Wpływ roślinności na warunki przepływu wody w międzywalu Prof. dr hab. Janusz Kubrak Katedra Inżynierii Wodnej Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego Warszawa, 12-12-2012

2

Plan sytuacyjny analizowanego terenu zalewowego

Typy roślinności w analizowanym terenie zalewowym

Struktura strumienia w korycie o złożonym przekroju poprzecznym (według Shiono i Knight 1991)

Zmiana formy roślinności elastycznej pod wpływem prędkości wody 0 m/s 0,2 m/s 0,5 m/s 0,9 m/s

Zaproponowana przez Bretschneidera i Schulza (1985) klasyfikacja opływanej roślinności

Formy i wysokość zarośli, krzaków i drzew porastających tereny zalewowe europejskich rzek nizinnych (Schiechtl, Stern 2002)

Rozkład prędkości nad dnem koryta porośniętego gęstą i niską roślinnością sprężystą i sztywną

Rozkład prędkości w obszarze z niską, bądź średnią roślinnością sztywną i sprężystą

Rozkład prędkości w obszarze z wysoką roślinnością sztywną i sprężystą

Rozkład prędkości w korycie o złożonym przekroju poprzecznym bez i z roślinnością

Kryteria usuwania roślinności z terenów zalewowych

W złożonych przekrojach koryt o płaskich, symetrycznych i niesymetrycznych terenach zalewowych nie należy pozostawiać zarośli, krzewów i gęstych skupisk drzew w terenie zalewowym o szerokości równej w przybliżeniu połowie szerokości koryta głównego i bezpośrednio przyległym do koryta głównego

Tereny zalewowe o zróżnicowanej głębokości Obszary z roślinnością w złożonym przekroju koryt z wyspą – rozkład prędkości wody

W obszarach z pozostawioną roślinnością w terenie zalewowym nie należy pozostawiać jednego lub kilku rzędów krzewów lub drzew usytuowanych wzdłuż linii brzegu koryta głównego (Lehmann i in., 2005)

W obszarach z pozostawioną roślinnością w terenie zalewowym nie należy pozostawiać jednego lub kilku rzędów krzewów lub drzew usytuowanych wzdłuż linii brzegu koryta głównego (Lehmann i in., 2005)

Bezwzględnie nie należy dopuszczać do powstawania i utrzymywania nawet najniższych ogrodzeń, w terenach zalewowych, które podczas przepływu wody w terenie zalewowym ulegają „uszczelnieniu” i pracują jak przelewy o ostrej krawędzi, wywołując dodatkowe spiętrzenie wody w korycie.

Dopuszcza się występowanie rzadkich skupisk roślinności wysokiej w terenie zalewowym w odległości mniejszej niż pół szerokość koryta głównego. Nie należy dopuścić, aby zarośla i krzewy pozostały pomiędzy drzewami (Lehmann i in., 2005)

Wyjątkowo dopuszcza się pozostawienie rzędu rzadkich dojrzałych wiklin lub wierzb wzdłuż linii brzegu koryta głównego (wielka woda nie sięga liści drzew) w obszarach zurbanizowanych

Typy roślinności w analizowanym terenie zalewowym 7 6 5 4 3 2 1

Wariant - 1

Wariant - 2

Wariant - 3

Wariant - 4

Wariant - 5

Wzrost natężenia przepływu po usunięciu roślin według analizowanych wariantów

Wzrost stanów podczas występowania roślin według analizowanych wariantów

Procentowe zmiany przepustowości przekroju koryta Wisły dla wszystkich analizowanych wariantów utrzymania roślin przy założeniu wzrostu o 25 % średnicy gałęzi krzaków i pni drzew oraz zmniejszeniu o 25 % rozstawy między gałęziami krzaków 29

Zestawienie liczby drzew i gałęzi krzaków przewidzianych do wycięcia w terenie zalewowym na długości 100 m koryta Wisły

Dla potrzeb praktyki i właściwego utrzymania warunków przepływu wody w terenie zalewowym należy przestrzegać następujących zasad ograniczających nadmierny rozwój roślinności: szerokość obszaru zajętego przez skupiska krzaków i drzew powiększa się dwukrotnie szybciej niż obszaru skupisk krzaków i średnio w ciągu 2 lat poszerza się o ponad 100 %. Oznacza to, że korekcja powierzchni obszarów krzaczastych z drzewami nie powinna być prowadzona rzadziej niż co 2 lata, nie rzadziej niż co 3 lata powinno się prowadzić korekcje powierzchni obszarów krzaków bez drzew, nie należy dopuszczać w terenie zalewowym do zarastania powierzchni wokół pozostawionych drzew zaroślami i krzewami, bezwzględnie nie należy dopuszczać do powstawania i utrzymywania nawet najniższych ogrodzeń, w terenach zalewowych, które podczas przepływu wody w terenie zalewowym ulegają „uszczelnieniu” i pracują jak przelewy, wywołując dodatkowe spiętrzenie wody w przekroju.

Zmiany profilu zwierciadła wody na odcinku Wisły po obniżeniu oporów przepływu i usunięciu roślin

Dziękuję za uwagę !