PAPIER WOKÓŁ NAS

... bez karty papirusowej trudno wyobrazić sobie ludzką cywilizację, a tym bardziej historię Pliniusz: Historia Naturalna, XIII 68

PREZENTACJA ZAWIERA Historia papieru Produkcja papieru Właściwości papieru Rodzaje papieru Technika origami Narzędzia do obróbki papieru Metody łączenia papieru Ciekawostki dotyczące papieru

HISTORIA PAPIERU Nazwa „papier" pochodzi od nazwy rośliny Cypertis papirus, z której łodyg starożytni Egipcjanie wyrabiali materiał do pisania w formie luźnego zwoju, zwanego papirusem. Obok papirusu do celów pisarskich używano wtedy również pergaminu, wyrabianego ze skór młodych zwierząt domowych.

Obecnie papierem nazywamy materiał mający formę cienkich arkuszy lub zwojów, przeznaczony głównie do celów pisarskich i drukarskich oraz do celów technicznych.

Po raz pierwszy papier wynaleziono w Chinach, jako pozostałość po myciu jedwabnej waty. Czynność tę wykonywano na matach. Polegała ona na zwilżaniu i ubijaniu jej kijami.Po zdjęciu waty na tychże matach osadzał się cienki nalot, który po wyschnięciu nadawał się do pisania. Ponieważ jedwab był bardzo drogi, Chińczycy zastąpili go włóknami roślinnymi i szmatami lnianymi.

Przygotowywanie masy papierowej w Chinach

Składniki do materiału pisarskiego wynaleziono około 107 w.n.e. Masa papierowa składała się z włókien tkanin miażdżonych i tłoczonych w cienkie arkusze. Była to produkcja polegająca na powtórnym zużyciu tkanin i włókien roślinnych. Nowy materiał rozpowszechnił się bardzo szybko dzięki zapoznaniu z nim cesarza.

Tajemnica papieru była strzeżona prawie przez 700 lat. Mimo to około 750 roku Arabowie nauczyli się jego wytwarzania od jeńców chińskich, ujawniając tajemnice produkcji innym krajom ze świata arabskiego.

Prawdopodobnie już w III wieku n Prawdopodobnie już w III wieku n.e składniki do wytwarzania papieru znali Koreańczycy. W VI wieku umiejętności te posiedli Japończycy, którym tajemnice wytwarzania papieru zdradził koreański mnich Doncho. Japoński papier niedługo po tym stał się lepszy jakościowo od koreańskiego.

Drzeworyt japoński przedstawiający produkcję papieru

W wiekach od VII do IX materiał ten wyrabiano także w Iranie, Indiach i Arabii. Poprzez migracje ludów droga papieru obiegła cały świat. Do Europy dotarł jedwabnym szlakiem, który biegł przez Azję Środkową, Persję, Egipt, Afrykę i Hiszpanię. Tu w 1154 roku zbudowano pierwszą papiernię.

Do Polski papier dotarł około XV wieku

Produkcja papieru Zwiezione do papierni szmaty podlegają dezynfekcji, a następnie są rozszarpywane na specjalnej maszynie zwanej „wilkiem"za pomocą szybko obracających się bębnów, zaopatrzonych w stalowe pazury. Podczas szarpania szmat wentylator wysysa z nich kurz, a różne twarde domieszki spadają przez sito do specjalnego zbiornika.

W produkcji papieru można wyróżnić dwie fazy: 1.Przygotowanie masy papierniczej-rozdrobnienie surowca i gotowanie po dodaniu odpowiednich środków chemicznych, pod ciśnieniem. 2.Przerób masy na papier - czyli wyrób wstęgi papierniczej i wylanie masy na sito w kształcie szerokiego , przesuwającego się pasa. Na tym etapie zostaje odciśnięta woda przez wałki, między którymi przechodzi wstęga. Papier zostaje następnie wysuszony i wygładzony.

Szmaty były do niedawna głównym surowcem używanym do wyrobu papieru Szmaty były do niedawna głównym surowcem używanym do wyrobu papieru. Rozróżniamy następujące rodzaje szmat służących do tego celu: lniane, konopne, bawełniane i jutowe.

Zasadniczo rozróżnia się dwie grupy papierów : - papiery bezdrzewne (nie zawierające ścieru drzewnego); - papiery drzewne (zawierające ścier drzewny).

