Teoria formalistyczna kontra teoria empiryczno-naukowa Na podstawie książki Thomasa Mayera “Prawda kontra precyzja w ekonomii”, rozdz 3-4 Jacek Gąsowski

Plan prezentacji Podział dziedzin badawczych Dwa dominujące nurty w ekonomii: teoria formalistyczna kontra ekonomia empiryczno-naukowa Inne podziały ekonomii Gradacja ekonomii pod względem prestiżu Tematy do dyskusji

Podział dziedzin badawczych 1. Poziomy - według obszarów badawczych (np. biologia i geologia) 2. Pionowy - według stopnia abstrakcji (np. fizyka i inżynieria, fizjologia i medycyna) W ekonomii, tak samo jak w innych naukach społecznych, obowiązuje podział poziomy.

Dwa dominujące nurty w ekonomii TEORIA FORMALISTYCZNA: Logiczny rygor i elegancja wywodu Szerokie zastosowanie matematyki, rozumianej jako model, a nie jedynie narzędzie Niewielka rola dowodów empirycznych Wnioski wyprowadzane wprost z założeń (a ich ważność dowiedziona tylko dla danego zbioru założeń) Ideałem jest uniwersalność, zwięzłość i zmatematyzowana forma prezentacji

Dwa dominujące nurty w ekonomii TEORIA EMPIRYCZNO-NAUKOWA Nacisk na empiryczną sprawdzalność teorii oraz ich przystawalność do rzeczywistości Przyjmowany model nauk przyrodniczych Matematyka traktowana jako narzędzie Zwolennicy tej teorii są skłonni opierać się na tym, co wysoce prawdopodobne Jak długo teoria wyjaśnia przebieg historii gospodarczej, jest to dobrą teorią

Przykłady różnic w obu podejściach 1. Stopień prostoty założeń. Formaliści: proste założenia, np. konkurencja doskonała lub nie. Empirycy: rynek różni się pod względem stopnia doskonałości. 2. Założenie racjonalności. Dla formalistów to nienaruszalne prawo, zaś dla empiryków - hipoteza robocza, którą w pewnych warunkach można uchylić. 3. Podejście do ekonometrii. Zwolennicy ekonomii formalistycznej usilnie szukają prawdziwych wartości parametrów, natomiast ekonometrycy empiryczno-naukowi szukają prawidłowości w danych.

Zalety teorii formalistycznej Badania formalistyczne tworzą cenną wiedzę, nawet jeśli jest to wiedza o ograniczonej stosowalności Prace formalistów tworzą bazę, wykorzystywaną przez inne nurty ekonomii, w tym empiryczno-naukowy Ekonomia formalistyczna może przeciwdziałać zbyt pochopnym rozwiązaniom problemów za pomocą niedostatecznie udowodnionych metod

Zalety teorii empiryczno-naukowej Formułowanie i rozwiązywanie czysto logicznych problemów Służenie radą co do oceny realnych sytuacji w gospodarce Świadomość ograniczeń (“nie możemy udawać, że rozumiemy znacznie więcej niż faktycznie wiemy”). W praktyce zapobiega to chęciom manipulacji gospodarką

Próba pogodzenia obu nurtów Thomas Mayer: Zarówno ekonomia formalistyczna, jak i empiryczno-naukowa są pełnoprawnymi gałęziami ekonomii i powinny współistnieć ze sobą na stopie pokojowej. Ci, którzy upierają się przy założeniu: “jeśli to nie jest matematyka, to nie jest to też ekonomia”, są w błędzie. Tak samo rzecz się ma z tymi, którzy uważają teorię formalistyczną za bezużyteczną.

Inne klasyfikacje ekonomii Ekonomia matematyczna i literacka Teoria czysta i stosowana Ekonomia empiryczna i teoretyczna Nauka i nienauka (pseudonauka) Brytyjska i amerykańska tradycja ekonomii Ekonomia marshallowska i walrasowska Teoria o wyższych / niższych aspiracjach intelektualnych

Gradacja ekonomii Wartościowanie typów głównego nurtu ekonomii pod względem prestiżu: (od największego do najmniejszego) 1. Teoria formalistyczna 2. Teoria empiryczno-naukowa 3. Doradztwo polityczne i gromadzenie danych 4. Historia myśli ekonomicznej i metodologia

Tematy do dyskusji Czy podział na “formalistów” i “empiryków” ma dziś sens? Czy słuszne jest przekonanie o supremacji teorii formalistycznej oraz o większych umiejętnościach ekonomistów tego nurtu? Który typ ekonomii jest nam bliższy? (np. z punktu widzenia naszych prac magisterskich)