Prawo i jego funkcje

definicja prawa gałęzie prawa definicja normy prawnej części normy prawnej 5. funkcje prawa 6. omówienie funkcji funkcja stabilizacyjna funkcja dynamizująca funkcja ochronna funkcja organizacyjna funkcja represyjna funkcja wychowawcza g. funkcja gwarancyjna h. funkcja dystrybutywna i. regulator konfliktów j. funkcja kulturotwórcza 7. rodzaje prawa 8. prawa człowieka 9. język prawa 10. system prawa 11. źródła prawa 12. prawo międzynarodowe i związane z nim pojęcia

W dzisiejszych czasach ludzie bardzo często posługują się pojęciem „prawo”, jednak nie zawsze jest ono właściwie użyte. Bywa ono czasami nadużywane. Dzieje się tak, ponieważ nie potrafimy go zdefiniować. Aby móc prawidłowo posługiwać się tym terminem, powinniśmy znać jego definicję i ją rozumieć. Prawo to „zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym”. Inna definicja głosi, że prawo to „system norm prawnych, czyli ogólnych, abstrakcyjnych i w przybliżeniu jednoznacznych dyrektyw postępowania, które powstały w związku z istnieniem i funkcjonowaniem państwa, ustanowione lub uznane przez właściwe organy władzy publicznej i przez te organy stosowane, w tym z użyciem przymusu państwowego”.

Prawo musi być uporządkowanym zespołem norm, ponieważ zawiera ich setki tysięcy. Gdyby w tym zbiorze nie panował ściśle określony ład, niemożliwym byłoby posługiwanie się nim. Uporządkowanie to wyraża się w gałęziach prawa, w ramach których występują instytucje prawne. W Rzeczpospolitej Polsce wyodrębnia się 9 gałęzi prawa: 1) prawo państwowe (konstytucyjne) – reguluje podstawowe prawa i obowiązki obywateli oraz działania najważniejszych instytucji wymienionych w konstytucji; 2) prawo cywilne – reguluje stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy równorzędnymi podmiotami prawa;

3) prawo rodzinne – reguluje osobiste i majątkowe stosunki między małżonkami i krewnymi oraz stosunki wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli; 4) prawo pracy – reguluje stosunki między pracodawcą a pracownikiem na tle świadczonej pracy; 5) prawo administracyjne – reguluje strukturę organów administracyjnych oraz stosunki prawne powstające w toku władczej działalności tych organów; 6) prawo finansowe – reguluje gromadzenie środków pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i wydatkowanie, a także określających strukturę oraz tryb działania organów i instytucji finansowych, jest powiązane z prawem administracyjnym;

7) prawo gospodarcze – przedmiotem jego regulacji są przedsiębiorcy, ich działalność oraz środki służące realizacji tej działalności; 8) prawo karne – określa, jakie czyny są przestępstwami, ustala kary za te przestępstwa, przy pomocy tego prawa państwo ochrania istniejący porządek 9) prawo procesowe – dzieli się na prawo cywilne procesowe i prawo karne procesowe, nie jest jednolitym zespołem norm. Prawo jest nierozerwalnie związane z państwem. Nie może ono istnieć bez państwa, ośrodka najwyższej władzy, która ogarnia wszystkich ludzi na terytorium danego kraju.

Wynika to z faktu, że przymus jest integralną częścią prawa Wynika to z faktu, że przymus jest integralną częścią prawa. Stanowi on zabezpieczenie jego przestrzegania. Natomiast przymusem dysponuje państwo, które stwarza w tym celu specjalny aparat, tzw. aparat przymusu. W razie potrzeby państwo fizycznie zmusza do podporządkowania się woli obywatela poprzez działanie przez odpowiedni w danej sytuacji organ. Sprawiedliwość – to jedno z głównych zagadnień etyki i filozofii prawa. Starożytni uważali sprawiedliwość za cnotę doskonałości etycznej, która polegała na tym, aby żyć uczciwie, nikogo nie skrzywdzić i każdemu oddawać, co jego.

