Rachunek kosztów jakości Przygotowali: Banasik Sebastian Brzeska Karolina Knap Katarzyna Szymańska Estera

Jakość i zarządzanie jakością Istota i normy jakości

JAKOŚĆ doskonałość produktu lub usługi; dostosowanie do wymogów, parametrów; sprostanie żądaniom konsumenta; przydatność użytkowa.

Definicja jakości Jakość to zbiór tych wszystkich właściwości produktu, które czynią go zdolnym do zaspokojenia stwierdzonych bądź zasadnie domniemanych potrzeb nabywcy.

Rys historyczny jakości norma MIL-Q-9858 – 1959 r.; norma NATO - AOAP; początki standaryzacji jakości w Europie – lata 50.; standaryzacja NATO – lata 70.; rozwój standardów jakości poza przemysłem zbrojeniowym.

Określanie jakości spirala jakości; zasada 1-10-100.

Spirala jakości to model współzależności działań, które wpływają na jakość wyrobu lub usługi na różnych etapach od identyfikacji potrzeb do stwierdzenia, czy te potrzeby zostały zaspokojone.

Spirala jakości

Zasada 1-10-100 „1” - jedną jednostkę wydatkuje się na korygowanie i usuwanie usterek w miejscu ich powstania; „10” - dziesięć razy więcej kosztuje rozwiązanie problemu wykrytych przez wyznaczone komórki kontroli jakości; „100” - zwiększa się dziesięciokrotnie koszt napraw szkód powstałych w efekcie użytkowania wyrobu przez klienta.

Zasada 1-10-100

Dowody zdolności jakościowej Normy ISO 9000 - 1987 r.; CEL: osiąganie powtarzalnej, dobrej jakości wytwarzanych wyrobów i kreowanych usług przez zarządzanie jakością we wszystkich obszarach aktywności przedsiębiorstwa.

Podział ISO 900 Standardy o charakterze wytycznych : ISO 9000-1 - różnice i zależności pomiędzy podstawowymi pojęciami zarządzania jakością; ISO 9004-1 - osiąganie odpowiedniej jakości systemu organizacji zarządzania firmą.

Podział ISO 900 Modele systemów zapewnienia jakości: ISO 9001 - pozwala zapewnić stabilny poziom ja-kości na wszystkich obszarach aktywności przedsiębiorstwa; ISO 9002 – stosowany, gdy wymagania odbiorcy dotyczą zapewnienia jakości podczas produkcji i instalowania; ISO 9003 - regulacja kontroli i badania ostateczne.

Podział ISO 900

Korzyści wprowadzenia norm ISO ustabilizowana i wysoka jakość produktów i usług przyczynia się do wysokiego poziomu zadowolenia i lojalności klientów; wyeliminowanie strat i braków w produkcji powoduje redukcję kosztów wzrost wydajności; obniżka całkowitych kosztów wzmacnia pozycję konkurencyjną firmy i jej zyskowność;

Korzyści wprowadzenia norm ISO zwiększone zaangażowanie i lepsze zrozumienie celów pracy przyczynia się do wzrostu morale pracowników; powoduje ograniczenie wizyt u klientów w celu promocji jakości wyrobów; ułatwia dostęp do homologowanych dostawców, ponieważ listami takimi dysponuje organizacja certyfikująca.

Koszty jakości i rachunek kosztów jakości Istota i znaczenie kosztów jakości

Co to są koszty jakości ?

Koszty jakości to nakłady i straty poniesione w związku z zapewnieniem założonego poziomu jakości wytwarzanych wyrobów.

Koszty jakości:   stanowią ważny instrument poprawy jakości i efektywności gospodarowania, informują o stopniu realizacji systemu sterowania jakością w przedsiębiorstwie, stanowią podstawę podejmowania decyzji strategicznych, są nakładami poniesionymi na uzyskanie odpowiedniej jakości produktu, informują o stopniu realizacji systemu sterowania jakością w przedsiębiorstwie, służą do wyrażania celu sterowania jakością sprowadzającego się do takiego doboru struktury nakładów, przy którym suma kosztów poniesiona na jakość będzie najmniejsza.

