1

DANE INFORMACYJNE Nazwa szkoły: 2 DANE INFORMACYJNE Nazwa szkoły: VIII Liceum Ogólnokształcące im. Józefa Piłsudskiego ID grupy: 97/46_P_G1 Opiekun: Łukasz Kluczyk Kompetencja: Przedsiębiorczość Temat projektowy: Osobowość a rozwój człowieka Semestr/rok szkolny: Semestr czwarty 2011/2012

Skład grupy Natalia Buse Małgorzata Cieślak Estera Lewandowska 3 Skład grupy Natalia Buse Estera Lewandowska Patrycja Mokosa Daniel Nowacki Ewelina Paliwoda Małgorzata Cieślak Katarzyna Promińska Paulina Stefaniak Dominika Pieniądz Paweł Trawiński

Wprowadzenie Temat projektu: Osobowość a rozwój człowieka Cel projektu: Opracowanie i przeprowadzenie szkolenia na temat: „Osobowość a rozwój człowieka”

Definicja osobowości Osobowość jest to zespół cech psychicznych, charakterystycznych dla każdego człowieka. Cechy te w dużej mierze są dziedziczne, ale także rozwijają się pod wpływem otoczenia, w którym żyjemy. Psychologowie opisali ponad 18000 cech psychicznych – są to między innymi uczciwość lub stabilność emocjonalna, powaga lub beztroska, prostolinijność lub spryt.

Definicja osobowości Nie ma zatem dwóch osób o identycznej osobowości. Już 2 tysiące lat temu ojciec medycyny Hipokrates, podzielił ludzi na 4 typy: - Choleryk; - Melancholik; - Sangwinik; - Flegmatyk.

TYPY OSOBOWOŚCI WEDŁUG HIPOKRATESA

TYPY OSOBOWOŚCI WEDŁUG HIPOKRATESA Uważał on, iż ciało człowieka składa się z 4 podstawowych płynów (zwanych przez niego humorami): krwi, flegmy, czarnej żółci i żółci. Przewaga jednego z płynów wiąże się z określonym wzorem zachowań. W II w. grecki lekarz Galen skojarzył humory cielesne Hipokratesa z temperamentami osobowości według następującego schematu:   -przewaga krwi w organizmie - sangwinik (wesoły i aktywny) -przewaga flegmy w organizmie - flegmatyk (apatyczny i ospały) -przewaga czarnej żółci w organizmie - melancholik (smutny i zadumany) -przewaga żółci w organizmie - choleryk (łatwo wpadający w złość i pobudliwy)

WSPÓŁCZESNE TEORIE OSOBOWOŚCI W teorię typów Galena wierzono przez wiele setek lat, jednak współczesne badania jej nie potwierdzają. Współcześnie teorie typów stworzyli: William Sheldon (powiązanie budowy ciała i temperamentu) oraz Frank Sulloway (koncepcja typów oparta na kolejności narodzin dziecka w rodzinie). Teorie typów mają jedną bardzo istotną wadę- nie pozwalają na uchwycenie bardziej subtelnych aspektów osobowości poszczególnych jednostek. Teorie, pozwalające na większą elastyczność w różnicowaniu ludzi, to teorie które opierają się na rozróżnianiu jednostek pod względem ich cech, a nie typów.

WSPÓŁCZESNE TEORIE OSOBOWOŚCI Teorie cech zakładają istnienie ciągłych wymiarów ciągłych np. inteligencja, życzliwość. Cechy są to trwałe właściwości i atrybuty, które sprawiają, że w określonych sytuacjach zachowujemy się w spójny sposób. Jedną z teorii cech stworzył Gordon Allport. Uważał on, że cechy są elementami  osobowości i stanowią podstawę indywidualności.

WSPÓŁCZESNE TEORIE OSOBOWOŚCI Wyróżnił on trzy rodzaje cech: - cechy podstawowe (cardinal traits) - są to cechy, wokół których jednostka organizuje swoje życie; rozwijają się tylko u niektórych osób; - cechy główne (main traits) - reprezentują zasadnicze, charakterystyczne dla danej osoby właściwości; - cechy drugorzędne (secondary traits) - są to specyficzne właściwości, które pozwalają przewidzieć zachowanie danej osoby, ale mniej przydają się do zrozumienia osobowości tek jednostki.

WSPÓŁCZESNE TEORIE OSOBOWOŚCI W pierwszej połowie XX wieku Allport i Odbert zidentyfikowali na podstawie analiz słownikowych 18 tys. przymiotników opisujących różnice indywidualne. Niektóre odnosiły się do cech fizycznych, inne do zachowań, jeszcze inne do moralności. Ta wyczerpująca lista stanowiła punkt wyjścia dla badań wielu innych psychologów.

WSPÓŁCZESNE TEORIE OSOBOWOŚCI Brytyjski psycholog Hans J. Eysenck w swoich badaniach skoncentrował się na następujących cechach : introwersji/ekstrawersji oraz stałości/niestałości emocjonalnej, którą określił mianem neurotyczności. Skatalogował on wiele cech osobowości z uwagi na ich położenie na dwóch wcześniej wymienionych wymiarach. Eysenck zauważył, że stworzona przez niego klasyfikacja cech przypomina podział osobowości Hipokratesa.

