Regulacja Hormonalna Kacper Jaworski Piotr Szurgociński Damian Trawiński Konrad Zając

Hormon Hormon – jest to substancja chemiczna wytwarzaną w jednej części organizmu, transportowana do komórek docelowych, gdzie powoduje swoistą odpowiedź. Hormony należą do trzech dużych grup związków chemicznych: Białka (np. insulina) i peptydy (np. oksytocyna) Aminy (np. Adrenalina), które są pochodnymi aminokwasów. Steroidy (np. Testosteron), które wywodzą się od cholesterolu. Komórki wydzielające hormony mogą być: a) Endokrynne – wydzielają hormony przepływające do krwi b) Parakrynne – wydzielają hormony, które działają do przepływającej krwi c) Anakrynne – regulują swą własną aktywność przez wydzielanie hormonów

Hormony Schemat zróżnicowanych sposobów odpowiedzi wewnątrzkomórkowej pod wpływem hormonu białkowego, peptydowego, lub aminokwasowego

Hormony Wyróżniane miejsca wytwarzania hormonów: -Szyszynka -Podwzgórze -Tarczyca -Gruczoły przytarczyczne -Grasica -Żołądek -Nadnercza -Trzustka -Nerka -Dwunstanica -Jajniki (u kobiet) -Jądra (u mężczyzn)

Szyszynka Miejsce Uwalniania: Hormony wydzielane przez szyszynkę: Melatonina- powstaje z wychwytywanej serotoniny, wydzielana do krwi i płynu mózgowo - rdzeniowego, synteza i wydzielanie melatoniny są hamowane w ciągu dnia, kiedy światło nie pada na siatkówkę, jej wytwarzanie jest jednym z elementów tworzących dobowy zegar biologiczny, gromadząc się w tkance mózgowej, wpływa na ośrodki związane ze snem i czuwaniem, czynności przysadki, oddziaływując na ośrodki kontrolujące wydzielanie gonadotropin, opóźniając dojrzewanie płciowe Niedobór hormonu w organizmie: - Nadmiar hormony w organizmie: -

Podwzgórze Miejsce Uwalniania: Tylny płat przysadki mózgowej Hormony wydzielane przez podwzgórze: ADH (antydiuretyczny hormon=wazopresyna)- pobudza zwrotne wchłanianie wody z moczu pierwotnego, powoduje wzrost ciśnienia we krwi, oraz skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych. Niedobór hormonu w organizmie: utrata olbrzymich ilości wody z nie zagęszczonym moczem Nadmiar hormony w organizmie: zbyt duże uwodnienie organizmu OKSYTOCYNA – pobudza skurcze macicy, ułatwia transport plemników w stronę jajowodu, nasila estrogeny, hamuje natomiast progesteron, działa głownie na gruczoł mleczny oraz macicę Niedobór hormonu w organizmie: tak jak w przypadku ADH Nadmiar hormonu w organizmie: tak jak w przypadku ADH LIBERYNY RH – czynniki uwalniające hormony tropowe SATYNY IH – czynniki hamujące uwalnianie hormonów tropowych

Przysadka Mózgowa Miejsce Uwalniania: Przedni płat przysadki mózgowej Hormony wydzielane przez przysadkę mózgową: Hormon wzrostowy GH (polipeptyd)- pobudzenie wzrostu, regulacja przemiany materii białek, tłuszczów, węglowodanów. Niedobór hormonu w organizmie: Karłowatość, przysadkowa choroba Glińskiego Nadmiar hormonu w organizmie: Gigantyzm, Akromegalia PROLAKTYNA(PRL) –hamuje wydzielanie FSH i LH, pobudza wydzielanie mleka przez gruczoły mleczne Niedobór hormonu w organizmie: podobnie do niedoboru w przypadku tarczycy Nadmiar hormonu w organizmie: podobnie do nadmiaru w przypadku tarczycy HORMONY TROPOWE: -tyreotropina–gonadotropina–lutenizujący hormon LH–adrenokortykotropina- Pobudzanie czynności: =TARCZYCY= w gonadach żeńskich -rozwój ciałka żółtego wzrost pęcherzyków Graafa w gonadach męskich -pob. Wydzielanie androgenów, rozwój kanalików nasieniowych, pobudzanie spermatogenów Nadmiar hormonu w organizmie: podobne do nadmiaru w przypadku tarczycy Niedobór hormonu w organizmie: podobne do niedoboru w przypadku tarczycy

Tarczyca Miejsce Uwalniania: gruczoł położony na środku i po bokach dolnego odcinka szyi Hormony wydzielane przez tarczycę: TYROKSYNA- pobudzanie tempa przemiany materii, powoduje zwiększone wydzielanie hormonu wzrostu, , pobudzenie syntezy białek, zmniejszenie poziomu cholesterolu we krwi, przyspieszają wydalanie z organizmu wody i soli mineralnych Niedobór hormonu w organizmie: Niedoczynność tarczycy może być spowodowana brakiem jodu w pożywieniu powodując u dzieci kretynizm tarczycowy, u dorosłych: wole, obrzęk śluzowaty. Nadmiar hormony w organizmie: choroba Basedowa, wychudzenie, podwyższenie temperatury, nadmierna ruchliwość, nerwowość, wytrzeszcz oczu KALCYTONINA – Obniża poziom jonów wapnia w organizmie, blokując ich oddawanie Ca z kości do krwi, zmniejsza w kościach zawartość c AMP, co hamuje resorpcję wapnia powodując odwapnianie kości, Niedobór hormonu w organizmie: podwyższenie poziomu wapnia we krwi Nadmiar hormonu w organizmie: -

