PREZENTACJA - AGRESJA

PSYCHICZNY MECHANIZM SAMOREALIZACJI DOŚWIADCZENIA CUN PROCESY POZNAWCZE JA REALNE JA IDEALNE B R EMOCJE MOTYWY POTRZEBY

AGRESJA Aggredi, z języka łacińskiego, ,,zbliżać się do czegoś”, nacierać na to, stawić czoło wyzwaniom. ,,Agresja” ,,zabrać się do czegoś”, ,,wgryźć się w coś”, ,,stawiać opór”. Każdemu pobudzeniu towarzyszy wzrost adrenaliny, powodujący określone uczucia. Uczucia te zaś wyzwalają agresję. Zarówno wrodzone skłonności (np. temperament), jak i oddziaływania środowiskowe (okazja, otoczenie lub subiektywne opinie).

AGRESJA ŁAGODNA (wrodzona, służąca życiu) AKTYWNO – DESTRUKCYJNA (świadoma wrogość i tendencja do niszczenia) AKTYWNA – SPONTANICZNA (wrogość służąca obronie przed strachem)

AGRESJA – zaliczamy do niej:   1.    łamanie przepisów (praw ucznia), zakłócanie porządku, 2.    świadome naruszanie dyscypliny, 3.    odmowa i robienie na przekór, 4.    przeklinanie (agresja słowna), 5.    tyranizowanie (bardzo blisko przemocy), 6.    dyskryminacja, 7.    groźby użycia przemocy, 8.    wandalizm, 9. bójki, 10. ataki na nauczycieli 11. użycie broni i zbiorowa przemoc

KONTINUUM AGRESJI I PRZEMOCY Częstotliwość agresja agresja przemoc incydentalna powtarzana reakcje bezkarnie obronne

Prowokacja – podstępne, wyzywające i zaczepne działanie, którego celem jest postawienie jakiejś osoby (lub grupy osób) w trudnej, kłopotliwej sytuacji i wymuszenie reakcji niekorzystnej w skutkach dla tej osoby. *wyzwala trudne, nieprzyjemne emocje, ponieważ narusza wartości i normy społeczne.

PRZEJAW ZACHOWAŃ PROWOKACYJNYCH wypowiedzi (zaczepne, wulgarne) gesty, postawa ciała rysunki wygląd (ubiór, fryzura, makijaż) złożone powszechnie nieakceptowane działania (dłużej trwające i wymagające pewnej organizacji)

minimalne znikome wysokie Ryzyko Ryzyko bezpośrednie zaktualizowane Ryzyko Ryzyko Ryzyko minimalne znikome wysokie Ryzyko Ryzyko bezpośrednie zaktualizowane Korzystne Niekorzystne warunki warunki demograficzne demograficzne Pozytywne Mniej Złe stosunki pozytywne stosunki rodzinne, stosunki rodzinne szkolne, rodzinne społeczne Ograniczona Pewna liczba Liczne liczba stresorów, stresory stresorów zachowań psychospołecznych patologicznych I środowiskowych Osobiste markery zagrożenia Furtki do zachowań zagrażających Ryzyko patologicznych (przestępstwa) Formy aktywności w kierunku Za progiem ryzyka w zagrożeniu

minimalne znikome wysokie bezpośrednie zaktualizowane Ryzyko Ryzyko Ryzyko minimalne znikome wysokie Ryzyko Ryzyko bezpośrednie zaktualizowane Działania Działania Działania ogólne ogólne ukierunkowane Specyficzne Działania działania drugiej terapeutyczne szansy Zapobieganie Zapobieganie Wczesna profilaktyka profilaktyka interwencja pierwszorzędna pierwszorzędna profilaktyka drugorzędna Terapia Terapia profilaktyka profilaktyka trzeciorzędna trzeciorzędna

ZABURZENIA ZACHOWANIA JA ZADANIE RÓWIEŚNICY DOROŚLI JA

WARUNKI SOCJALNE RODZINA POZYTYWNY TRUDNOŚCI DZ ZNACZĄCE OSOBY ZDROWIE PSYCHOOG PEDAGOG LEKARZE NAUKA ZACHOWANIE

"Nauczyciel wobec zaburzeń zachowania u uczniów"

ZABURZENIA ZACHOWANIA – ICD-10 cechują powtarzające się i utrwalone wzorce zachowania aspołecznego, agresywnego i buntowniczego. Zachowania te powodują poważne przekroczenie oczekiwań i norm społecznych dla danego wieku.