Najlepszym dowodem na potwierdzenie , jak bardzo opłaca się podnoszenie poziomu jakości, są badania kosztów niskiej jakości. Koszty jakości powstają w każdej fazie realizacji procesu wytwórczego. Należy, zwrócić uwagę, że oddziaływanie na jakość wyrobów w fazach sfery przedprodukcyjnej jest znacznie bardziej efektywne ekonomicznie niż w fazach wytwarzania i eksploatacji. Oznacza to, że do osiągnięcia zamierzonego poziomu jakości potrzeba w tej sferze na ogól zdecydowania mniejszych nakładów niż w przypadku, gdy poziom ten jest osiągany w wyniku dodatkowych działań podejmowanych w pozostałych sferach, nie przewidzianych w okresie projektowania.

Koszty zapewnienia jakości w zależności od fazy przemysłowego procesu realizacji.

Znaczenie i korzyści związane z zapewnieniem jakości są tym większe, im we wcześniejszym etapie rozpoczęto ich ewidencję i analizę.

Koszty jakości i rachunek kosztów jakości Klasyfikacja kosztów jakości

Klasyfikacja kosztów jakości Koszty zgodności: indoktrynacja. szkolenie, weryfikacja, zatwierdzenie, testowanie, obsługa, audyt.

Klasyfikacja kosztów jakości Koszty niezgodności obejmują: odpady, powtórne wykonanie, naprawy gwarancyjne, zwroty, reklamacje i ich obsługa.

Klasyfikacja kosztów jakości Inną metodą klasyfikacji kosztów jest dzielenia kosztów na: Koszty zapobiegania. Koszty oceny Koszty awarii wewnętrznej Koszty awarii zewnętrznej

Klasyfikacja kosztów jakości Rozbudowana klasyfikacja kosztów jakości Barfield’a, Raiborn’a i Kinney’a:   A. Koszty dostosowania jakości: Koszty prewencji 1. Pracownicy: zatrudnianie osób z odpowiednimi kwalifikacjami. szkolenie i uświadamianie, budowa programów partycypacji.

Klasyfikacja kosztów jakości 2. Klienci: przegląd potrzeb klientów, określenie potrzeb badań, dokonywanie eksperymentów

Klasyfikacja kosztów jakości 3. Urządzenia techniczne: zaprojektowanie systemu wykrywania błędów, aranżacja zapewniająca efektywność przepływów materialno-energetycznych, aranżacja umożliwiająca monitoring,

Klasyfikacja kosztów jakości stosowanie konserwacji, przeglądów i remontów zapobiegawczych. testowanie i regulacje. dostosowanie do produkcji bezusterkowej

Klasyfikacja kosztów jakości 4. Dostawcy: aranżacja dostaw o gwarantowanej jakości, edukacja dostawców, odpowiednie wprowadzenie dostawców w prawa firmy

Klasyfikacja kosztów jakości 5. Projektowanie produktu: precyzowanie charakterystyk. budowa prototypów w aspekcie dostosowania do wyspecyfikowanych charakterystyk, skutecznych i efektywnych osiągów, trwałości, łatwości obsługi, bezpieczeństwa, komfortu, siły przyciągania i kosztu

Klasyfikacja kosztów jakości Koszty oszacowań 1. Przed produkcją: Inspekcja przyjęć i dostaw

Klasyfikacja kosztów jakości 2. Proces produkcyjny: monitorowanie i nadzór, podtrzymywanie powtarzalności, stabilności i niezawodności, przeprowadzanie weryfikacji procedur, automatyzacja.

Klasyfikacja kosztów jakości 3. W trakcie i po produkcji: dokonywanie rewizji jakości   4. Proces informacyjny: rejestracja i raportowanie defektów pomiar dokonań

Klasyfikacja kosztów jakości 5.Aspekty organizacyjne: administrowanie działaniem kontroli jakości

Klasyfikacja kosztów jakości B. Koszty niedostosowanie jakości Wewnętrzne koszty niedostosowania 1.Produkt: naprawa defektów wywózka odpadów

Klasyfikacja kosztów jakości 2. Proces produkcji: powtórne przetwarzanie, występowanie nie planowanych przerw. strata czasu na naprawy

Klasyfikacja kosztów jakości Zewnętrzne koszty niedostosowania 1. Aspekty organizacyjne: zatrudnienie w dziale skarg. zatrudnienie w dziale reklamacji 2. Klienci: utrata przyszłej sprzedaży, utrata reputacji

Klasyfikacja kosztów jakości 3. Produkt: naprawa zwróconych części, wymiana zwróconych części na nowe, refundacje dla klientów z tytułu zwrotów, zwroty uszkodzonych produktów, wyjaśnienie roszczeń i pretensji. 