Praworządność - może być rozważana na dwóch różnych płaszczyznach: jako zasada prawno-ustrojowa lub postulat polityczny oraz jako określony stan faktyczny. Praworządność jest stanem polegającym na tym, że państwo działa za pośrednictwem swoich organów zgodnie z zobowiązującym prawem. Oznacza to, że proces sprawowania władzy publicznej w państwie opiera się przede wszystkim na prawie.  Prawo powinno chronić istniejący porządek stworzony przez człowieka, oparty na funkcjonowaniu i sprawowaniu władzy, być elementem pozwalającym społeczeństwu na rozwój w różnych sferach. Prawo funkcjonuje na podstawie przyzwolenia społecznego. Prawo pozytywne jest oparte na założeniu, że stosowane procedury państwa wymagały powstania, utworzenia prawa. Ludzkie pojmowanie sprawiedliwości jest sprzeczne z prawem. W prawie pozytywnym decyduje dobro państwa nawet za cenę sprzeczności z danymi jednostkami.

W prawie natury na pierwszy plan wysuwa się ludzkie poczucie sprawiedliwości. Dominującym prawem jest prawo pozytywne. Przestrzeganie prawa jest pewnym nośnikiem społecznej akceptacji państwa i wartości promowanych przez to państwo. Na prawo składają się normy prawne. Norma prawna to wynikająca z przepisów reguła postępowania - wydana lub usankcjonowana przez państwo - która jest zagwarantowana przymusem państwowym, czyli stosowanie się do niej nie jest zależne od woli obywatela. Z każdej normy wynika obowiązek dla jednej osoby, natomiast drugiej osobie przysługuje prawo. Oznacza to, że ma ona charakter dwustronny. Ma ona także charakter ogólny. Osoba, na której ciąży wynikający z danej normy obowiązek, nie jest indywidualizowana. Każdy ma obowiązek zachować się tak, jak nakazuje norma prawna.

Każda norma prawna składa się z trzech części: hipotezy, dyspozycji i sankcji. Hipoteza to sytuacja, w której norma prawna znajduje zastosowanie. Dyspozycja to część normy prawnej, która wskazuje obowiązujący sposób zachowania. Sankcja to część normy prawnej, która mówi, jakie ujemne skutki pociągnie za sobą niezastosowanie się do dyspozycji. Duża część społeczeństwa nie wie nic o funkcjach, jakie są sprawowane przez prawo. Dlatego sądzę, iż temat, który zostanie zrealizowany w tym referacie, a mianowicie: „Prawo i jego funkcje” jest bardzo ważny, ciekawy i przydatny dla każdego – nawet przeciętnego – obywatela. Podział funkcji prawa:

Funkcja stabilizacyjna Funkcja dynamizująca Funkcja ochronna Funkcja organizacyjna Funkcja represyjna Funkcja wychowawcza Funkcja kontrolna Funkcja dystrybutywna Funkcja: regulator konfliktów Funkcja kulturotwórcza Funkcja gwarancyjna

FUNKCJA STABILIZACYJNA Funkcja stabilizacyjna prawa stabilizuje stosunki między społeczeństwem a państwem. Prawo utrwala układ stosunków społeczno – gospodarczo - politycznych. Funkcja ta odpowiada funkcji adaptacyjnej państwa. Poprzez funkcję stabilizacyjną i dynamizującą prawo umożliwia wprowadzanie różnego zmian, ale także utrwala porządek istniejący w społeczeństwie. FUNKCJA DYNAMIZUJĄCA Inaczej zwana także funkcją innowacyjną. W zasadniczy sposób zmienia zastane układy stosunków społeczno – gospodarczo – politycznych. Sprzyja rozwojowi form życia społecznego – form nowych lub takich, które dotychczas miały małe znaczenie.

