Wyjaśnianie naukowe Opracowano na podstawie: F Neal, R. Shone „Proces budowy modeli ekonomicznych”.

Ekonomia opisowa zajmuje się odróżnianiem pomiędzy stwierdzeniem faktu a wyrażeniem opinii formułuje hipotezy, których następstwa można poddać obserwacji (testom) nie zadaje pytań typu „co powinno być” (ekonomia normatywna) kierunek rozwoju  wzrost skomplikowania metod pomiaru zmiennych ekonomicznych i technik testowania

Nauka i metoda naukowa nauka jest wiedzą i procesem jej systematycznego gromadzenia cel: wyjaśnienie zjawisk obserwowalnych i przewidywanych (nie zaobserwowanych do tej pory) metoda naukowa: zestaw reguł i procesów uważany za wystarczający do weryfikacji stawianych hipotez

Definicja wyjaśnienia naukowego Czym jest wyjaśnianie naukowe? próba wytłumaczenia tego, co początkowo nie jest zrozumiałe pokazanie w jaki sposób prawa uzasadniają zachodzenie pewnych zdarzeń forma dedukcyjno-nomologicznego wzorca wyjaśniania rozpatrywanie pewnych faktów w ramach pewnych teorii, w celu ich zrozumienia i zinterpretowania może odbywać się na podstawie praw nauki, hipotez, teorii, modeli...

Sylogizm (1) wnioskowanie dedukcyjne na podstawie przesłanek, które opiera się na logice. (p) Wszyscy ludzie są śmiertelni. (p) Jan Kowalski jest człowiekiem. (w) Jan Kowalski jest śmiertelny.

Sylogizm (2) mimo zachowania zasad logiki, wnioski mogą być fałszywe (w odniesieniu do zaobserwowanej rzeczywistości). (p) Wszyscy ekonomiści są nieomylni. (p) Jan jest ekonomistą. (w) Jan jest nieomylny.

Uogólnienie empiryczne uogólnienie – odnosi się do klasy zjawisk, a nie do poszczególnych przypadków empiryczne – odnosi się do zjawiska opartego na obserwacji odnosi się do wszystkich elementów (zjawisk) danej klasy, a nie do poszczególnych jednostek np. „Drzewa liściaste jesienią tracą liście.”

Prawa nauki (1) przesłanki w formie zdań syntetycznych, czyli takich, których prawdziwość zależy od zbadania zjawisk w naszym otoczeniu mogą być wyrażone w formie zdania ogólnego lub równania matematycznego wyrażają związek między konkretnymi zjawiskami wskazanie zdania ogólnego jako prawa przez naukowców odbywa się na zasadach dowolnych, a zwroty typu „prawo”, „prawo natury” czy „prawo nauki” jest synonimem

Prawa nauki (2) Przykłady: Czysta woda zamarza zawsze w temperaturze. Dodanie soli do wody obniża jej temperaturę zamarzania. Prawo idealnych gazów Boyle’a – iloczyn ciśnienia gazu (p) i jego objętości (V) jest proporcjonalny do jego absolutnej temperatury (T).

Prawa nauki (3) Cechy: obserwacja empiryczna jest warunkiem koniecznym, ale nie wystarczającym do tego, by ustanowić prawo nauki. mogą być przyczynowo-skutkowe (wymuszają implikują sekwencję zdarzeń) np. Jeśli podgrzeje się miedź, to ona się rozszerza /podgrzewanie miedzi jest przyczyną, a rozszerzanie skutkiem/ lub opisowe (opisują związki między danymi wielkościami) np. prawo idealnych gazów Boyle’a

Prawa nauki (4) Prawa nauki mogą być lub nie prawami przyczynowo-skutkowymi, czyli takimi, które implikują sekwencję zdarzeń np. „(A) Dodanie soli do wody (B) obniża jej temperaturę zamarzania” (jeśli wystąpi A, to wystąpi B, przy czym B nigdy nie poprzedza A)

