Racjonalizm w stosowaniu antybiotyków Pierwsze pestycydy naturalne, w postaci naparów z tytoniu, były stosowane już 200 lat temu do tępienia mszyc. Pierwszy syntetyczny pestycyd (dinitroortokrezolan) wprowadzono w 1892 roku. Od początku lat 40. do lat 60. XX wieku stosowano powszechnie DDT - pestycyd, który okazał się bardo szkodliwy dla środowiska naturalnego. Z tego względu został wycofany, a jego użycie zabronione. Krystyna Gabryelów-Siek

Dlaczego potrzebne jest racjonalne podejście do antybiotyków Dlaczego potrzebne jest racjonalne podejście do antybiotyków? Od historii do teraźniejszości Obraz epidemiologiczny świata zmienił się radykalnie po odkryciu i upowszechnieniu: szczepionek, antybiotyków i insektycydów [przełom XIX i XX]. Wielu badaczom wydawało się że, ludzkość zostanie uwolniona od chorób zakaźnych i zakażeń. Do końca lat siedemdziesiątych XX w – trwa okres „euforii i entuzjazmu”. Uwaga naukowców skierowała się na choroby niezakaźne Intensywna gospodarka, niszczenie środowiska, nadużywanie leków przeciwdrobnoustrojowych, zakłóciły równowagę mikrobiologiczną świata. Pojawiają się nowe choroby [AIDS, SARS] w tempie - 1/rok. Okres euforii, trwał od polowy XX w. do lat siedemdziesiątych stosowanie insektycydów pozwoliło na eliminację ograniczenie chorób szerzących się za pośrednictwem owadów malaria, dur wysypkowy Masowe szczepienia poprawiły obraz epidemiologiczny wielu chorób jak: tężec, błonnica, krztusiec, gruźlica, ospa, odra, polio Od 1942 r penicylina a potem inne antybiotyk i chemioterapęutyki stały się i stały się szeroko dostępne staly się skuteczną bronią  Nazwa wprowadzona przez S. A. Waksmana w 1945r. dla wytwarzanych przez mikroorganizmy związków, które nawet w bardzo dużym rozcieńczeniu hamują reprodukcję lub powodują zniszczenie innych mikroorganizmów.     Najczęściej do otrzymywania antybiotyków na skalę przemysłową wykorzystuje się pleśnie i grzyby, niektóre antybiotyki otrzymuje się chemicznie.     Era antybiotyków zaczęła się w 1929r., gdy A. Fleming zaobserwował hamujący wpływ grzyba Penicillium notatum na wzrost hodowli bakterii Staphylococcus. W 1942r. wyizolowana została z Penicillium penicylina, a z bakterii Bacillus brevis tyrotrycyna. W latach 1940-52 wyizolowano m.in. gramicydynę, streptomycynę, chloromycetynę, erytromycynę. Obecnie w lecznictwie ma zastosowanie ok. 100 antybiotyków. Antybiotyki wykazują selektywność toksyczną, co oznacza, że uszkadzają komórki bakteryjne, a nie wpływają w ten sposób na komórki gospodarza, np. ludzkie. Pojawienie się nowych, dotychczas nieznanych chorób zakaźnych i odkrycie nowych patogenów, takich jak: wirus Ebola (1976), Escherichia coli 0157:H7 (1982), Borrelia burgdorferi (1982), wirus HIV (1983), wirus zapalenia wątroby typu E (1988), wirus zapalenia wątroby typu C (1989), Hantawirus (1997), wirus ptasiej grypy H5N1 (1997)

Dlaczego potrzebne jest racjonalne podejście do antybiotyków Dlaczego potrzebne jest racjonalne podejście do antybiotyków? Sytuacja aktualna Linie lotnicze przewożą ponad 2 biliony osób rocznie – umożliwiając gwałtowne rozpowszechnianie się czynników etiologicznych infekcji. Nawrót chorób, które były opanowane - cholera, gruźlica, meningokokowe zapalenie opon m - rdz., błonnica Zakażenia szpitalne nowego typu - wywołane przez drobnoustroje względnie chorobotwórcze lub saprofityczne oporne na antybiotyki. Szerzą się choroby drogą naruszania ciągłości tkanek – procedury inwazyjne. Obserwuje się stale narastąjącą ewolucję oporności drobnoustrojów na leki. W wielu krajach na świecie choroby takie jak malaria i gruźlica spowodowały śmiercionośny nawrót. W tym samym czasie w wielu krajach, po wielu latach nieistnienia pojawiły się ponownie takie choroby jak: dżuma, dengue, błonica, meningokokowe zapalenie opon mózgowych, żółta gorączka i cholera, stanowiąc zagrożenie zdrowia

Dlaczego konieczne jest racjonalne podejście do antybiotyków? 1929 – odkrycie penicyliny; w 1946 r w UK było 14% S. aureus opornych; w 1959 - 59%; w 1990 - w szpitalach 95%. Szczepy wielooporne! MRSA, ESBL, HLAR, VRE, MBL Przyczyny szerzenia się oporności: zbyt duża konsumpcja leków, błędy w terapii [antybiotyk, dawka, czas ] Rezultaty oporności: większe ryzyko niepowodzenia terapeutycznego, wydłuża się czas kuracji pacjenta oraz czas jego zakaźności, większe koszty leczenia. Zakażenie wieloopornym szczepem bakteryjnym zwiększa ryzyko niepowodzenia terapeutycznego, powoduje wydłużenie czasu hospitalizacji pacjenta oraz jego zakaźności dla środowiska, zwiększa koszty leczenia. W Zmniejszenie inwestycji w badania nad nowymi antybiotykami przez koncerny farmacetyczne Do podstawowych przyczyn należy zbyt duże zużycie antybiotyków oraz nieprawidłowa struktura zużycia leków przeciwdrobnoustrojowych. W ee

