Tkanka nerwowa neurocyty – wysoko wyspecjalizowane komórki, które łącząc się ze sobą, tworzą zintegrowaną sieć obejmującą cały organizm. komórki glejowe - pełnią funkcje ochronne i odżywcze anatomicznie tkanka nerwowa tworzy: ośrodkowy układ nerwowy (OUN) obwodowy układ nerwowy zasadnicza funkcja tkanki nerwowej: 1. odbieranie, przekazywanie i analizowanie bodźców ze środowiska zewnętrznego; 2. kierowanie działalnością motoryczną oraz czynnością narządów wewnętrznych (gruczołów dokrewnych, a także aktywnością psychiczną)‏

Neurony Neuron - jednostka strukturalno-czynnościowa tkanki nerwowej, tworzy ją komórka nerwowa wraz z wypustkami Budowa: 1. ciało komórki (perykarion); 2. wypustki protoplazmatyczne (dendryty) w liczbie jedna lub więcej; 3. wypustka osiowa (akson, neuryt) zwykle pojedyncza, na końcu często rozgałęziona i kolbkowato rozszerzona

Dendryty przewodzą impulsy do ciała komórki a neuryty od ciała komórki na obwód. SYNAPSA

Podział neuronów a) ze względu na funkcję neurony dzielimy na: - motoryczne - czyli ruchowe kierujące funkcją narządów i mięśni; - czuciowe - odbierające i przekazujące bodźce ze środowiska zewnętrznego i wnętrza ciała; - wstawkowe - łączące różne zespoły neuronów, pełniące więc funkcje kojarzeniowe b) ze względu na kształt neurony dzielimy na: - wielobiegunowe -liczne dendryty i jeden akson; - dwubiegunowe jeden dendryt i jeden akson - pozornie jednobiegunowe - posiadające jedną wypustkę, która po krótkim przebiegu rozgałęzia się w kształt litery T.

3 1 4 2 1 - jednobiegunowe 2 - dwubiegunowe 3 - wielobiegunowe 4 - pseudojednobiegunowe

Neurocyt Perikarion (perycaryon), inaczej ciało komórki nerwowej, soma W ośrodkowym układzie nerwowym ciała neuronów znajdują się w istocie szarej, podczas gdy wypustki neuronów tworzą istotę białą. jądro komórki nerwowej jest zwykle okrągłe, duże i położone centralnie. chromatyna w formie rozproszonej (euchromatyna) co związane jest z jej znaczną aktywacją. siateczka śródplazmatyczna szorstka, rozbudowana, świadczy o dużej aktywności cytoplazmy AG zlokalizowany jest dookoła jądra i tworzy go zwykle kilka diktiosomów w cytoplazmie ciała komórki jak i w wypustkach znajdują się także liczne włókienka pośrednie o średnicy 10 nm, zwane neurofilamentami. w ciele komórki spotyka się także wtręty w postaci ziaren barwnika oraz ziaren lipofuscyny

Dendryty wypustki protoplazmatyczne = dendryty dendryty są zwykle krótkie i rozgałęziają się podobnie jak drzewo, stąd ich nazwa (gr. dendron = drzewo) pokryte są kolcowatymi wypustkami, które stanowią miejsca kontaktu z wypustkami innych neuronów przewodzą do ciała komórki znacznie zwiększają powierzchnię kontaktu z innymi neuronami, gdyż na dendrytach kończą się ich aksony zawierają zarówno neurofilamenty jak i mikrotubule

Aksony, Neuryty neuron posiada tylko jeden akson podstawa aksonu - miejsce odejścia aksonu od ciała komórki, nie zawiera tigroidu, natomiast zawarte w niej mikrotubule ułożone są w pęczki cytoplazmę zawartą w aksonie nazywa się aksoplazmą, a błonę pokrywającą aksolemą aksoplazma zawiera niewiele mitochondriów i neurofilamentów oraz mikrotubuli poprzez aksony mogą być transportowane na obwód neuronu (transport aksonalny ortodromowy) produkty syntez zachodzących w perikarionie; z obwodu do perikarionu (transport aksonalny antydromowy) mogą podlegać transportowi czynniki wzrostu (np. NGF), toksyny bakteryjne oraz wirusy

Akson przeważnie otoczony jest osłonka zbudowaną z komórek Schwanna, które na znacznych jej obszarach wytwarzają dodatkowo osłonkę mielinową. Widoczne w mikroskopie świetlnym przewężenia w osłonce mielinowej nazywane są przewężeniami Ranviera. Akson, który może być otoczony osłonką komórek Schwanna i osłonką mielinową, nosi nazwę włókna nerwowego. Pęczek włókien nerwowych zaś tworzy pień nerwowy.

Synapsa synapsy tworzone są pomiędzy: - aksonami i dendrytami (aksono-dendrytyczne) - najczęściej spotykane - aksonami i ciałem komórki (aksono-somatyczne)‏ - dendrytami (dendryto-dendrytyczne)‏ - aksonami (aksono-aksonalne)‏ kolbkowate rozszerzenie aksonu (kolbka synaptyczna), zawiera mitochondria, brakuje natomiast neurofilamentów w kolbce synaptycznej znajdują się różnej wielkości (20-65 nm) pęcherzyki synaptyczne błona komórkowa kolbki od strony zetknięcia się z drugim neuronem jest zgrubiała nazywa się błoną presynaptyczną. Leżąca naprzeciwko niej błona drugiego neuronu, zwana błoną postsynaptyczną jest także zgrubiała. przekazywanie impulsów nerwowych poprzez synapsę odbywać się może za pomocą substancji chemicznych zwanych neuroprzekaźnikami (neurotransmiterami). Synapsy takie nazywamy synapsami chemicznymi (najczęstszy rodzaj synaps).

