Rozróżnienie między ekonomią pozytywną a ekonomią normatywną na podstawie M. Blaug, Metodologia ekonomii BARBARA STRUS

Rys historyczny rozróżnienie pomiędzy ekonomią pozytywną a normatywną liczy sobie 150 lat i pojawia się już w pracach Seniora i Milla w połowie XIX wieku to rozróżnienie zostaje niemal utożsamione z pojęciami:

Rys historyczny lata 30-te XX wieku: „nowa ekonomia dobrobytu” cel: stworzenie wolnej od ocen wartościujących ekonomii normatywnej

Gilotyna Hume’a „Traktat o naturze ludzkiej” „nie da się wyprowadzić logicznie <należy> z <jest> (…)” Rozróżnienie „królestwa faktów” i „królestwa wartości” GILOTYNA HUME’A (pary równoważnych antonimów):

Opinia typu „jest” i typu „należy” „jest” to opinia: Która w sensie materialnym jest prawdziwa albo fałszywa Jej autor stwierdza coś o stanie świata Możemy odwołać się do sprawdzalnych metod w celu sprawdzenia, czy jest prawdziwa, czy fałszywa „należy” to opinia: Wyrażająca ocenę stanu świata Akceptacja/ brak akceptacji, pochwała/ nagana Możemy przekonywać do jej zaakceptowania

Blaug przeciwko Hume „nie istnieją żadne empiryczne, opisowe opinie typu „jest”, uważane za prawdziwe, które nie opierają się na określonym porozumieniu społecznym, zgodnie z którym „powinniśmy” uznać ich prawdziwość”

Nagel – obrońca gilotyny Hume’a Dzieli sądy wartościujące na dwa typy: Charakteryzujące = sądy metodologiczne (wybór przedmiotu badania, metody badawczej, kryteriów oceny istotności poczynionych ustaleń) Oceniające (wartościujące twierdzenia o stanach świata, oceny pewnych rodzajów ludzkiego zachowania oraz pewnych zachowań) „nauka jako przedsięwzięcie społeczne, nie jest w stanie funkcjonować bez ocen metodologicznych, może jednak uwolnić się, od wszelkich odniesień do oceniających czy tez normatywnych sądów wartościujących”

Doktryna „wolności od wartości” (Wertfreiheit) Max Weber Wolne od wartości nauki społeczne Nauki społeczne są pełne politycznych przesądów Dyskusje o wartościach są nie tylko możliwe, ale i pożyteczne, mogą przyjmować formę: Analizowania wewnętrznej spójności zbioru wartości będących przesłankami, z których wyprowadzane są rozbieżne sądy normatywne Dedukowania konsekwencji tych będących przesłankami wartości w konkretnych okolicznościach praktycznych, do których zostały one odniesione Ustalania rzeczowych konsekwencji alternatywnych sposobów realizacji sądów normatywnych.

Atak na zasadę „wolności od wartości” Robert Heilbroner Ekonomiści nie są bezstronni przy ocenie teorii ekonomicznych Niechęć ekonomistów do uznania imperializmu za przedmiot badań, uparte trwanie przy teorii handlu międzynarodowego „wszyscy naukowcy społeczni przystępują do swej pracy ze świadomym lub nieświadomym zamiarem wykazania sprawności lub niesprawności badanego przez siebie porządku społecznego” Nauki społeczne i przyrodnicze różnią się tym, że ludzkie działania odznaczają się zarówno ukrytą intencją, jak i świadomą celowością i bez wprowadzenia założeń o ich sensie z faktow społecznych nie sposób wyciągać żadnego wniosku.

Podejście Myrdala „jedyny sposób, dzięki któremu możemy walczyć o obiektywność analizy teoretycznej, to pokazanie aktów wartościowań w pełnym świetle, uczynienie ich świadomymi, jasnymi i jawnymi i dopuszczenie aby wpływały na przebieg badania teoretycznego” rozwiązanie Myrdala polega na zadeklarowaniu sądów wartościujących na początku analizy dzięki temu uzyskane rezultaty stają się prawdziwe i obiektywne nie ma nic złego w pojęciach obciążonych wartościami, jeśli tylko są one jasno zdefiniowane wszystko, co nie jest danymi statystycznymi, Myrdal uznaje za „sąd wartościujący” zaprzecza, jakoby w ekonomii kiedykolwiek istniały neutralne etyczne twierdzenia o faktach

jak i w ekonomii normatywnej? Jak to się dzieje, że niektóre twierdzenia pojawiają się zarówno w ekonomii pozytywnej, jak i w ekonomii normatywnej?