Klasyfikacja kosztów jakości 4. Serwis: świadczenie nie planowanych usług, wysyłka zleceń zwrotu, dodatkowe dostawy.

Klasyfikacja kosztów jakości Podział kosztów wg TQM: 1.Koszty prewencji ponoszone przez firmę na szkolenie pracowników, wdrażanie procedur TQM i inne koszty związane z zapobieganiem powstawania defektów. 2.Koszty pomiarów i oceny jakości związane z aparaturą pomiarową i czasem pracy poświeconym na prowadzenie pomiarów i kontroli.

Klasyfikacja kosztów jakości 3. Koszty usterek wykrytych wewnątrz firmy związane ze zmarnowanym czasem pracy i materiałami. 4. Koszty usterek wykrytych przez klientów związane ze zmarnowanym czasem pracy, materiałami, serwisem gwarancyjnym, dodatkowym transportem, kosztami transakcji itp.

Klasyfikacja kosztów jakości 5. Koszty utraconych możliwości (spadek sprzedaży, utrata rynku) związane z utratą reputacji, utratą lojalności klienta, a w związku z tym utratą możliwości sprzedaży kolejnych partii towaru czy usługi. Utrata rynku na rzecz konkurentów. Relatywny wzrost kosztów promocji (koszt pozyskania nowego klienta jest większy od kosztu utrzymania stałego nabywcy).

Klasyfikacja kosztów jakości Podział z punktu widzenia czynników wywołujących koszty: Koszty jakości zależne i niezależne od przedsiębiorstwa

Klasyfikacja kosztów jakości Koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo dobrowolnie Koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo niejako pod przymusem

Klasyfikacja kosztów jakości Wg kryterium miejsca ich powstania:

Klasyfikacja kosztów jakości Klasyfikacji kosztów jakości dużo miejsca poświęca także norma ISQ 9004, która dzieli je na: operacyjne koszty jakości, koszty zewnętrznego zapewniania jakości.

Klasyfikacja kosztów jakości

Klasyfikacja kosztów jakości Operacyjne koszty jakości - koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo na osiągnięcie i zapewnienie przyjętych i określonych poziomów Obejmują one: koszty zapobiegania i oceny: koszty zapobiegania (prewencji) są kosztami działań mających na celu zapobieganie uszkodzeniom czy brakom,

Klasyfikacja kosztów jakości koszty oceny (lub inwestowania) są kosztami badań i kontroli prowadzonych w celu sprawdzenia, czy określona jakość wyrobów jest utrzymywana. koszty uszkodzeń (lub strat, niezgodności): koszty niezgodności przed dostawą (braki wewnętrzne) są kosztami wynikającymi z niespełnienia przez wyrób lub usługę wymagań jakościowych przed dostarczeniem do odbiorcy.

Klasyfikacja kosztów jakości koszty niezgodności po dostawie (braki zewnętrzne) są kosztami wynikającymi z niespełnienia przez wyrób lub usługę wymagań jakościowych po dostarczeniu do odbiorcy.

Klasyfikacja kosztów jakości Koszty oceny: weryfikacji , audytów jakości, sprzętu kontrolnego, skalowania dostawców.

Klasyfikacja kosztów jakości Wewnętrzne koszty wad: koszty złomu, koszty poprawek, przeróbek, koszty ponownej kontroli, koszty, koszty analizy błędów.

Klasyfikacja kosztów jakości Zewnętrzne koszty wad: koszty naprawy i serwisu, koszty gwarancji, koszty skarg i reklamacji, koszty zwrotów, koszty obciążeń, koszty straty dobrej reputacji przedsiębiorstwa

Klasyfikacja kosztów jakości Wewnętrzne i zewnętrzne braki produkcji to tzw. koszty złej roboty.

Klasyfikacja kosztów jakości Koszty zapobiegania: spełnienia wymagań dotyczących produktu lub usługi, planowania produkcji, koszty wyposażeń do badań, szkolenie, koszty różne.