Dlaczego konieczne jest racjonalne podejście do antybiotyków? Problem spadku skuteczności antybiotyków przybrał wymiar globalny. Brak radykalnych działań interwencyjnych może doprowadzić do sytuacji sprzed ery antybiotykowej. Dokument WHO z 2001 i dyrektywa Unii Europejskiej z 2002 zobowiązują kraje członkowskie do wprowadzenia programów ograniczających powstawanie i szerzenie się drobnoustrojów antybiotykoopornych W Polsce w 2004 został powołany Narodowy Program Ochrony Antybiotyków Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC, ang. European Centre for Disease Prevention and Control) jest niezależną agencją Unii Europejskiej odpowiedzialną za rozpoznawanie, ocenę i powiadamianie o bieżących i nadchodzących zagrożeniach związanych z chorobami zakaźnymi takimi jak SARS, ptasia grypa, HIV/AIDS lub grypa. Centrum istnieje od 2004 r. i ma swoją siedzibę w Sztokholmie.

Jak realizujemy zasadę racjonalnego stosowania antybiotyków? Zarządzeniem Dyrektora w 2003 w naszym Szpitalu powołany został Zespół ds. Szpitalnej Polityki Antybiotykowej. Zespół działa w oparciu o Program Kontroli Zakażeń Zakładowych. Współpracujemy z Komitetem Terapeutycznym w opracowywaniu Receptariusza Szpitalnego w części dotyczącej leków przeciwdrobnoustrojowych. Receptariusz Szpitalny zawiera: spis leków - z podziałem na III kategorii dostępności rekomendacje do leczenia najczęstszych zakażeń zasady profilaktyki i terapii w zabiegach operacyjnych zasady terapii sekwencyjnej

Jak realizujemy zasadę racjonalnego stosowania antybiotyków? Członkowie Zespołu ds. Szpitalnej Polityki Antybiotykowej akceptują formularze zamówienia antybiotyków z III grupy dostępności Dokonujemy retrospektywnej analizy antybiotykoterapii oraz profilaktyki okołooperacyjnej pod kątem przestrzegania rekomendacji zamieszczonych w Receptariuszu [przegląd losowo wybranej dokumentacji medycznej pacjentów]

Jak realizujemy zasadę racjonalnego stosowania antybiotyków? Monitorujemy zużycie antybiotyków w oparciu o wskaźniki zużycia: DDD i DDD/100 osobodni. [okresowa prezentacja wyników KKZZ i kierowniczej kadrze medycznej] DDD Definiowana Dawka Dobowa [ średnia dawka dobowa leku dla osoby dorosłej ustalona przez WHO do analizy zużycia leku] DDD/100 osobodni – liczba dawek DDD*100/liczbę „wykonanych” osobodni w danym okresie Średnia dawkaDDD - Definiowana Dawka Dobowa [ średnia dawka dobowa leku, dla osoby dorosłej, ustalona przez WHO]. DDD jest parametrem - do analizy zużycia leku. DDD/100 osobodni - liczba dawek DDD*100/ liczbę „wykonanych” osobodni w danym okresie. Rekomendowany miernik w analizie zużycia leków dla lecznictwa zamkniętego.

Zużycie antybiotyków parenteralnych i doustnych w DDD

Struktura zużycia antybiotyków w 2007 roku

Zużycie antybiotyków w DDD/100 osobodni

Jak realizujemy zasadę racjonalnego stosowania antybiotyków? Analizujemy najczęściej występujące zakażenia, ich etiologię oraz wrażliwość na antybiotyki w oparciu o dane z Laboratorium Mikrobiologicznego

Drobnoustroje izolowane w 2007 w Sz.W i częstość ich występowania

Jak realizujemy zasadę racjonalnego stosowania antybiotyków? Monitorujemy: koszt terapii i profilaktyki antybiotykowej procentowy udział leków przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych w kosztach ogólnych leków [I pół. 2008 - 17,26%] koszt leków w przeliczeniu na 1 hospitalizowanego pacjenta [II pół. 2007- 53,16 zł; I pół. 2008 – 47,03 zł]

Koszt zużycia leków przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych

Koszty antybiotyków w II pół. 2008 z podziałem na grupy dostępu

Racjonalizm w stosowaniu antybiotyków Co już osiągnęliśmy? Zmniejszyło się zużycie antybiotyków w Szpitalu: spada liczba DDD w kolejnych półroczach [19824,8; 19183,4; 16541,9] i zmniejszył się wskaźnik DDD/100 osobodni [45,99; 45,02; 36,04]. Spadły koszty leków przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych w przeliczeniu na jednego pacjenta z 53,2 zł do 47,0 zł. Mamy opracowaną i aktualizowaną mapę drobnoustrojów; terapię empiryczną możemy oprzeć na racjonalnych podstawach. Opracowaliśmy rekomendacje do stosowania profilaktyki okołooperacyjnej i leczenia najczęstszych zakażeń.

Narodowy Program Ochrony Antybiotyków W czerwcu br. Przewodnicząca Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków prof. dr hab. Waleria Hryniewicz skierowała zaproszenie dla naszego Szpitala do udziału w programie pilotażowym [uczestniczy w nim z 13 szpitali z całej Polski]

Narodowy Program Ochrony Antybiotyków Liczymy, że udział w programie da kolejne efekty: zwiększenie skuteczności leczenia zakażeń (spadek częstości występowania powikłań)‏ ograniczenie oporności szczepów szpitalnych na antybiotyki zmniejszenie częstości stosowania antybiotyków redukcję wydatków na leki możliwość porównania z innymi szpitalami

Racjonalizm w stosowaniu antybiotyków Dziękuję za uwagę!