TYPOWE PRZYKŁADY: ·       częste bójki ·       wagary, ucieczki z domu ·       okrucieństwo wobec ludzi i zwierząt ·       tyranizowanie innych ·       kłamstwa ·       częste i gwałtowne napady złości ·       zachowania buntownicze i prowokacyjne ·       trwałe i poważne nieposłuszeństwa ·       podpalenie

Jeśli zachowania te są dostatecznie silnie wyrażone oraz jeśli pojawiały się w okresie dłuższym niż pół roku, wystarczają do rozpoznania zaburzeń zachowania.

Zaburzenia zachowania wg. amerykańskich norm DSM-III-n W okresie półrocznym przynajmniej 3 spośród poniższej listy zachowań: a)     więcej niż jedna kradzież bez kontaktu z ofiarą (wliczając podrabianie podpisów) b)    kradzież przy istniejącym kontakcie z jej ofiarą (np. szantażowanie) c)     przynajmniej 2 ucieczki na noc z domu lub jedna bez samodzielnego powrotu d)    częste kłamstwa e)     znaczne zaangażowanie w podpalenia f)      częste wagarowanie g)     częste inicjowanie bójek h)     włamanie do czyjegoś domu, budynku publicznego lub samochodu i)       znaczne zniszczenie czyjejś własności j)       okrucieństwo fizyczne wobec ludzi i zwierząt k)     użycie broni (łańcuchy, pasy, pałki, pierścienie) w więcej niż jednej bójce

PRZEMOC – jest to: 1.    naruszenie praw osobistych (każdy ma prawo do nietykalności, godności), ubliżanie słowne, poniżanie, 2.    wykorzystywanie przewagi (osłabienie do zdolności obrony jednej osoby), 3.    wywołuje szkody (materialne, fizyczne, uraz psychiczny)

NIE MOŻNA NA OFIARĘ PRZENOSIĆ ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA AGRESJĘ NA NIM (może coś mu zrobiłeś, że go sprowokowałeś)

WIELOASPEKTOWE PRZYCZYNY AGRESYWNYCH ZACHOWAŃ

PRZYCZYNY PRZYKŁADY Predyspozycje psychofizjologiczne Płeć męska, wysoka pobudliwość, temperament  

PRZYCZYNY PRZYKŁADY Predyspozycje osobowościowe Rozhamowanie emocjonalne, niska samokontrola, osobowość nieprawidłowa, cechy psychopatyczne

PRZYCZYNY PRZYKŁADY Kontekst kulturowy Tradycja i zwyczaje (kult siły, „bije bo kocha” itp.)

PRZYCZYNY PRZYKŁADY Bezpośrednie środowisko ludzkie Przestępczość rodziców i rówieśników, agresywne modele (video) 

PRZYCZYNY PRZYKŁADY Bezpośrednie środowisko fizyczne Temperatura, hałas, tłum, ruch, zanieczyszczenia

PRZYCZYNY PRZYKŁADY Walory etyczne jednostki (raczej ich brak) Słaba internalizacja norm i zasad moralnych, brak motywacji do działań Prospołecznych  

PRZYCZYNY PRZYKŁADY Czynniki psychoaktywne działające rozhamowująco Alkohol, narkotyki, bodźce podprogowe (światło, dźwięk np. na dyskotece)  

PRZYCZYNY PRZYKŁADY Charakterystyczne cechy ofiary Wygląd, zachowanie, osobowość („chłopiec do bicia”, nadmiernie ostrożny i spokojny, zamknięty w sobie , małe grono przyjaciół, ludzie lękliwi, zaniepokojeni, wrażliwi, niskie poczucie własnej wartości)

PRZYCZYNY PRZYKŁADY Dostępność środków agresji Broń palna, pałki, noże, kastety, kije itp.

TYPOLOGIA AGRESJI Rodzaje agresji Proaktywna Reaktywna Typ działań agresywnych Działania instrumentalne – zorientowane na cel Działania afektywne – nastawione na wyrażanie emocji Cel Dostawać, dominować, uzyskać np. rozboje, Sprawić ból, ranić, napaści uliczne, wyładować się np. przestępstwa uliczne, odreagowanie napięcia, wymuszanie przestępstwa w afekcie, wandalizm, drażnienie i dokuczanie Możliwość interwencji • konsekwentne karanie przejawów agresji • trening kontrolowania złości, • ćwiczenie empatii, • uczenie społecznie akceptowanych form radzenia sobie z napięciem • konsekwentne wynagradzanie prospołecznych zachowań, • trening umiejętności społecznych (grupy, które się tworzy aby uwrażliwiać na innych)

