury SPARC (w wersji 8 i 9) - obecnie także dla IA32 i AMD64. Istniał także port systemu SunOS w wersji 2.5.1 dla architektury mikroprocesora PowerPC (projekt został szybko anulowany). Kod został zoptymalizowany dla maszyn wieloprocesorowych. System stosowany jako platforma dla rozwiązań serwerowych i stacji roboczych. Komputery z systemem Solaris używane są na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i w amerykańskich wahadłowcach. Uznawany za 5 wersję systemu SunOS, w przeciwieństwie do poprzednich, które były pochodnymi BSD, jest oparty na SysV (dokładnie SVR4.3). Jego powstanie było wynikiem aliansu zawartego w końcu lat 80. XX wieku przez AT&T i Sun. Solaris został wyposażony w wygodne środowisko graficzne, OpenWindows i CDE - podczas gdy SunOS był oparty głównie na interfejsie znakowym. Następnie Sun Microsystems zaczął rozwijać swoje własne środowisko graficzne Sun Java Desktop w bardzo dużym stopniu bazujące na środowisku GNOME (Open Source).

Współcześnie używane systemy operacyjne z graficznym interfejsem

Linus Torvalds Linux - system operacyjny dla komputerów, jak również jego jądro. Kompletny system operacyjny (jądro i programy użytkownika) jest przez niektórych (m.in. projekt GNU oraz Debian) nazywany GNU/Linux. Linux przede wszystkim stosowany jest na systemach serwerowych (serwery WWW, FTP, e-mail bazy danych i inne), jako zapory sieciowe (firewall), router, a także w systemach osadzonych oraz w niektórych odtwarzaczach DVD i tunerach dvb. Ze względu na powstanie i rozwój dystrybucji o łatwej instalacji, graficznym wyglądzie i bogactwie wydajnego oprogramowania Linux znajduje szerokie zastosowanie na rynku biurowym i domowym. Rządy kilku państw europejskich prowadzą wdrożenia Linuksa na komputerach administracji państwowej. Ponadto z Linuksa korzystają agencje wywiadowcze, kontrwywiad i wojsko, ze względu na bezpieczeństwo, stabilność oraz możliwość audytu oraz modyfikacji kodu (dostępność kodu źródłowego). Niezawodność tego systemu została doceniona przez niektóre banki i instytucje finansowe korzystające z Linuksa (np. system notowań Wall Street oparty jest na tym systemie operacyjnym). Linux jest używany w większości superkomputerów z listy TOP500. Również aparatura medyczna np. Tomografy Komputerowe firmy GE korzystają z systemu operacyjnego Linux.

Współcześnie używane systemy operacyjne z graficznym interfejsem

BeOS - system operacyjny opracowany przez firmę Be, Inc BeOS - system operacyjny opracowany przez firmę Be, Inc. Zaprojektowany do zastosowań multimedialnych. Wielowątkowe jądro zaprojektowane w architekturze mikrokernela, tzn. główne jądro podzielone na kilka małych modułów. Zgodny z interfejsem POSIX (posiada także własne API: obiektowe, zorganizowane w klasy, opracowane dla języka C++). Oferuje bezpośredni dostęp do grafiki (omijając swój system graficzny). System posiada 64-bitowy system plików BeFS z księgowaniem. Domyślną powłoką tekstową jest Bash, a funkcję powłoki graficznej w systemie graficznym (GUI) pełni program Tracker. Brak typowego trybu tekstowego - aplikacje tekstowe działają w okienku. W roku 2001 prawa autorskie zostały odsprzedane firmie Palm (znanemu producentowi komputerów kieszonkowych). W związku z brakiem zainteresowania ze strony Palma rozwojem tego systemu oraz nie upublicznieniem kodu źródłowego trwają obecnie prace nad stworzeniem otwartego odpowiednika tego systemu. Prace te prowadzone są w ramach kilku niezależnych projektów: Haiku (dawniej OpenBeOS) - projekt bazujący na jądrze NewOS-a, o największym stopniu zaawansowania, z założenia jego pierwsza wersja ma być w 100% zgodna z wersją R5. BlueEyedOS - projekt oparty na jądrze Linuksa, ma umożliwiać uruchamianie zarówno programów BeOS-owych jak i linuksowych. Prace zostały chwilowo zawieszone. Leonardo - system kompatybilny z BeOS-em, oparty na jądrze Linuksa. Prace zostały zawieszone. Cosmoe - multi system operacyjny umożliwiający uruchamianie programów napisanych dla BeOS-a, Mac OS, AtheOS/SyllabeOS i Linuksa, Zeta będąca, komercyjnym produktem firmy YellowTAB bazującym na kodzie BeOS dano/exp (do którego NIE WIADOMO, czy posiada prawa na mocy umowy(?) z zawartej z Be, Inc.) BNX - projektowany system operacyjny kompatybilny z BeOS-em bazujący na mikrojądrze QNX Neutrino. PhosphurOS

Symbian to nazwa systemu operacyjnego, dołączonych do niego bibliotek, rozwiązań interfejsu użytkownika oraz specyfikacji dla programów narzędziowych wyprodukowanych przez konsorcjum Symbian, w skład którego wchodzą najwięksi producenci telefonów komórkowych (Nokia, Samsung, Motorola,Siemens). Symbian został stworzony w oparciu o system EPOC, wykorzystywany w komputerach tej firmy. System Symbian występuje w kilku odmianach: Series 80 (inaczej Communicator), Series 60, Series 90 oraz UIQ. Ten system operacyjny jest stosowanych w wielu rodzajach urządzeń przenośnych, takich jak telefony komórkowe czy PDA.

Użytkownikom Windows XP interfejs Smartphone'a 2002 wyda się znajomy Różne interfejsy - jeden system. Symbian może wyglądać trochę inaczej w zależności od tego, na jakim telefonie pracuje.

Palm OS jest jednym z popularniejszych systemów operacyjnych dla palmtopów. Pierwsze modele palmtopów pracujących w Palm OS pojawiły się w 1996 roku (Pilot 1000). Na początku producentem Pilotów była firma 3Com. Później urządzenia firmy 3com nazwano Palm Pilot, następnie w wyniku przekształceń w 3com wydzielona została firma Palm Computing zajmująca się tylko palmtopami. Palm (poza nielicznymi wyjątkami jak np. Treo) nie posiada klawiatury, wprowadzanie tekstu odbywa się dzięki dotykowemu ekranowi, rysikowi i specjalnemu opatentowanemu programowi do rozpoznawania pisma odręcznego Graffiti. Graffiti opiera się na rozpoznawaniu specjalnych uproszczonych znaków alfanumerycznych przypominających litery, jednak na tyle uproszczone, że umożliwiają dość szybkie wpisywanie tekstów. Do palmtopów można dołączyć (poprzez kabel, podczerwień lub Bluetooth) także zewnętrzne klawiatury przydatne przy wprowadzaniu dłuższych tekstów. Na obudowie Palma znaleźć można przeważnie cztery przyciski służące do uruchamiania wybranych aplikacji. Standardowo uruchamiają one wbudowane aplikacje: Date Book (terminarz), Address Book (kontakty), ToDo (zadania) oraz Memo Pad