FUNKCJA OCHRONNA Tę funkcję można podzielić na dystrybucyjną, gwarancyjną i opiekuńczą lub represyjną i motywacyjną. Polega na koordynacji działań zbiorowych. Prawo powinno chronić pewnych wartości, pełni funkcję opiekuńczą. Prawo chroni obywateli przed nadmierną władzą państwa oraz wskazuje zachowania akceptowane w społeczeństwie. Normy prawa mają zapewnić prawną ochronę określonym dobrom, które wymagają takiej ochrony według oceny ustawodawcy. Ochronie środkami prawa karnego podlegają jedynie najistotniejsze dobra. Dobra te mogą być chronione za pomocą wprowadzenia sankcji prawno - karnych za naruszenie lub narażenie tych dóbr. Ważna funkcja regulująca wymiar i rozkład czasu pracy. Prawo chroni funkcjonowanie jednostki, podmiotów gospodarczych i całego państwa.

FUNKCJA ORGANIZACYJNA Poprzez tę funkcję reguluje się pewne struktury w państwie oraz wyznaczane są formy życia zbiorowego. Wynika ona z normatywnego charakteru prawa. Ważna funkcja regulująca wymiar i rozkład czasu pracy. Prawo jako mechanizm organizujący, jest formą stwarzania warunków życia. FUNKCJA REPRESYJNA Prawo zawiera katalog kar wymierzanych za popełnienie niedozwolonych czynów. Funkcja ta odwołuje się do sankcji grożących za nieprzestrzeganie prawa. Jest ona bezpośrednio związana z prawem karnym. Prawo to także zbiór represji, lęk przed represją sprawia, że zaniechane są pewne działania.

FUNKCJA WYCHOWAWCZA Polega na wprowadzeniu w życie wzorców postaw, kształtowaniu tych postaw. Ściśle łączy się z nią funkcja stabilizacyjna prawa. FUNKCJA GWARANCYJNA Prawo gwarantuje, że ci, którzy nie naruszą określonych w nim zasad postępowania nie poniosą negatywnych konsekwencji ze strony państwa. Szczególne znaczenie funkcja ta ma na gruncie prawa karnego. Wyznacza ona granicę między zakresem uprawnień państwa a sferą praw i wolności jednostki. Chroni ona jednostkę przed arbitralną ingerencją ze strony władzy publicznej. Prawo musi wyraźnie określać zabronione zachowania jednostki. Zachowania, które nie są wyraźnie zabronione przez prawo, traktuje się jakby były dozwolone.

Rodzaje prawa: FUNKCJA: REGULATOR KONFLIKTÓW Sposoby konfliktów określone są w prawie. Prawo pomaga obywatelom w rozwiązywaniu konfliktów. Pozwala również uniknąć konfliktów, a jeżeli do nich dojdzie to wskazuje sposób ich łagodzenia. FUNKCJA KULTUROTWÓRCZA Prawo bierze udział w tworzeniu kultury państwa, np. umacniając system wartości. Rodzaje prawa: KC- Kodeks cywilny KPK -Kodeks postępowania karnego KK -Kodeks karny KKW -Kodeks karny wykonawczy KSH -Kodeks spółek handlowych KP -Kodeks pracy

KPA -Kodeks postępowania administracyjnego KPC -Kodeks postępowania cywilnego KRO -Kodeks rodzinny i opiekuńczy Prawa człowieka są prawami podstawowymi. Przysługują one każdemu człowiekowi od momentu urodzenia się. Są niezbywalne – nie można się ich zrzec, oraz nienaruszalne – istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią regulowane. Język prawa należy podzielić na język prawny i prawniczy: Język prawny -> różni się od języka naturalnego (słownictwem i zasadami stylistyki, osobliwościami gramatycznymi), służy do formułowania tekstów prawnych zawierających wypowiedzi normatywne Język prawniczy -> używany jest do formułowania wypowiedzi o prawie obowiązującym i zjawiskach prawnych.

