I.RACJONALIZM a RELATYWIZM II. OBIEKTYWIZM

I. RACJONALIZM A RELATYWIZM Jak oceniać teorie? Czy istnieją kryteria oceny? Jak odróżnić naukę od nie-nauki?

RACJONALIZM Istnieje 1 ponadczasowe, uniwersalne kryterium Indukcjonizm: stopień potwierdzenia teorii w sposób indukcyjny Falsyfikacjonizm: stopień falsyfikowalności

RACJONALIZM OCENA TEORII: Nie spełnia kryterium => odrzucić teorię Spełnia kryterium => przyjąć (Prawdziwa) PORÓWNANIE KONKURENCYJNYCH TEORII: Przyjąć teorię, która spełnia dane kryterium najlepiej

RACJONALIZM Nauka, nie-nauka Nauka – zbiór teorii spełniających kryterium Nie-nauka – zbiór pozostałych teorii Indukcjonizm: Astrologia nie-nauka Falsyfikacjonizm: Marksizm nie-nauka, nie jest falsyfikowalny

RELATYWIZM Ocena teorii dokonywana przez jednostki/ społeczności. Nie istnieje uniwersalny, ponadczasowy standard Ocena teorii dokonywana przez jednostki/ społeczności. wartości, przekonania

RELATYWIZM Nauka, nie-nauka Brak standardu oceny => problem rozróżnienia nauki od nie-nauki „Nauka”: nie istnieje jako unikatowa kategoria,wyższa od innych form.

LAKATOS (RACJONALIZM) Istnieje 1 ponadczasowe, uniwersalne kryterium Cel: sprecyzować to kryterium Nauka: obszar badań spełniający wymogi metodologii nauk ścisłych, m. in. Fizyki Fizyka: wzór dobrej nauki Propozycja kryterium: doświadczenia z historii fizyki, metodologia fizyki

Brak (obiektywnej) możliwości oceny, krytyki danej teorii LAKATOS Krytyka Relatywizmu: Brak standardów oceny Brak (obiektywnej) możliwości oceny, krytyki danej teorii „Zmiana naukowa kwestią „psychologii tłumu”, postęp naukowy wynikiem „propagandy””

KUHN (RELATYWIZM) Przykłady kryteriów oceny teorii: Nie istnieje uniwersalny, ponadczasowy standard Przykłady kryteriów oceny teorii: poprawność przewidywań; ilość rozwiązywanych problemów; prostota, zakres, zgodność z innymi specjalnościami. … Teorie oceniane na zasadzie zgody określonej wspólnoty: Zgoda Czynniki kulturowe, historyczne …

PYTANIA O OBIEKTYWIZM Czy jednostki nie mogą się mylić w swoich osądach? Czy istnieje sposób analizy nauki, w którym kładziemy nacisk na naukę, a nie na to co myślą uczeni?

OBIEKTYWIZM a INDYWIDUALIZM Indywidualizm: zbiór prawdziwych przekonań głoszonych przez ludzi Problem: nieskończony regres racji „Fundament wiedzy” – zbiór zdań, których nie trzeba uzasadniać 1) Klasyczny racjonalizm – fundamenty poznawane za pomocą umysłu 2) Klasyczny empiryzm – fundamenty poznawane za pomocą umysłu

OBIEKTYWIZM Wiedza niezależna od przekonań ludzkich, słowne lub matematyczne sformułowania wiedzy Ocena teorii: zwracamy uwagę na cechy teorii, a nie na przekonania uczonych.

Nauka jako całość I. Nauka w sensie obiektywistycznym II. Zbiór technik formułowania, stosowania i sprawdzania teorii III. Eksperyment (planowana, podległa teorii interakcja z przyrodą), aparat matematyczny Obiektywna charakterystyka nauki na danym etapie rozwoju