POSTAWY NAUCZYCIELI SPRZYJAJĄCE POWSTAWANIU AGRESJI

1.    Unikanie w szkole miejsc o szczególnie wysokim ryzyku występowania przemocy. 2.    Ignorowanie skarg uczniów o tym, że grozi im niebezpieczeństwo. 3.    Ignorowanie choćby minimalnych przejawów przemocy, poniżanie, zastraszanie, tyranizowanie. 4.    Ignorowanie gróźb uczniów o planowanych atakach przemocy. 5.    Ignorowanie pogłosek o uczniach, którzy mogą posiadać broń. 6.    Brak działań w przypadkach przemocy ze strony uczniów lub nieinformowanie o tego rodzaju zajściach. 7.    Usprawiedliwianie agresywnych zachowań „dobrych uczniów” jako dopuszczalny środek agresji. 8.    Zachowanie autorytarne i poniżające

BŁĘDY W MYŚLENIU POWODUJĄCE ZŁOŚĆ   1.    Skoncentrowanie na sobie („jak on śmie tak na mnie patrzeć”). 2.    Przypisywanie komuś złych zamiarów – mylna interpretacja intencji {„chce się odegrać za wczoraj”). 3.    Mylna interpretacja zachowań („to był atak – muszę się bronić”). 4.    Mylna ocena konsekwencji – zakładanie najgorszego („jeśli mu na to pozwolę cała klasa będzie mnie lekceważyć”). 5.    Poszukiwanie winnych (‘to Jasiu jest za tą sytuację odpowiedzialny”)

ZAPOBIEGANIE I KONTROLOWANIE AGRESJI Inicjatywy pedagogiczne 1.    Stanowcza, konsekwentna i sprawiedliwa dyscyplina. 2.    Odpowiednie urządzenie klasy. 3.    Troska o określenie zasad (niewielka liczba, uzgodnione, pozytywne z sankcjami, obowiązkowe, ogłoszone, widoczne). 4.    Optymistyczne oczekiwania szkoleniowe. 5.    Program i treść zajęć odpowiadający warunkom istniejącym w rzeczywistości. 6.    Wychowawca jako osoba zapewniająca bezpieczeństwo. 7.    Strategie nauczania dostosowane do indywidualnych możliwości 8.    Udział w szkoleniach (np. trening zastępowania agresji). 9.    Wymiana informacji z uczniami (zasady, problemy, program). 10. Kontakt z uczniami poza zajęciami. 11. Inicjowanie współpracy z rodzicami.  

ZAPOBIEGANIE I KONTROLOWANIE AGRESJI Inicjatywy administracyjne 1.    Widoczność i dostępność dyrektora szkoły dla nauczycieli i uczniów. 2.    Wsparcie dyrektora i administracji dla nauczycieli. 3.    Sprawiedliwa i konsekwentna reakcja na skargi nauczycieli i uczniów. 4.    Konsekwentne przestrzeganie obowiązujących zasad. 5.    Jasny podział obowiązków pomiędzy nauczycieli i administrację. 6.    Mała liczba uczniów przypadająca na jednego nauczyciela. 7.    Skuteczny system informacji i obserwacji. 8.    Organizowanie i finansowanie szkoleń. 9.    Zespół ds. bezpieczeństwa w szkole 10. Karta praw obywatelskich 11. Karta praw i obowiązków 12. Inspirowanie działań ukierunkowanych na współpracę z czyn - nikami poza szkolnymi( rodzice, poradnia, policja).

CECHY DOBREGO NAUCZYCIELA 1.    Świadomość siebie i swojego systemu wartości. 2.    Świadomość własnej emocjonalności. 3.    Dostarczanie wzorców zachowań. 4.    Zainteresowanie ludźmi i ich sprawami, jasne zasady etyczne, poczucie odpowiedzialności. 5.    Refleksyjność: zdolność krytycznego spojrzenia na siebie samego. 6.    Pozytywny stosunek i okazywanie szacunku.

ZASADY OGÓLNE Reagujemy na każdy incydent przemocy. Reagujemy w podobny sposób –tworzymy front dorosłych. Reagujemy sposób przekazujący troskę dziecko a nie odrzucenie. Każdą sytuację rozpatrujemy bardzo rzetelnie i gruntownie. Jesteśmy konsekwentni w swoich działaniach.

ZASADY SPECYFICZNE Postępowanie w sytuacji przemocy: Ze sprawcami i ofiarami rozmawiamy osobno. Spisujemy zeznania świadków. Prowadzimy zapis całej interwencji – co się wydarzyło, jakie metody zostały zastosowane, jaki jest rezultat. W trudnych przypadkach tworzymy zespoły interwencyjne.