Produkcja papieru bezdrzewnego

Poszarpane szmaty sortuje się ręcznie na dużych sitowych stołach lub na taśmie sitowej. Podczas sortowania szmaty dzieli się według rodzaju włókien i stopnia zużycia, usuwając przy tym przedmioty niewłókniste, jak guziki, haftki. Gilotynowe nożyce zwane rębakami tną szmaty na kwadraciki (wydajność tej maszyny wynosi od 300 do 600 kg szmat na godzinę). Tak pocięte szmaty odkurza się ostatecznie na mechanicznym odkurzaczu , a stąd przenosi się je do warnika bądź ręcznie, bądź za pomocą przenośnika taśmowego.

Gotowanie szmat odbywa się w specjalnym naczyniu zwanym warnikiem K-kocioł S-stojak N- koło napędowe Z-koło zębate W- zawory

Produkcja papieru drzewnego

Ścier drzewny, czyli masa drzewna mechaniczna, stanowi materiał włóknisty, otrzymany przez ścieranie drewna w obecności dużej ilości wody na szybko wirującym okrągłym kamieniu piaskowcowym lub sztucznym .

Na ścier drzewny stosuje się przeważnie papierówkę świerkową, jodłową lub osikową, a niekiedy sosnową i topolową. Rozróżniamy ścier biały, otrzymywany głównie z papierówki świerkowej, jodłowej lub osikowej, nie poddawanej przed ścieraniem gotowaniu, oraz ścier brązowy z papierówki sosnowej, przed ścieraniem gotowanej w parze wodnej.

WŁAŚCIWOŚCI PAPIERU

Niezwykła użyteczność papieru wynika z jego szczególnych cech fizycznych: -jest giętki – kartka papieru nie łamie się po złożeniu; -jest sztywny - strona trzymana odpowiednio w ręce nie załamuje się pod własnym ciężarem; -jest mocny - rozrywa się dopiero przy użyciu siły. Wszystkie te cechy nadaje papierowi jego podstawowy składnik – celuloza.

Celuloza jest naturalnym polimerem, składającym się z łańcuchów zawierających do kilkunastu tysięcy jednostek glukozy (w bawełnie ok. 15.000, w drewnie 8.000-10.000, w papierze ok. 5000).

Papier charakteryzuje się: -składem włóknistym -gramaturą -przeznaczeniem -rodzajem powierzchni

Skład włóknisty papieru: W zależności od składu włóknistego (rodzaju i zawartości podstawowych surowców) papiery dzieli się na 10 klas (pierwsza klasa odpowiada najwyższej jakości papieru, klasa dziesiąta - najniższej).

Pojęcie klasa papieru odnosi się do jego jaskrawości. Jaskrawość jest to ilość światła odbijana od powierzchni materiału. Papier o większej jaskrawości polepsza kontrast pomiędzy tłem i obrazem i umożliwia wierne odtworzenie dokumentu. Jest to szczególnie istotne w przypadku kopii pełno kolorowych.

W zależności od gramatury papiery dzieli się na: - bibułkę (do 25 g/m2), - papier właściwy (25-160 g/m2), - karton (160-315 g/m2) , - tekturę (powyżej 315 g/m2).

Ze względu na przeznaczenie papiery dzieli się na: papier drukowy, przemysłowo-techniczny,elektrotechniczny, pakowy oraz zależnie od przydatności:papier drukowy,gazetowy, do oklejania blach.

Ze względu na rodzaj powierzchni: rozróżniamy papiery: szorstki, jednostronnie lub dwustronnie gładki, matowy, satynowany, żeberkowany, marszczony, prążkowany, karbowany, tłoczony .

Papiery mogą być również uszlachetniane przez powlekanie (np Papiery mogą być również uszlachetniane przez powlekanie (np. kredowanie, gumowanie, parafinowanie), nasycanie (np. olejem, parafiną), laminowanie (np. papier na opakowania) lub drukowanie (np. tapety).

Tym co naprawdę odróżnia dobry papier od złego jest: - stopień wilgotności, - stopień pylenia (podczas procesu produkcji papieru i jego cięcia w arkusze powstają mikro - drobiny papieru, które osadzają się na jego arkuszach, niszcząc następnie urządzenia drukujące);

-stałość przekątnej (bardzo ważny parametr w przypadku maszyn o dużej wydajności stron na minutę, mający wpływ na "nie zacinanie się" maszyny;parametr mówi na o tym jak bardzo arkusz papieru odpowiada idealnemu prostokątowi, czyli czy przyległe boki papieru są idealnie ułożone pod kątem 90°).