Gruczoły przytarczyczne Miejsce Uwalniania: 4 gruczoły w pobliżu tarczycy Hormony wydzielane przez gruczoły przytarczyczne: PARATHORMON(PTH)- regulacja gospodarki wapniowej, podwyższanie poziomu wapnia we krwi i obniżanie stężenia jonów fosforowych we krwi, współdziała z witaminą D zwiększając wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym do krwi, wysokie stężenie jonów Ca we krwi hamuje uwalnianie parathormonu, niskie stężenie Ca we krwi – pobudza jego wydzielanie, obniża poziom fosforanów we krwi. Niedobór hormonu w organizmie: niedostatek wapnia we krwi, Tężyczka – bolesne, nagłe skurcze toniczne, czyli tężcowe mięśni, zwiększona pobudliwość mięśniowo – nerwowa, drgawki, zaburzenia trawienia i suchość skóry Nadmiar hormony w organizmie: odwapnienie kości, nadmiar wapnia we krwi, utrata tostoranów z moczem, rozmiękanie, porowatość, łamliwość kości, tworzą się tzw. Torebki kostne,

Grasica Miejsce Uwalniania: górna część śródpiersia Hormony wydzielane przez grasicę: TYMOZYNA- przenika do pierwotnych komórek limfoidalnych w układzie odpornościowym, wpływa na proliferację i zróżnicowanie się limfocytów grasiczozależnych typu T, są one długożyjące, Niedobór hormonu w organizmie: - Nadmiar hormony w organizmie: -

Trzustka Miejsce Uwalniania: tzw. Wysepki Langerhansa Hormony wydzielane przez trzustke: GLUKAGON (wytwarzany przez komórki ALFA)- uwalnianie do krwi glukozy z glikogenu w wątrobie, wpływa na metabolizm cukrów, aminokwasów, kwasów tłuszczowych, wzrost glikogenolizy w wątrobie Niedobór hormonu w organizmie: - Nadmiar hormony w organizmie: - INSULINA( wytwarzana przez komórki BETA) –wiązania glukozy z krwi w glikogen w wątrobie, pobudzanie metabolizmu komórkowego, głownie węglowodanów, obniżanie stężenia we krwi poprzez ułatwienie transportu gklukozy do komórek i przyspieszenie jej utleniania, hamowanie glukoneogenezy, Niedobór hormonu w organizmie: - Nadmiar hormonu w organizmie: niedobór cukru we krwi, mdlenie, drgawki, tzw. „Wilczy apetyt”

Nadnercza Miejsce Uwalniania: - okolice nerek Hormony wydzielane przez korę nadnerczy: ALDOSTERON, KORTYZOL, KORTYKOSTERON- regulacja gospodarki jonami Na i K oraz gospodarki wodnej i węglowodanowej, tłumienie reakcji odpornościowych Niedobór hormonu w organizmie: choroba Addisona (wymioty, bóle brzucha, spadek masy ciała, anemia, zabarwienie skóry) Nadmiar hormony w organizmie: zespół Cushinga, zahamowanie wzrostu, przyrost tkanki tłuszczowej, słabe mięśnie, rozstępy skóry, u chłopców: przedwczesne dojrzewanie; u dziewczyn: maskulinizacja, Hormony wydzielane przez rdzeń nadnerczy: 1) ADRENALINA – wzrost ciśnienia krwi, tempa bicia serca, tempa oddechu, poziomu cukru we krwi, zwiększa poziom glukozy we krwi, przyspiesza rozpad glikogenu i rozkład tłuszczów, zwiększa częstotliwość skurczów serca, rozszerza oskrzela, zwiększa wentylację płuc, rozszerza źrenice, poprawia przytomność myślenia, zwiększa podstawową przemianę materii, produkowana w sytuacjach zagrożenia, oraz wzmożonego wysiłku Niedobór hormonu w organizmie: Nadmiar hormonu w organizmie: 2) NORADRENALINA – odpowiedzialna za wysokie ciśnienie krwi

Jądra i Jajniki Hormony wydzielane przez jądra: HORMONY PŁCIOWE MĘSKIE: ANDROGENY, TESTOSTERON ANDROSTERON- drugorzędowe cechy płciowe, popęd płciowy, czynniki rozrodcze, testosteron – dojrzewanie plemników, pobudza i podtrzymuje rozwój narządów płciowych Niedobór hormonu w organizmie: wysoki głos (brak mutacji), brak owłosienia na twarzy, wąskie barki, gruba warstwa tkanki tłuszczowej, zaburzenia popędu płciowego i płodności Nadmiar hormonu w organizmie: przyspieszone dojrzewanie Hormony wydzielane przez jajniki: 1)HORMONY PŁCIOWE ŻEŃSKIE: ESTROGENY, ESTRADIOL, ESTRON, ESTRIOL- drugorzędowe cechy płciowe, popęd płciowy, cykl płciowy Niedobór hormonu w organizmie: niekobieca budowa ciała: zbyt wąskie biodra, cienka warstwa podskórnej tkanki tłuszczowej, zaburzenia popędu płciowego i płodności Nadmiar hormonu w organizmie: przyspieszone dojrzewanie

Literatura Praca stworzona na podstawie: - „Biologia – tematy i zagadnienia maturalne” I. Żelazny - „Biologia – notatki własne” I. Żelazny - wiedza własna