Teorie jako struktury & Anarchistyczna teoria wiedzy Na podstawie tekstu A. Chalmersa opracowała Milena Jamroziak

Wprowadzenie 1. Teorie jako struktury: Spojrzenie Lakatosa, Spojrzenie Kuhna. 2. Anarchistyczna teoria wiedzy Feyerabenda. 3. Podsumowanie.

Spojrzenie Lakatosa: Programy badawcze Teorie jako struktury Spojrzenie Lakatosa: Programy badawcze

Powody rozpatrywania teorii jako struktury Analizy historyczne ukazały, że teorie mają charakter struktury. Dzięki ustrukturyzowanym teoriom pojęcia naukowe uściślają się. Teorie powinny być strukturami otwartymi tj. wskazywać kierunek dalszych badań (programy badawcze).

Pojęcia uzyskują znaczenie poprzez… Definiowanie Obserwacje Definiowanie ofensywne

Programy badawcze Lakatosa - pojęcia Twardy rdzeń – ogólne hipotezy będące bazą do badań Pas ochronny – hipotezy pomocnicze i warunki początkowe Negatywna heurystyka – wymóg, aby rdzeń podczas badań się nie zmieniał Pozytywna heurystyka – wyznaczanie kierunków modyfikacji, aby teoria odpowiadała realnemu światu

Cechy programu badawczego wg Lakatosa Powinien zapewniać dalszy kierunek badań. Powinien od czasu do czasu prowadzić do odkryć nowych zjawisk.

Realizacja programu badawczego Aby program badawczy miał szansę realizacji swych możliwości, początkowo obserwacje nie są poddawane falsyfikacji. Praca w ramach programu badawczego polega na rozszerzaniu i modyfikacji pasa ochronnego.

Jakie modyfikacje można uznać za nienaukowe? Modyfikacje, które są ad hoc. Modyfikacje, które kwestionują twardy rdzeń.

Porównanie programów badawczych Program badawczy postępowy destrukcyjny

Spojrzenie Kuhna: Paradygmaty Teorie jako struktury Spojrzenie Kuhna: Paradygmaty

Cechy teorii nauki wg Kuhna Rewolucyjny charakter postępu naukowego. Rola socjologicznych cech wspólnot naukowych.

Obraz rewolucji nauki wg Kuhna pre-nauka paradygmat nauka normalna nowa nauka normalna kryzys nowy paradygmat REWOLUCJA

Funkcje nauki Brak a priori wyższości jednego paradygmatu nad innymi Rola rewolucji Ogólność paradygmatów pozwala na różną interpretację umożliwiającą szersze badania

Anarchistyczna teoria wiedzy Paul Feyerabend Wszystko wolno

Anarchistyczna teoria wiedzy Feyerebenda WSZYSTKO WOLNO – brak jednej metodologii pracy nauki uczonych ALE… trzeba odróżnić rozsądnego naukowca od szaleńca.

Problem niewspółmierności Z powodu zupełnie odmiennych zasad konkurencyjnych teorii, powstaje problem ich porównania. Wybór pomiędzy niewspółmiernymi teoriami jest subiektywny.

Nauka czy voodoo? Feyerabend nie opowiada się, z wyższością nauki nad innymi formami wiedzy. Ostateczne rozstrzygnięcie dopiero po zbadaniu innych typów wiedzy.

Refleksja nad wolnością człowieka wg Fayerabenda Postulat, aby nauka była traktowana na równi z innymi postaciami wiedzy i świadomości. Ale… Czy ludzie rzeczywiście mogą mieć równy dostęp do różnych możliwości oferowanych przez strukturę społeczną?

Podsumowanie Nie ma jednej teorii, która opisywałaby rozwój nauki. Najbliższa temu jest anarchistyczna teoria Feyerabenda, lecz np. postulat wolności człowieka jest nierealny.

Dziękuję za uwagę!