Klasyfikacja kosztów jakości Góra lodowa kosztów jakości wg J. Juran’a

Klasyfikacja kosztów jakości Trzy podstawowe grupy koszty jakości: koszty zapobiegania powstawaniu nieudanej produkcji (prewencyjne), koszty oceny i kontroli jakości wyrobów, straty na brakach.

Klasyfikacja kosztów jakości Dodatkowe koszty i straty z tytułu niewłaściwej jakości produkcji: koszty planowania jakości nowych i zmodernizowanych wyrobów, koszty poprawy jakości produkowanych wyrobów,

Klasyfikacja kosztów jakości koszty zapewnienia wymaganej jakości surowców, materiałów i półfabrykatów pochodzących z zakupów (dostaw kooperacyjnych), koszty planowania kontroli i kierowania jakością, koszty specjalistycznych środków kontroli, koszty szkolenia w dziedzinie jakości,

Klasyfikacja kosztów jakości koszty realizacji programów motywacyjno-propagandowych na rzecz jakości, koszty badań porównawczych, koszty działań zapobiegawczych wynikających ze sfery użytkowania wyrobów, inne koszty działalności zapobiegawczej

Klasyfikacja kosztów jakości Norma ISQ 9004 dzieli koszty na: operacyjne koszty jakości, koszty zewnętrznego zapewniania jakości.

Klasyfikacja kosztów jakości Koszty oceny jakości: koszty oceny dostaw (koszty odbioru jakościowego dostaw), koszty ocen jakościowych własnych półfabrykatów, koszty odbiorów jakościowych wyrobów gotowych,

Klasyfikacja kosztów jakości koszty użytkowanych narzędzi i przyrządów pomiarowych. koszty sprawności technicznej urządzeń kontrolno-pomiarowych, koszty prób i badań laboratoryjnych. koszty uzyskania państwowych znaków jakości „O”, „1”. znaków bezpieczeństwa oraz świadectw kwalifikacji jakości.

Klasyfikacja kosztów jakości Braki to wyroby gotowe lub półfabrykaty doprowadzone do określonej fazy wykonania, których jakość nie odpowiada ustalonym dla nich warunkom technicznym lub warunkom zamówienia.

Klasyfikacja kosztów jakości Koszty zewnętrznego zapewniania jakości - koszty związane z prezentacją i dowodami wymaganymi przez odbiorców jako obiektywne wykazanie jakości.

Koszty jakości i rachunek kosztów jakości

Rachunek kosztów jakości Rachunek kosztów jakości służy pomiarowi i wycenie kosztów związanych z nabywaniem, posiadaniem i wykorzystywaniem zasobów czynników produkcji, umożliwia ujecie rzeczowego przebiegu procesów przekształcenia czynników produkcji w produkt, a także grupowanie kosztów oraz prezentację informacji kosztowych w formie sprawozdań.

Rachunek kosztów jakości to system: rejestrowania na odpowiednich kontach przeprowadzenia analizy kształtowania się kosztów jakości. podejmowania działań na rzecz poprawy jakości. optymalizacji kosztów nieodpowiedniej jakości.

Powołania zespołu kierującego pracami wdrożeniowymi, Prawidłowe przeprowadzenie w przedsiębiorstwie rachunku kosztów powinno być poprzedzone realizacją określonych działań wdrożeniowych. Działania te powinny sprowadzać się do: Przygotowania materiałów informacyjnych stanowiących podstawę do podjęcia przez kierownictwo decyzji o prowadzeniu rachunku kosztów jakości. Powołania zespołu kierującego pracami wdrożeniowymi, Opracowania procedury prowadzenia rachunku kosztów jakości.

Opracowania szczegółowej instrukcji w sprawie ewidencji i rejestracji kosztów jakości, ich przetwarzania analizy. Instrukcja w sposób szczegółowy powinna precyzować: cel prowadzenia rachunku kosztów jakości, tryb i sposób ewidencjonowania kosztów jakości, tryb i sposób przeprowadzania analizy kosztów jakości, tryb przedstawiania wyników analizy kosztów jakości, zakres ich przedstawiania do opracowania programu poprawy jakości. Wydania wewnątrzzakładowego dokumentu w sprawie prowadzenia rachunku kosztów jakości.