GATUNKI I RODZAJE PAPIERU

Bibuła Jest to papier charakteryzujący się dużą chłonnością cieczy Bibuła Jest to papier charakteryzujący się dużą chłonnością cieczy. Bibuła może być prasowana lub karbowana.

Papier Papier, to materiał w postaci arkusza lub wstęgi, otrzymywany ze spilśnionych włókien, głównie roślinnych, z odpowiednimi dodatkami, służący zależnie od gatunku: do druku, pisania, pakowania;  

KARTON Karton to wytwór papierniczy wykorzystywany na miękkie okładki książkowe, teczki biurowe, opakowania. Rozróżnia się kartony jednowarstwowe-cienkie i wielowarstwowe- grubsze.

TEKTURA Tektura to najgrubszy materiał papierniczy, dochodzący do 5 mm grubości. Jest to papier wielowarstwowy otrzymywany z makulatury,odpadków włókienniczych, skóry;

Obok podstawowych gatunków papieru można również zetknąć się z ich pochodnymi:

pelur - cienki papier satynowy, stosowany jako papier przebitkowy, przekładka, ochrona do książek, klaserów;

ryga - papier z grubymi poprzecznymi liniami lub w kratkę podkładany pod papier gładki, umożliwiający równe pisanie;

pergamin – trwały , nie przepuszczający wody ani tłuszczu papier, cienka, odpowiednio wyprawiona skóra owcza lub cielęca, używana w starożytności do pisania;

ozalid - papier ozalidowy, światłoczuły papier do wykonywania kopii pozytywowych, materiałów przezroczystych np. diapozytywów stosowanych do odbitek;  

papier ekologiczny- to produkt powstały z nieprzydatnej już makulatury, nie zagrażający ani środowisku naturalnemu, ani człowiekowi.

Przykłady wykorzystania papieru w życiu codziennym

Papier fotograficzny

Papier drukowy zwykle drzewny, miękki, mało przezroczysty, przeznaczony m.in. do drukowania książek, czasopism.

Papier gazetowy Papier gazetowy to niskiego gatunku papier drzewny, nie zaklejany; przeznaczony do druku gazet; należy do najtańszych wytworów papierniczych.

Papier kredowy Papier kredowy, to papier, który został poddany kredowaniu. Jest on gładki, biały, wysokiej jakości.

Papier czerpany- najlepszy gatunkowo,wytwarzany ręcznie Papier czerpany- najlepszy gatunkowo,wytwarzany ręcznie. Wykorzystywany jest do produkcji banknotów i papierów wartościowych.

Papier pakowy Papier pakowy, to mocny papier, najczęściej drzewny lub wytwarzany z makulatury; przeznaczony na opakowania.

Technika Origami

Origami- to sztuka składania papieru. W tradycyjnym origami większość modeli wykonuje się z kwadratowej kartki papieru. Dopuszczalne jest używanie innych kształtów, np. trójkątów lub prostokątów oraz łączenie modeli z kilku elementów.

Duży wpływ na wygląd figurki ma rodzaj papieru i kolor, z jakiego zostanie wykonany. Papier powinien być dość sztywny i wytrzymały.

W czasie składania nie używa się nożyczek i kleju. Wykonany model nie wymaga dodatkowych zabiegów, jak na przykład: malowania lub doklejania elementów

Bardzo ważne jest zachowanie proporcji i idealnej zgodności w symetrycznych zgięciach. W przypadku nie -przestrzegania tej zasady modele mogą wyglądać karykaturalnie lub po prostu nieładnie.

Nie można pomijać żadnych zgięć, ani zmieniać kolejności opisanych czynności.

NARZĘDZIA DO OBRÓBKI PAPIERU

Narzędzia Podstawowe Nóż introligatorski Krótki, mocno osadzony w trzonku,by można go było wygodnie i bezpiecznie trzymać. Najczęściej stosowany do cięcia tektury.