POSTĘPOWANIE WOBEC SPRAWCÓW Z każdym sprawcą przemocy rozmawiamy osobno (odpowiedzialność indywidualna) – nie organizujemy rozmów grupowych (zjawisko rozmywania się odpowiedzialności, wstyd, gra). Prowadzimy systematyczne cykle rozmów (nie pojedyncze spotkania) – aż do zniknięcia problemu. Włączamy do współpracy rodziców. Spisujemy kontrakty. Monitorujemy zachowanie sprawcy (uczeń musi odczuwać skupioną na sobie uwagę dorosłych). Tworzymy hierarchię rozmów (stopniujemy napięcie i środki) np.: uczeń – wychowawca uczeń – wychowawca, inny nauczyciel, pedagog uczeń – wychowawca, inni nauczyciele uczeń – wychowawca, rodzice uczeń – wychowawca, dyrektor Tworzymy hierarchię konsekwencji wychowawczych (stosujemy napięcie i środki). Informujemy o kontrakcie lub postanowieniach dotyczących sprawcy nauczycieli uczących w jego klasie – współdziałamy z nimi w monitorowaniu zachowania sprawcy.

UŻYĆ TYLKO TYLE SIŁY ILE JEST POTRZEBNE DO ROZDZIELENIA: UNIKAJ POSTARAJ SIĘ (w przypadku rozdzielania bijących się uczniów) AGRESJI FIZYCZNEJ: nie szarp ze złością nie popychaj nie ściskaj za rękę sprawcy nie staraj się go sam fizycznie ukarać UŻYĆ TYLKO TYLE SIŁY ILE JEST POTRZEBNE DO ROZDZIELENIA: użyj chwytu (najlepiej otocz rękami od tyłu klatkę piersiową dziecka i ogranicz jego ruchy ramion) poproś o pomoc drugą osobę zrób to bez agresji

AGRESJI SŁOWNEJ: nie obrażaj, nie zawstydzaj, nie oceniaj ucznia, nie stosuj komunikatów ,,Ty” (np. ,,Ty łobuzie”, ,,Bandyta z ciebie wyrośnie”, ,,Zawsze są z tobą kłopoty”, ,,Matka cię tak nauczyła, co?” SZNOWAĆ UCZNIA: mów o zachowaniu, nie o osobie (,,To nie jest w porządku, że wyśmiewasz się z wyglądu Joli”) powołuj się na normy (,,Mamy w klasie zasadę, że się nie bijemy”, ,,W naszej szkole nie ma miejsca na znęcanie”) używaj komunikatów ,,Ja” (,,Jest mi przykro kiedy na to patrzę”, ,,Jestem zła, że takie rzeczy mają miejsce w mojej kasie”)

OKAZYWANIA NIEPEWNOŚCI: nie opuszczaj wzroku nie udawaj, że ,,nie widzisz” nie rozśmieszaj sytuacji REAGOWAĆ STANOWCZO: mów zdecydowanym, mocnym głosem patrz na uczniów miej wyprostowaną sylwetkę bądź poważny

DŁUGICH MONOLOGÓW I MORALIZOWANIA: nie ,,przemawiaj” do dzieci, ich uwaga szybko się wtedy wyłącza nie trać czasu na moralizowanie (,,Czy tego uczą was w domu?, ,,Chłopiec w twoim wieku powinien wiedzieć jak należy się zachowywać”, ,,Powinniście się lubić i być dla siebie serdeczni”) MÓW KRÓTKO I JASNO: formułuj krótkie zdania opisz fakt (,,Słyszę, że się wyśmiewasz z Adama”, ,,Widzę, że go drażnisz”, ,,To jest przemoc”) zaakcentuj swoje zdanie (,,Nie zgadzam się na to”) powołaj się na normy (,,Ustaliliśmy, że nikogo nie bijemy”, ,,W naszej klasie nie przezywamy się”) pokaż konsekwencje takiego zachowania dla poszkodowanego (,,Bartka to boli”, ,,Ani jest przykro”, ,,Jeśli nie zapraszamy kolegi do zabawy, może poczuć się samotnie”)

WCHODZENIA W ROLĘ SPRAWCY, BY POKAZAĆ DZIECKU CO CZUJE OSOBA POSZKODOWANA: nie stosuj tej samej ,,broni” co sprawca (,,A jak ja bym cię tak uderzyła to jak byś się czuł?”, ,,Jak cię to tak bawi co Magda mówi, to proszę na środek, teraz kasa pośmieje się z ciebie”) – empatii można uczyć w bardziej konstruktywny sposób TRAKTUJ SPRAWCĘ JAK OSOBĘ, KTÓRA MOŻE SAMA WZIĄĆ ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SWOJE CZYNY: powiedz czego oczekujesz (,,Oczekuję, że to się więcej nie powtórzy”, ,,Zależy mi, abyś przestrzegał tej zasady”)