Nerwy nerwy to nagromadzenie włókien nerwowych wraz z towarzyszącą im tkanką łączną włókna tworzące nerw mogą być włóknami mielinowymi lub bezmielinowymi, posiadającymi osłonkę jedynie z lemocytów z punktu widzenia czynnościowego mogą to być włókna ruchowe (odśrodkowe) lub czuciowe (dośrodkowe), przy czym nerw może zawierać jeden rodzaj włókien lub różne ich rodzaje tkankę łączną otaczającą poszczególne włókna nerwowe nazywamy śródnerwiem (endoneurium). pęczki włókien otoczone są przez błonę łącznotkankową nazywaną onerwiem (perineurium), a cały nerw zespala tkanka łączna nazywana nanerwiem (epineurium)‏

Glej (neuroglej)‏ Komórki gleju stanowią obok właściwych komórek nerwowych - neuronów, zasadniczy składnik ośrodkowego (50%) i obwodowego układu nerwowego. Wyróżniamy dwa zasadnicze rodzaje gleju: - makroglej - tworzą go: glej gwiaździsty reprezentowany przez astrocyty oraz oligodendrocyty glej wyściółkowy (ependyma) reprezentowany przez ependymocyty pochodzi z ektodermy - mikroglej (mezoglej) - tworzą go komórki mikrogleju, mające zdolność do przemieszczania się i fagocytozy; pochodzi z mezodermy W obwodowym układzie nerwowym glej występuje w postaci neurolemocytów oraz komórek glejowych zwojów, które otaczają obecne w zwojach komórki nerwowe

Astrocyty

Astrocyty zawdzięczają swoja nazwę bardzo licznym wypustkom cytoplazmatycznym, które upodabniają je do struktury gwiaździstej (dlatego zwane są inaczej komórkami gwiaździstymi). W zależności od lokalizacji w ośrodkowym układzie nerwowym można wyróżnić astrocyty protoplazmatyczne (z licznymi stosunkowo krótkimi wypustkami, obecnie w istocie szarej) oraz włókniste (z nielicznymi długimi wypustkami, obecne w istocie białej). Niekwestionowanym markerem astrocytów jest kwaśne glejowe białko włókienkowe (GFAP, glial fibrillary acid protein) będące składnikiem filamentów pośrednich. Podstawowa rola astrocytów to udział w wytwarzaniu bariery krew-komórka nerwowa. Astrocyty izolują całkowicie naczynia włosowate od odcinków komórek nerwowych, które nie są pokryte osłonką mielinową, wytwarzając swoistą graniczną błonę glejową.

Makroglej oligodendroglej (glej skąpowyspustkowy): - nazywane są również glejem skąpowypustkowym. Przyczyniają się do wytwarzania osłonek mielinowych w ośrodkowym układzie nerwowym - mniej liczne wypustki niż astrocyty oraz mniejszy rozmiar - występuje zarówno w szarej jak i białej istocie mózgowia - funkcja to tworzenie osłonki mielinowej, poprzez nawijanie się na wypustkę nerwową wypustki cytoplazmatycznej oligodendrocytu ependyma (glej wyściółkowy): - ependymocyty pokrywające ściany komór mózgowych i kanału środkowego rdzenia kręgowego - mają cechy komórek nabłonkowych, których kształt i wielkość zależy od lokalizacji w układzie komorowym - mają kształt sześcienny lub walcowaty, wyjątkowo płaski - zwykle układają się w jedną warstwę opierającą się o błonę utworzoną z wypustek astrocytów - na powierzchni zwróconej do światła komór mają mikrokosmki, a pomiędzy nimi mogą znajdować się migawki.

Komórki mikrogleju to jedyne komórki glejowe o mezenchymatycznym pochodzeniu. Ich funkcja związana jest z procesami obrony immunologicznej ośrodkowego układu nerwowego. Komórki mikrogleju są zdolne do fagocytozy oraz zachowują zdolność do prezentacji antygenów i wydzielania cytokin i cytotoksyn. Komórki Schwanna to komórki wytwarzające osłonkę mielinową w obwodowym układzie nerwowym. Podstawową cechą odróżniającą je od oligodendrocytów jest wytwarzanie osłonki mielinowej wyłącznie

Mielinizacja Układ centralny Układ obwodowy

Degeneracja i regeneracja włókien nerwowych Uszkodzenie włókna nerwowego nieuchronnie prowadzi do degeneracji aksonu. Proces ten został po raz pierwszy opisany w drugiej połowie XIX w. przez Augusta Wallera. Stworzona wtedy teoria (model degeneracji wallerianowskiej) jako jedyna w całej historii medycyny oparła się próbie czasu i jest aktualna po chwilę obecną. Degeneracja aksonalna wiąże się również z uruchomieniem procesów naprawczych. Mogą one doprowadzić do odrostu aksonalnego oraz przywrócenia unerwienia narządów docelowych wyłącznie w układzie nerwowym obwodowym. Związane jest to z kluczowym udziałem, nieobecnych w układzie nerwowym ośrodkowym, komórek Schwanna.