Ekonomia czysta obejmowała tylko ekonomie pozytywną Walras i Pareto Poprowadzili linię podziału nie między ekonomią pozytywna i normatywną, ale pomiędzy ekonomią czystą i stosowaną. Ekonomia czysta obejmowała tylko ekonomie pozytywną

Optimum Pareto jako twierdzenie ekonomii pozytywnej doskonała konkurencja automatycznie prowadzi do maksymalizacji kolektywnego zadowolenia ekonomicznego w tym sensie, że żadna realokacja zasobów nie byłaby w stanie polepszyć sytuacji jednostki bez jednoczesnego pogorszenia sytuacji innej jednostki.

Optimum Pareto jako twierdzenie ekonomii pozytywnej Paretowska ekonomia dobrobytu bada efektywność alternatywnych sposobów zaspokajania danych potrzeb, odwołując się przy tym do informacji o wyborach, dokonywanych samodzielnie przez kierujące się własnym interesem jednostki, a więc sformułowanie paretowskich twierdzeń nie wymaga żadnego wartościowania tych potrzeb (Atchibald)

Optimum Pareto jako twierdzenie ekonomii pozytywnej Hennipmann – założenia optimum Pareto: Suwerenność konsumenta- preferencje traktowane są jako dane, każdy jest najlepszym sędzią w swojej sprawie Brak paternalizmu- odrzuca tezę o istnieniu niezależnych interesów zbiorowości, co odpowiada faktom i nie jest kwestią przekonań Jednomyślność- jest zawarte w dwóch pierwszych założeniach

Niewidzialna ręka rynku Mechanizm rynku : Czyni jednostki najlepszymi sędziami w sprawach ich własnych gustów, zachęcając do samodzielnego działania Preferencje indywidualne argumentami funkcji dobrobytu społecznego Osobowy i funkcjonalny podział dochodów (podział nie musi być sprawiedliwy) Odpowiednie warunki dla technologii, informacji i kosztów transakcyjnych Prowadzi to do równowagi wolnokonkurencyjnej optymalnej w sensie Pareto.

Od pozytywnej do normatywnej interpretacji twierdzenie o „niewidzialnej ręce” wydaje się być twierdzeniem ekonomii pozytywnej ale: twierdzenie o „niewidzialnej ręce” nie da się sfalsyfikować, a więc należy do ekonomii normatywnej wniosek: optimum Pareto to element ekonomii normatywnej

Ekonomista jako technokratyczny doradca Robbins : ekonomia rozumiana jako nauka, która zajmuje się badaniem rozdziału rzadkich środków pomiędzy konkurujące o nie dane cele „Funkcje celów” , „funkcje możliwości” Ekonomista nie jest w stanie, w sposób uprawniony, zalecić konkretnego sposobu działania w sprawach publicznych. Problem: rządom chodzi o ustalenie funkcji preferencji Braybrooke i Lindblom - Decyzja zostaje wypracowana „po kawałku” dzięki wielu ponawianym próbom, a nie za jednym zamachem

Uprzedzenia przy ocenie faktów empirycznych Wszystkie hipotezy mają aspekty filozoficzne, społeczne a nawet polityczne, które mogą wywoływać uprzedzenia naukowców oceniających świadectwo faktów „Niewidzialna ręka rynku”, jako narzędzie alokacji zasobów w każdej gospodarce Opór w obliczy zaprzeczenia założeń konkurencji doskonałej, czy „efektywności” ekonomicznej Brak bezstronności Twierdzenia ekonomii dobrobytu są nieustannie przenoszone z ekonomii normatywnej i stosowane do oceniania faktów z zakresu ekonomii pozytywnej

„Mekką ekonomistów jest sama Rozwiązanie Blauga „Do postępu w nauce dochodzi tylko wtedy, kiedy dążymy do maksymalizowania znaczenia faktów i minimalizowania znaczenia wartości” „Mekką ekonomistów jest sama metoda naukowa”

Koniec Dziękuję za uwagę