Przeprowadzenia szkoleń pracowników w dziedzinie kosztów jakości. Celem tak istotnego elementu prac związanych z prowadzeniem rachunku kosztów jakości jest: zapoznanie pracowników z problemem rachunku kosztów jakości. ukazanie możliwych do osiągnięcia efektów z tytułu prowadzenia rachunku kosztów jakości, wynikających z programu poprawy jakości, omówienie zagadnień merytorycznych wynikających ze współpracy komórek organizacyjnych i służb uczestniczących w prowadzeniu rachunku kosztów jakości w celu prawidłowej klasyfikacji tych kosztów.

Prezentacji informacji o wielkości strat związanych z brakiem jakości kierownictwu przedsiębiorstwa oraz komórkom organizacyjnym zainteresowanym problematyką kosztów jakości.

Wykorzystania wyników z analizy kosztów jakości opracowania lub weryfikacji np. rocznego lub wieloletniego planu jakości produkowanych wyrobów. Plan jakości dotyczący obniżenia kosztów związanych z odpowiednią jakością wyrobów powinien zawierać:

cel jakościowy, tj. obniżenie strat związanych z wadliwą produkcją, szczegółowy podział odpowiedzialności i uprawnień w różnych fazach realizacji celu, szczegółowe procedury, metody i instrukcje, które będą stosowane, opis właściwych działań, m.in. okresowych kontroli i badań wyników realizacji przedsięwzięcia. metody dokonywania zmian i modyfikacji planu w trakcie osiągania celów.

miejsc i przyczyn ich powstawania, Rachunek kosztów jakości to także odpowiednio funkcjonujący system danych i informacji wykorzystywanych na potrzeby podejmowania decyzji przez najwyższe kierownictwo w kwestii kosztów jakości. System informacji daje podstawę do bieżącego i okresowego oddziaływania na rzecz poprawy jakości. Powodzenie wdrożonego rachunku jakości zależy od stworzenia odpowiedniego systemu pomiaru i rejestracji kosztów według: miejsc i przyczyn ich powstawania, stworzenia odpowiedniego, bieżącego systemu przetwarzania i analizowania danych.  

Pomiar i ewidencja kosztów jakości Pomiar kosztów jakości

Ewidencja kosztów jakości Nakłady ponoszone w celu podniesienia jakości: przemysłowe nakłady inwestycyjne, nakłady inwestycyjne w obrocie towarowym, transporcie i usługach serwisowych, nakłady do nabycia za granicą wielu surowców i materiałów nakłady na rozwój badań naukowych i technicznych, nakłady na zakup licencji.

Pomiar kosztów jakości Gdzie:  W - wartość, J - jakość produktu (wyrobu, usługi), S - jakość serwisu, K - koszty w całym cyklu trwania produktu (projektowania, produkcji i użytkowania), T - terminy.

Pomiar kosztów jakości Koszt jakości C= Csr+ Csb + Cdw + Cdz Gdzie: Csr - koszt prewencji Csb - koszty badań i oceny Cdw - straty na brakach wewnętrznych Cdz - straty na brakach zewnętrznych

Pomiar kosztów jakości Kalkulacja utraconego zysku (Zu) Zu = ( qw - qnw) * ( zd - zn) gdzie: qw - ilość wadliwych jednostek, qnw - ilość wadliwych jednostek, które dały się naprawić, zd - zysk na jednostce dobrej, zn - zysk na naprawionej jednostce wadliwej.

Pomiar kosztów jakości Kalkulacja kosztu niedostosowania jakości ( całkowity obszar niewydolności): łączny koszt naprawy jednostek wadliwych (Knw): Knw = qnw * knw gdzie : knw - jednostkowy koszt naprawy wadliwej jednostki qnw - ilość wadliwych jednostek, które dały się naprawić,

Pomiar kosztów jakości koszt obsługi zwrotów klientów (Koz) Koz = qz * koz gdzie: qz- ilość zwróconych jednostek koz- koszt obsługi jednego zwrotu całkowity koszt niewydolności jakościowej (Kn): Kn = Zu + Knw + Koz Zu – zysk utracony Knw - łączny koszt naprawy jednostek wadliwych Koz- koszt obsługi zwrotów