System prawa pozytywnego składa się tylko i wyłącznie z norm prawnych System prawa pozytywnego składa się tylko i wyłącznie z norm prawnych. Przepisy i akty normatywne to jedynie materiał do budowy norm prawnych. Fundamentalnymi wartościami, których wymaga się od prawa są sprawiedliwość i praworządność. W rozwoju historycznym dopracowano się różnych materialnych koncepcji sprawiedliwości. Oto najczęściej spotykane: 'każdemu wg jego dzieł'- oceniany jest tylko ostateczny efekt, a nie np. ilość włożonej pracy (np. egzamin maturalny); 'każdemu wg jego zasług'- ocenie podlega głównie wysiłek włożony w coś, a nie skutek (np. poświęcenie żołnierza w przegranej bitwie); 'każdemu wg jego pozycji'- różne traktowanie ludzi ze względu na pozycję w społeczeństwie, współcześnie dotyczy np. sprawnych fizycznie i kalekich; 'każdemu wg jego potrzeb'- na podstawie tej zasady formułuje się np. tzw. minimum socjalne w państwie;

'każdemu to samo'- ponieważ każdy człowiek jest równy, ma równy żołądek, to rozdział wszystkiego po równo uznaje się z sprawiedliwy; ten rodzaj sprawiedliwości stosuje się np. w Polsce przy nadawaniu praw wyborczych wśród dorosłych ludzi; 'każdemu wg tego, co przyznaje mu prawo'- formuła odsyłająca do prawa, a prawo zazwyczaj wykorzystuje którąś z wyżej wymienionych zasad; Źródła prawa w polskim porządku prawnym - Konstytucja - orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego - ratyfikowane umowy międzynarodowe - ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy - rozporządzenia - akty prawa miejscowego

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – ustawa zasadnicza, najważniejszy akt prawny Rzeczypospolitej Polskiej, została uchwalona 2.04.1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe i zatwierdzona w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 r. Ustawa – jest aktem prawnym o charakterze powszechnie obowiązującym, najczęściej uchwalana jest przez parlament. Zakazy lub nakazy określonego postępowania są formułowane przez dyrektywę. Nie można orzec o jej prawdziwości, ponieważ nie jest ona twierdzeniem o rzeczywistości. Można orzec o jej obowiązywaniu. Prawo wspólnotowe to prawo składające się na system prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej. Rozporządzenia zbliżone są swoim charakterem do ustaw polskiego porządku prawnego. Ujednolicają przepisy w krajach wspólnotowych UE. Mają charakter wiążący, zasięg ogólny i abstrakcyjny.

Źródłem prawa jest także orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego Źródłem prawa jest także orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał konstytucyjny jest organem sądownictwa konstytucyjnego. Podstawowe zadanie trybunału to kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu z normami prawnymi rzędu wyższego (Konstytucja, umowy międzynarodowe). Uchwały organizacji międzynarodowych stanowią źródło prawa międzynarodowego, jeżeli są wydawane na podstawie niewątpliwego upoważnienia udzielonego tym organizacjom przez państwa członkowskie w odpowiednim akcie i zawierają normy generalne oraz wyznaczają adresatom obowiązki określonego postępowania. Wśród uchwał są regulujące strukturę i sposób funkcjonowania danej organizacji oraz takie, które są adresowane do państw.

Zwyczaj międzynarodowy to norma ukształtowana zwyczajowo Zwyczaj międzynarodowy to norma ukształtowana zwyczajowo. Istnieje przekonanie, że takie normy powinny być przestrzegane jako normy prawa międzynarodowego. Ogólne zasady prawa uznane przez wszystkie narody są wspólnymi zasadami dla wszystkich systemów prawnych (prawo wewnętrzne i międzynarodowe). Umowa międzynarodowa to porozumienie zawarte przez dwa lub więcej podmioty prawa międzynarodowego. W wyniku tego porozumienia podmioty tworzą wiążące je normy postępowania. Umowy międzynarodowe mogą mieć różne nazwy, m.in.: traktat, konwencja, układ, porozumienie, statut, protokół, pakt, konkordat, konstytucja. Można podzielić umowy na dwustronne i wielostronne oraz otwarte i zamknięte.

