„Pobieranie próbek do analizy zawartości polarnych lotnych związków organicznych (PLZO) w powietrzu” Uniwersytet Warszawski Wydział Chemii Barbara Zalewska Praca wykonana w Pracowni Radiochemii Kierownik pracy: dr hab. Tomasz Gierczak Cel pracy Zbadanie użyteczności adsorbentów polimerowych takich jak: Chromosorb106, HayeSep DB, HayeSep S, Porapak Q do oznaczenia związków organicznych w powietrzu. Pobieranie próbek lotnych związków organicznych z powietrza Podstawą jakościowego i ilościowego oznaczania związków w powietrzu jest prawidłowe pobieranie i przygotowanie próbek środowiskowych do analizy. Pobieranie próbki powinno powodować jak najmniejsze straty analitów. Jeżeli stężenia próbki jest odpowiednio duże (np.>1ppm), to możliwe jest wprowadzenie jej bezpośrednio do chromatografu. Jednak w większości próbek związki nie występują w dużym stężeniu i jest konieczne ich zatężanie. Najpopularniejszą metodą zatężania jest adsorpcja. Do adsorpcji analizowanych składników powietrza lub innych mieszanin gazowych stosuje się rurki wypełnione adsorbentami. Pobieranie próbek polega na wymuszeniu przepływu powietrza zawierającego badane związki przez próbnik wypełniony adsorbentem. Związki adsorbują się na powierzchni adsorbenta, a następnie są uwalniane przez ogrzewanie, tzw. desorpcję termiczną. I po wprowadzeniu na kolumnę ulegają rozdziałowi. Aparatura Wyniki Źródła lotnych związków organicznych Zanieczyszczenia powietrza są najbardziej niebezpieczne za wszystkich zanieczyszczeń, gdyż przemieszczają się i mogą skazić na dużych obszarach wszystkie elementy środowiska. Zanieczyszczeniami powietrza mogą być zarówno związki organiczne i nieorganiczne. Źródłem lotnych związków organicznych mogą być: Spaliny samochodowe Z zakładów spożywczych (wędzarnie, produkcja żywności i substancji aromatycznych) Z zakładów chemicznych z (produkcja farb, lakierów, barwników drukarskich, klejów itp.) Z lakierni Z wytwórni płyt wiórowych Z odlewni Utleniania węglowodorów Adsorbenty Adsorbenty są to substancje stałe o silnie rozwiniętej powierzchni, zdolne do adsorbowania na swojej powierzchni różnych substancji. Jednym z najstarszych i najpopularniejszych adsorbentów są adsorbenty węglowe, które powodują, że wiele zaadsorbowanych związków polarnych rozkłada się w trakcie desorpcji termicznej i dlatego nie są używane do analizy związków polarnych. Adsorbenty, które wykorzystuję w badaniach należą do adsorbentów organicznych: Chromosorb 106 HayeSep DB HayeSep S Porapak Q Chromosorb 106 jest adsorbentem znanym i już stosowanym w analizie różnorodnych organicznych zanieczyszczeń atmosfery. Nie jest pozbawiony wad, do których należy zaliczyć stosunkowo słabą adsorpcję związków bardzo polarnych i duże tło, które trudno usunąć. HayeSep DB, HayeSep S są nowymi i bardzo reklamowanymi adsorbentami, stosowanymi głównie jako wypełnienie kolumn chromatograficznych. Badania nowych adsorbentów oraz Porapaku Q prowadzę w celu określenia ich przydatności do pobierania próbek PLZO z powietrza. Chromosorb 106 traktowany jest jako adsorbent odniesienia. Wnioski Uzyskane rezultaty oznaczeń zawartości związków polarnych w próbkach powietrza zawierającego wzorce  wskazują na duży rozrzut wyników doświadczalnych. Występuje duże tło większości badanych analitów, szczególnie widoczne w przypadku acetonu. Konieczne jest ustalenie źródeł tła (aparatura, adsorbenty?). Nawet częściowa eliminacja tła powinna istotnie poprawić powtarzalność wyników i obniżyć granicę oznaczalności.