Nożyczki Nożyczki powinny być mocne, z jednym ramieniem ostro zakończonym, a drugim uformowanym w łuk i schodzić się na całej długości;

Kostka Introligatorska jest to cienka listewka grubości 2-3 mm i 120-150 mm długości, płaska i prosta, o lekko stępionych krawędziach; służy do podtrzymywania materiału podczas wygładzania powierzchni i krawędzi oraz oraz ugniatania materiału w rowki;

Igła Introligatorska Igła ma 50-60 mm długości i podłużne uszko. Igły ze względu na bezpieczeństwo należy przechowywać wbite w poduszeczkę;

Przyrządy pomocnicze i przybory Kątownik stalowy służy do wyznaczania , wykreślania i sprawdzania kąta .

Pędzle

Narzędzia Dodatkowe: Cyrkiel

Kolec

METODY ŁĄCZENIA PAPIERU

Łączenie papieru za pomocą klejów: a) naturalnych b) syntetycznych

Kleje naturalne

KLEJ SKROBIOWY (klajster) Klej skrobiowy wykonany jest z mąki pszennej. Należy przechowywać go w naczyniu emaliowanym lub aluminiowym. Jest lepki,szklisty, koloru kremowego.

KLEJ DEKSTRYNOWY Klej dekstrynowy jest to biały lub żółtawy proszek. Na skalę przemysłową otrzymuje się go z mąki ziemniaczanej.

KLEJ KOSTNY (klej stolarski) Klej kostny sporządzony jest z odpadów skór zwierzęcych przez wygotowanie i odtłuszczenie.

Kleje syntetyczne Głównym składnikiem środków syntetycznych klejących papier są wodne dyspersje polioctanu winylu z dodatkami. Przykładem tego typu klejów są: winilep, cr, borwinyl.

WINILEP Winilep, to klej posiadający zwiększoną przyczepność. Łączy papier z folią oraz wykorzystywany jest na okładki książek.

CR Klej CR ma konsystencję jednorodnej, białej emulsji.Stosowany jest do opakowań papierowych, toreb i kartonów.

BORWINYL Klej znajdujący zastosowanie do wszelkiego łączenia wyrobów papierowych.

Łączenie papieru za pomocą zszywaczy

Łączenie papieru za pomocą taśm klejących

CIEKAWOSTKI DOTYCZĄCE PAPIERU

Najstarszymi zabytkami piśmiennictwa pochodzącymi z II i III w. n * Najstarszymi zabytkami piśmiennictwa pochodzącymi z II i III w.n.e zachowanymi do czasów obecnych są kawałki papieru z Lob-nor - tybetańskiej pustyni, odnalezione przez Svena Hedina. Znaleziono też zamurowane rękopisy papierowe w świątyni Tun Huang w Turkiestanie, które obecnie przechowywane są w British Museum w Londynie, w Bibliotece Narodowej w Paryżu, oraz w Chinach i w Japonii.

* Pierwsza maszyna do produkcji papieru została skonstruowana w II połowie XVIII wieku. * W XIX wieku skonstruowano pierwsze maszyny pozwalające na produkcję nieprzerwanej wstęgi papieru (N. L. Robert, 1799 rok), co umożliwiło z kolei postęp w mechanizacji druku.

* Papier ekologiczny, to produkt powstały z nieprzydatnej już makulatury, nie zagrażający ani środowisku naturalnemu, ani człowiekowi.

* Papier elektroniczny- powstaje z połączenia trzech technologii: elektronicznego atramentu, specjalnych filtrów oraz aktywnej matrycy. Papier ten jest przygotowany do wielokrotnego użytku, a także do współpracy z różnego rodzaju urządzeniami, np.: telefonami komórkowymi. KONIEC

Literatura Bober W., Królicka E, Łazuchiewicz D.: Program nauczania- technika dla klas 4-6, W-wa 1991 , WSiP Krawczyński E.: Technologia Informacyjna, Wydawnictwo Szkolne PWN 2002. Królicka E.: Technika-klasa 4, WsiP , Wrszawa 1999. Mrożkiewicz J.: Kształcenie ogólnotechniczne w nauczaniu początkowym, WSiP, Warszawa 1998. Adresy stron internetowych: Http://www.wsp.krakow.pl/whk/hst_papr.html Http://www.men.waw.com.pl Http://www.origami.art.pl/poziom1.html Http://www.bibuła.pl/str1 Http://www.pakujprezent.pl Http://www.papierkancelaryjny.pl/str2z1 Http://www.papierfotograficzny.pl/0098af.html

KONIEC