Ratyfikacja to ostateczne wyrażenie woli związania się daną umową międzynarodową, przez kompetentny organ państwa. Tym organem może być głowa państwa lub parlament. W Rzeczypospolitej Polsce umowy międzynarodowe ma prawo ratyfikować Prezydent RP. Wg prawa polskiego umowy: - dotyczące granic państwa - dotyczące sojuszów obronnych państwa - pociągające za sobą obciążenie finansowe państwa - pociągające za sobą konieczność zmian w ustawodawstwie nie mogą być ratyfikowane dopóki nie zostanie wprowadzona ustawa będąca udzieleniem upoważnienia.

Prawo międzynarodowe reguluje stosunki: - między państwami - między państwami a organizacjami międzynarodowymi - między organizacjami międzynarodowymi. Regulacje mogą dotyczyć różnych dziedzin (gospodarka, ochrona środowiska, kultura, ochrona zdrowia, obronność, sposoby rozstrzygania konfliktów) Źródła prawa międzynarodowego to: zwyczaj międzynarodowy, umowy międzynarodowe, ogólne zasady prawa uznane przez wszystkie narody, uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych.

Społeczność międzynarodowa to wszystkie państwa, które utrzymują między sobą stosunki regulowane przez prawo międzynarodowe. Wg prawa międzynarodowego ta społeczność opiera się na zasadzie równości wszystkich państw (niezależnie od wielkości terytorium państwa i liczby jego ludności), które ją tworzą. Każde państwo może dobrowolnie przyjąć jakieś obowiązki, lecz żadne nie może narzucić ich innemu państwu. Państwo jest zasadniczym podmiotem prawa międzynarodowego. Powinno ono posiadać następujące cechy: 1) stałą ludność, 2) określone terytorium, 3) władzę, która ma charakter władzy najwyższej – suwerennej. Państwo przez sam fakt swojego powstania staje się pełnym podmiotem prawa międzynarodowego (podmiot suwerenny, pełny, pierwotny). Wszystkie inne podmioty prawa międzynarodowego są podmiotami niesuwerennymi.

Sądzę, że wszyscy powinni znać prawo i funkcje, które ono sprawuje Sądzę, że wszyscy powinni znać prawo i funkcje, które ono sprawuje. Z prawem spotykamy się na co dzień, każdego dnia w mniejszym lub większym stopniu nas dosięga. Każdego z nas dotyczy jednakowo. Jego zadaniem jest wypełniać określone funkcje, które zostały wymienione i krótko opisane we wcześniejszej części referatu. Prawo zostało stworzone po to, aby określić pewne normy mające obowiązywać w społeczeństwie. Gdyby nie istniało prawo, dużo częściej miałyby miejsce spory i konflikty międzyludzkie. Dzięki normom określonym przy pomocy prawa nasze życie staje się łatwiejsze, wyraźnie wytyczone zostały zasady, które są prawidłowe, moralne i których powinno się przestrzegać, aby żyć w zgodzie i harmonii z otaczającym nas społeczeństwem. Każdy obywatel powinien zapoznać się z prawem, aby móc je przestrzegać.

BIBLIOGRAFIA Kompendium wiedzy o społeczeństwie, państwie i prawie pod redakcją Marii Zmierczak i Sławomiry Wronkowskiej. Wydawnictwo naukowe PWN. Warszawa-Poznań 1993. ISBN 83-01-11411-8 Podstawy wiedzy o prawie. Praca zbiorowa pod redakcją Wojciecha Sokolewicza. Wydanie pierwsze. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1985. ISBN 83-02-02297-7 Internet