DZIEDZICTWO STAROŻYTNOŚCI Materiały pomocnicze dla uczniów klasy V szkoły podstawowej Opracowała: Iwona Zarębska

Pojęcia dotyczące sposobów sprawowania władzy w starożytności DESPOTYZM – sposób sprawowania władzy, polegający na wszechwładzy jednego człowieka, przykład to władza faraona w Egipcie. REPUBLIKA – sposób sprawowania władzy w starożytnym Rzymie, polegający na sprawowaniu władzy przez senat, konsulów i trybuna ludowego; elementy ustroju republikańskiego można zauważyć także w sposobie rządzenia w niektórych państwach współczesnych.

DEMOKRACJA ATEŃSKA Sposób sprawowania władzy w starożytnych Atenach, polegający na tym, że miastem-państwem rządziło zgromadzenie ludowe składające się z wolnych Ateńczyków (wolni mężczyźni urodzeni z rodziców Ateńczyków), spotykające się raz w miesiącu, podejmujące ważne decyzje w drodze głosowania.

DEMOKRACJA WSPÓŁCZESNA – sposób rządzenia polegający na trójpodziale władzy na: władzę ustawodawczą władzę wykonawczą władzę sądowniczą cechy charakterystyczne demokracji współczesnej to: dwuizbowy parlament prezydent powszechne głosowanie, czyli wybory do władz państwowych i lokalnych, w których uczestniczą wszyscy pełnoletni obywatele

Pojęcia dotyczące architektury starożytnej KOLUMNY – element architektoniczny służący do wspierania dachu lub stropu, w Grecji rozróżniamy trzy rodzaje kolumn: doryckie – geometryczna prostota, jońskie – zakończone zawijasami u góry, korynckie – najbardziej ozdobnie zakończone, z elementami roślinnymi, mnóstwem nieregularnych detali. KOPUŁY – element architektoniczny charakterystyczny dla budowli starożytnego Rzymu, półkolisty dach.

ŁUKI TRYUMFALNE – olbrzymie ozdobne bramy wznoszone u wejścia do miast rzymskich na cześć powracającej zwycięskiej armii i jej wodza. AMFITEATRY – budowle w kształcie koła rozszerzające się ku górze, z widownią wznoszącą się wysoko i kolistą sceną na dole, bez dachu, do przedstawień teatralnych. TERMY – łaźnie miejskie w Rzymie, służące także jako miejsce spotkań towarzyskich i dyskusji prowadzonych przez uczonych i filozofów.

PARTENON – budowla na Akropolu w Atenach, poświęcona Atenie PANTEON – budowla rzymska, poświęcona starożytnym bóstwom rzymskim. AKROPOL – wzgórze w Atenach, na którym znajduje się największy zespół świątyń i teatrów starożytnej Grecji.

POJĘCIA DOTYCZĄCE TEATRU STAROŻYTNEGO AMFITEATR – budowla służąca do wystawiania i oglądania sztuk teatralnych. KOTURNY – specjalny rodzaj obuwia dla aktorów starożytnych na bardzo wysokiej podeszwie. TRAGEDIA, KOMEDIA, DRAMAT – rodzaje sztuk teatralnych wystawianych w starożytnym teatrze.

POJĘCIA Z DZIEDZINY NAUKI PISMO OBRAZKOWE /HIEROGLIFY/ – rodzaj pisma, jakim posługiwali się m.in. starożytni Egipcjanie, jeden znak zastępował całe zdanie, zwrot, a nawet dłuższą wypowiedź, można je spotkać na ścianach piramid, świątyń i grobowców. PISMO LITEROWE /ALFABETYCZNE/ - rodzaj pisma upowszechnionego przez Fenicjan, składającego się ze znaków graficznych (liter) przyporządkowanych dźwiękom mowy.

ALFABET ŁACIŃSKI – wprowadzony przez Rzymian, wzorowany na fenickim piśmie literowym zaczerpniętym przez Rzymian od Greków. CYFRY – znaki odwzorowujące dźwięki nazw liczb, pochodzą z Indii, nazywamy je w Europie arabskimi, bo dotarły tu za pośrednictwem Arabów.

FILOZOFIA – dziedzina nauki prężnie rozwijająca się w starożytności, dała początek naukom humanistycznym, przyrodniczym i pedagogicznym. PRAWO – dziedzina nauki, którą zapoczątkowali starożytni Rzymianie, prawo regulowało stosunki międzyludzkie i międzynarodowe.

ATENY Partenon na ateńskim Akropolu, zniszczony w XVII wieku. Wówczas był tam skład prochu i amunicji, który wybuchł w czasie działań wojennych. Wygląd współczesny.

GRECJA - DELFY Basen w delfickim gimnazjonie służył do relaksu i odpoczynku sportowcom, przygotowującym się do udziału w starożytnych igrzyskach olimpijskich.

GRECJA - DELFY Starożytny stadion sportowy w Delfach

GRECJA - EPIDAWROS Amfiteatr w Epidawros -najsłynniejszy, z najlepszą akustyką, do dziś odbywają się tam przedstawienia teatralne.

GRECJA - PELLA Mozaiki wykonane przez starożytnych artystów z drobnych kamyczków zbieranych na plaży, zwanych otoczakami. Takimi mozaikami były zdobione ściany i podłogi domów bogatych Greków.

EGIPT - KAIR Piramidy w Gizie koło Kiru, największe osiągnięcie inżynierskie czasów starożytnych, zbudowanie ich możliwe było dzięki wielkiej wiedzy matematycznej i astronomicznej starożytnych uczonych.

EGIPT – KAIR - GIZA Piramidy – miejsce wiecznego spoczynku faraonów.

EGIPT – KAIR - GIZA Piramida Cheopsa – największa na świecie ze znanych piramid.

EGIPT – KAIR - GIZA SFINKS – jedna z największych rzeźb starożytnych, powstała z jednego kawałka skały.

EGIPT - LUKSOR Wejście do zespołu świątyń w Karnaku – największego zespołu zabytków sakralnych starożytnego Egiptu.

EGIPT – LUKSOR - KARNAK Przykład pisma hieroglificznego i płaskorzeźb zachowanych na ścianie grobowca.

EGIPT – LUKSOR - KARNAK Przykłady pisma hieroglificznego z zachowaną kolorystyką.

EGIPT – LUKSOR - DEIR AL-BAHARI Świątynia Hatszepsut, przykład monumentalnej architektury starożytnego Egiptu

EGIPT – LUKSOR Monumentalne posągi faraonów strzegły wejść do poświeconych im świątyń.