Racjonalność wyborcy a paradoks partycypacji Znaczenie instrumentalnej motywacji dla wyjaśnienia absencji wyborczej w 2005 roku i wysokiej frekwencji dwa lata później.

Najważniejsze determinanty i korelaty partycypacji wyborczej: Najważniejsze determinanty i korelaty partycypacji wyborczej: Czynniki indywidualne (gł. cechy społeczno- demograficzne) Czynniki indywidualne (gł. cechy społeczno- demograficzne) Czynniki instytucjonalne (koszty wzięcia udziału w głosowaniu, preferencje co do wyniku, szanse wpłynięcia na wynik) Czynniki instytucjonalne (koszty wzięcia udziału w głosowaniu, preferencje co do wyniku, szanse wpłynięcia na wynik) Czynniki kontekstowe (cechy charakterystyczne dla omawianych wyborów) Czynniki kontekstowe (cechy charakterystyczne dla omawianych wyborów)

Ryzykowne głosowanie Maksymalizacja oczekiwanej użyteczności, przy znanym rozkładzie prawdopodobieństwa Maksymalizacja oczekiwanej użyteczności, przy znanym rozkładzie prawdopodobieństwa Macierz wypłat: Macierz wypłat: WygranaRemis Przegr. 1 głosem Przegrana Głosowanie B -c B/2 -c -c AbsencjaBB/200 Zagłosujemy, jeśli pB – c > 0 ! Ale p jest bardzo bliskie zeru, dyferencjał może być nawet duży, a koszta niezerowe.

Niepewne głosowanie Minimalizowanie maksymalnego poczucia żalu w związku z podjętą decyzją Minimalizowanie maksymalnego poczucia żalu w związku z podjętą decyzją Macierz strat: Macierz strat: WygranaRemis Przegr. 1 głosem Przegrana Głosowaniec00c Absencja0 B/2 -c 0 Zagłosujemy, jeśli B/2 – c > c, czyli B/4 > c ! Ale racjonalny wyborca musi sobie zdawać sprawę, szansa wpłynięcia na wynik wyborów jest niewielka.

Teoria gier - dylematy Jeśli frekwencja wysoka, to mój głos niewiele znaczy Jeśli frekwencja wysoka, to mój głos niewiele znaczy Ale jak inni tak pomyślą, to warto jednak iść! Ale jak inni tak pomyślą, to warto jednak iść! Jak wiadomo, że moja partia ma przewagę, to nie potrzeba iść. Jak wiadomo, że moja partia ma przewagę, to nie potrzeba iść. Ale jak inni też zostaną w domu, to przegramy. Ale jak inni też zostaną w domu, to przegramy. Gracz- wyborca musi brać pod uwagę zachowania innych uczestników gry! Gracz- wyborca musi brać pod uwagę zachowania innych uczestników gry!

Jakie są możliwe koszty? Czas i koszty dojazdu do lokalu wyborczego (stracone okazje – np. Wyjazd na działkę) Czas i koszty dojazdu do lokalu wyborczego (stracone okazje – np. Wyjazd na działkę) Wyrobienie dokumentów jeżeli głosujemy poza miejscem stałego zameldowania Wyrobienie dokumentów jeżeli głosujemy poza miejscem stałego zameldowania Czas poświęcony na zapoznanie się z programami partii, aby dokonać wyboru Czas poświęcony na zapoznanie się z programami partii, aby dokonać wyboru Jak nikt nie pójdzie do wyborów, to utracimy demokrację!? Jak nikt nie pójdzie do wyborów, to utracimy demokrację!?

Jakie są możliwe korzyści? Utrzymanie demokracji w trwaniu – poczucie spełnionego obowiązku obywatelskiego Utrzymanie demokracji w trwaniu – poczucie spełnionego obowiązku obywatelskiego Wyłoniony rząd – to dobro publiczne Wyłoniony rząd – to dobro publiczne Realizacja długofalowych planów jednostki Realizacja długofalowych planów jednostki Dyferencjał partyjny – uzyskanie maksymalnej satysfakcji własnej z powstałego rządu. (pozwala oddać specyfikę rozpatrywanych wyborów i przebieg kampanii wyborczej!) Dyferencjał partyjny – uzyskanie maksymalnej satysfakcji własnej z powstałego rządu. (pozwala oddać specyfikę rozpatrywanych wyborów i przebieg kampanii wyborczej!)

Co wpływało na frekwencję w 2005r. Czynniki indywidualne – głównie uczestnictwo w poprzednich wyborach. Czynniki indywidualne – głównie uczestnictwo w poprzednich wyborach. Wraz zbliżaniem się dnia wyborów, dystans między dwoma głównymi ugrupowaniami malał Wraz zbliżaniem się dnia wyborów, dystans między dwoma głównymi ugrupowaniami malał Przekonanie, że bezwzględu na to kto wygra w wyborach, rządy obejmie ta sama koalicja Przekonanie, że bezwzględu na to kto wygra w wyborach, rządy obejmie ta sama koalicja Dla 30% badanych wynik wyborów był obojętny Dla 30% badanych wynik wyborów był obojętny Ogólnie – mało udogodnień dla wyborców i brak kar Ogólnie – mało udogodnień dla wyborców i brak kar Indyferencja i alienacja Indyferencja i alienacja

Co się stało dwa lata później? Wysoki dyferencjał wyborczy, czasem przewyższający znaczne koszty oddania głosu Wysoki dyferencjał wyborczy, czasem przewyższający znaczne koszty oddania głosu Wyższy udział ludzi młodych niż w poprzednich wyborach Wyższy udział ludzi młodych niż w poprzednich wyborach Silna potrzeba ekspresji swoich politycznych przekonań Silna potrzeba ekspresji swoich politycznych przekonań Niepewność co do wyniku wyborów Niepewność co do wyniku wyborów

Optymistyczny akcent Autor: Jan Załuski