Pomiar kosztów jakości Kalkulacja łącznych kosztów jakości globalnej (Kjg)   Kjg = Kpr + Kosz + Kn gdzie: Kpr - koszt prewencji Kosz - koszt oszacowań Kn - całkowity koszt niewydolności

Pomiar i ewidencja kosztów jakości Przykładowe zadanie

Przykładowe zadanie ilość wadliwych jednostek (qw) 2 000 szt., Rachunkowiec zarządczy spółki „Jagoda” zgromadził następujące dane za marzec 2009 r.:   ilość wadliwych jednostek (qw) 2 000 szt., zysk na jednostce dobrej (zd) 65 zł, koszt naprawy jednostki wadliwej (knw) 10 zł, koszt oszacowań (Kosz) 4 400 zł, ilość naprawionych jednostek (qnw) 1 000 szt., zysk na naprawionej jednostce (zn) 40 zł, ilość jednostek zwróconych przez klientów (qz) 200 szt., koszt obsługi jednego zwrotu (koz) 20 zł, koszty prewencji (Kpr) 60 000 zł. Należy ustalić zysk utracony z tytułu niedostosowania jakości, koszt niedostosowania jakości oraz łączne koszty jakości globalnej.

Pomiar i ewidencja kosztów jakości

Ewidencja kosztów jakości Podstawowe zadnia rachunkowości zarządczej w dziedzinie jakości jest: stosowanie systemu kont rejestrujących koszty jakości. wydzielenie kosztów jakości z kosztów ogółem, zbudowanie rachunku kosztów, w którym koszty jakości wskazują na obszary „luki jakościowej”, stworzenie narzędzi wpływu na koszty jakości, stworzenie mechanizmów powiązania kosztów jakości z ośrodkami odpowiedzialności za nie.

Ewidencja kosztów jakości Dodatkowe konta analityczne Koszty prewencji Szkolenie w zakresie jakości Koła jakości Badania rynku pod kątem jakości Projektowanie jakości produktu   Wewnętrzne koszty niewydolności Naprawa braków Skrawki i odpady Składowanie i usuwanie odpadów Powtórne przetwarzanie Dodatkowe przestrajania i regulowanie aparatu wytwórczego Koszty oszacowań Inspekcje jakości Weryfikacja procedur Aparatura pomiarowa Aparatura testująca Zewnętrzne koszty niewydolności Wyjaśnienie skarg Obsługa gwarancyjna Naprawa i wymiana zwrotów Refundacje dla klientów Dodatkowe wysyłki

Ewidencja kosztów jakości Schemat 3.1 Ewidencja kosztów jakości

Ewidencja kosztów jakości Wskaźnik kosztów błędów wewnętrznych liczonych do całkowitych wynagrodzeń brutto lub wynagrodzeń brutto robotników bezpośrednio produkcyjnych koszty błędów wewnętrznych . wynagrodzenie brutto robotników bezpośrednio produkcyjnych Wskaźnik kosztów niezgodności liczony do kosztów produkcji koszty niezgodności koszty produkcji Wskaźnik kosztów niezgodności liczony na jednostkę wyrobu (do kosztu jednostkowego) jednostka wyrobu Wskaźnik kosztów jakości ogółem (poszczególnych grup) liczony do przychodów netto ze sprzedaży całkowite koszty jakości przychody netto ze sprzedaży Wskaźnik kosztów zapobiegania liczony do wartości zysku koszty zapobiegania zysk operacyjny Tablica 3.2 Wskaźniki kosztów jakości w międzynarodowych normach ISO 9000

Ewidencja kosztów jakości Co to są braki?

Ewidencja kosztów jakości Braki są to produkty nieprawidłowo wykonane, nie odpowiadające warunkom technicznym, ustawowym lub umownym, nie nadające się do użytku lub nadające sie, ale dopiero po dokonaniu ich naprawy.

Ewidencja kosztów jakości Podział braków: Z punktu widzenia miejsca powstawania braków można je podzielić na: braki wewnętrzne, braki zewnętrzne Z punktu widzenia stopnia wadliwości braków można je podzielić na: braki naprawialne, braki nie naprawialne (ostateczne)

Ewidencja kosztów jakości Ponadto braki możemy jeszcze podzielić na dwie grupy: Braki zawinione Braki niezawinione

Dziękujemy za uwagę