Prawa nauki (5) John Stuart Mill „Przyczyną zdarzenia jest zestaw warunków wystarczających do tego, by ono zaszło.” każdy z warunków jest osobno warunkiem koniecznym, ale nie wystarczającym np. ogień, który zgasł obecność spalającego się materiału odpowiednia temperatura dostęp tlenu

Prawa nauki (6) Hierarchia praw: prawo nauki można wyjaśnić traktując je jako nieuchronny skutek działania innych praw nauki, które odnoszą się do szerszej klasy zjawisk w wyjaśnianiu prawa nauki nie trzeba formułować praw początkowych przesłanki przyjęte w wyjaśnieniu praw nauki, same są prawami nauki

Hipotezy (1) przypuszczenie mające ułatwić wyjaśnienie zjawiska dotyczy tego co nie było obserwowane do tej pory, ale może być poddane obserwacji określają rodzaj faktów, które wybieramy do analizy, wpływając tym samym na kierunek naszych badań prawo nauki jest być hipotezą, która jest zdaniem ogólnym, zweryfikowanym przy użyciu rygorystycznych testów

Hipotezy (2) Przykład Hipoteza: „Jedyną przyczyną braku lekarzy są niskie oczekiwane płace w ciągu całej kariery zawodowej” (H) Obserwacja: „Jeśli tempo wzrostu płac będzie coraz szybsze, to podaż lekarzy wzrośnie” (I)

Hipotezy (3) (p) Jeśli H jest prawdziwe, to I jest prawdziwe (p) I jest fałszywe (jak wykazują obserwacje) (w) H jest fałszywa Wnioskowanie dedukcyjne: jeśli przesłanki są prawdziwe, to wniosek też jest logicznie prawdziwy

Hipotezy (4) (p) Jeśli H jest prawdziwe, to I jest prawdziwe (p) I jest prawdziwe (jak wykazują obserwacje) (w) H jest prawdziwa Wnioskowanie dedukcyjne: nie jest poprawne prawdziwość hipotezy nie wynika z prawdziwości przesłanek obserwacja: lekarzy brak z powodu wysokich kosztów studiów  przyjęcie fałszywej hipotezy

Fakty fakty nie wyjaśniają niczego, a nabierają znaczenia dopiero wtedy, gdy są interpretowane w ramach pewnego schematu wyjaśniania np. rejestr przestępstw jest kolekcją faktów, z której nie można nic wywnioskować badanie związku pomiędzy (1) napadami rabunkowymi a (2) ubóstwem staje się hipotezą do dalszej analizy w procesie wyjaśniania.

Teorie prawa charakteryzujące się wysokim stopniem ogólności, zwane są teoriami obejmują pojęcia teoretyczne (pojęcia, które nie są obserwowalne), które nabierają znaczenia jedynie w ramach definicji używanych w tej teorii np. atom, racjonalność, użyteczność, etc. mogą wyjaśniać hipotezy np. teoria popytu wyjaśnia hipotezę dotyczącą popytu

Modele teoretyczne (1) służą badaniu niektórych tylko aspektów problemu i świadome pominięcie tych, które nie są ściśle związane z istotą sprawy (dzięki temu są one mniej skomplikowane od rzeczywistości) wynika to z faktu, iż zjawiska będące przedmiotem naszego zainteresowania są zbyt duże i zbyt złożone model teoretyczny jest modelem teorii (opiera się na pojęciach teoretycznych np. konkurencja, użyteczność, racjonalność)

Modele teoretyczne (2) model jest pośrednim sposobem weryfikacji teorii, gdyż te zawierają pojęcia teoretyczne, które są nieobserwowalne np. model popytu i podaży, używa pojęć takich jak „racjonalność”, „rynek”, „konkurencja” etc.

Prawa i hipotezy probabilistyczne opiera się o prawa i hipotezy, będące zdaniami probabilistycznymi wprowadzonymi do sylogizmu jedna przesłanka ma charakter probabilistyczny, a druga deterministyczny (wiemy, że jest prawdziwa i nie dopuszczamy wyjątków) (pp) prawdopodobieństwo zachorowania na raka płuc wśród palących jest wysokie (pd) Jan pali papierosy (jest wysoce prawdopodobne) (w) Jan zachorował na raka płuc