SCHEMAT OSOBOWOŚCI EYSENCKA

WSPÓŁCZESNE TEORIE OSOBOWOŚCI Wyniki wielu badań potwierdzają różne aspekty teorii brytyjskiego psychologa Eysencka. Jednak w ostatnich latach dominuje przekonanie, iż strukturę osobowości najlepiej opisuje pięć czynników. Pięcioczynnikowy model osobowości jest rezultatem redukcji 18 tyś. Cech wyłonionych przez Allporta i Odberta. Cechy te zredukowano do około 200 wiązek synonimów, które stworzyły dwubiegunowe wymiary cech- wymiar pozytywny i negatywny (np. odpowiedzialny vs. nieodpowiedzialny.)

WSPÓŁCZESNE TEORIE OSOBOWOŚCI Przeprowadzono badania, w których respondentów proszono o oszacowanie siebie i innych na 200 dwubiegunowych wymiarach. Kilka niezależnych zespołów badawczych doszło do wniosku, że u podłoża cech, jakimi ludzie opisują swoja osobowość leży tylko 5 wymiarów podstawowych. W ten sposób powstał Model Wielkiej Piątki autorstwa Paula Costy i Roberta McCrae.

PIĘCIOCZYNNIKOWY MODEL OSOBOWOŚCI NAZWA CHARAKTERYSTYKA DWUBIEGUNOWA 1 Ekstrawersja -ekstrawersja – osoby ekstrawertywne są przyjacielskie i serdeczne, towarzyskie i rozmowne, skłonne do zabawy oraz poszukiwania stymulacji, wskazują tendencję do dominowania w kontaktach społecznych i są życiowo aktywne i pełne wigoru, wykazują optymizm życiowy i pogodny nastrój. -introwersja – osoby introwertywne wykazują rezerwę w kontaktach społecznych, brak optymizmu oraz preferencje do przebywania w samotności i nieśmiałość

PIĘCIOCZYNNIKOWY MODEL OSOBOWOŚCI NAZWA CHARAKTERYSTYKA DWUBIEGUNOWA 2 Ugodowość -duża ugodowość – osoby o dużej ugodowości są sympatyczne w stosunku do innych i skłonne do udzielania pomocy oraz sądzą, że inni ludzie mają identyczne postawy, co one. Osoby te mogą być zatem scharakteryzowane jako prostolinijne, prostoduszne, szczere, altruistyczne, potulne i łagodne oraz skromne i uczuciowe w stosunku do innych ludzi. -mała ugodowość – osoby mało ugodowe są egocentryczne, sceptyczne w opiniach i intencjach w stosunku do innych ludzi oraz przejawiają raczej rywalizacyjne, niż kooperatywne nastawienie, są agresywne i oschłe w kontaktach z ludźmi.

PIĘCIOCZYNNIKOWY MODEL OSOBOWOŚCI NAZWA CHARAKTERYSTYKA DWUBIEGUNOWA 3 Sumienność -duża sumienność – osoby o dużej sumienności wykazują silną wolę, są zmotywowane do działania oraz wytrwałe w realizowaniu swoich celów. Zazwyczaj też są skrupulatne, obowiązkowe, punktualne, rozważne i rzetelne w pracy oraz mają duże osiągnięcia akademickie i zawodowe. Duże nasilenie tej cechy wiąże się także z pracoholizmem, skłonnością do utrzymywania porządku i perfekcjonizmem

PIĘCIOCZYNNIKOWY MODEL OSOBOWOŚCI NAZWA CHARAKTERYSTYKA DWUBIEGUNOWA 3 Sumienność cd. -mała sumienność – osoby o małej sumienności wykazują raczej małą skrupulatność w wypełnianiu obowiązków i mała motywację do osiągnięć społecznych, hedonistyczne nastawienie do życia, brak jasno sprecyzowanych celów życiowych i rozleniwienie oraz impulsywność przy podejmowaniu decyzji i spontaniczność w działaniu.

PIĘCIOCZYNNIKOWY MODEL OSOBOWOŚCI NAZWA CHARAKTERYSTYKA DWUBIEGUNOWA 4 Neurotyczność -duża neurotyczność – osoby te są podatne na irracjonalne pomysły, mniej zdolne do kontrolowania swoich popędów oraz zmagania się ze stresem. Reagują silnie lękiem, napięciem, wykazują tendencję do zamartwiania się, często doświadczają stanów wrogości i gniewu, łatwo zniechęcają się i załamują w trudnych sytuacjach i wykazują niskie poczucie wartości, wstydliwość i poczucie zmieszania w obecności innych.

PIĘCIOCZYNNIKOWY MODEL OSOBOWOŚCI NAZWA CHARAKTERYSTYKA DWUBIEGUNOWA 4 Neurotyczność cd. -zrównoważenie emocjonalne – osoby zrównoważone emocjonalnie są emocjonalnie stabilne, spokojne, zrelaksowane i zdolne do zmagania się ze stresem, bez doświadczania obaw, napięćo i rozdrażnienia

PIĘCIOCZYNNIKOWY MODEL OSOBOWOŚCI NAZWA CHARAKTERYSTYKA DWUBIEGUNOWA 5 Otwartość na doświadczenie -duża otwartość na doświadczenie – osoby o dużej otwartości na doświadczenie są ciekawe zjawisk zarówno świata zewnętrznego, jak i wewnętrznego, są kreatywne, mają żywą i twórczą wyobraźnię oraz wykazują intelektualną ciekawość i zainteresowanie sztuką oraz dużą wrażliwością estetyczną. Jednocześnie są niekonwencjonalne, skłonne do kwestionowania autorytetów, niezależne w sądach i nastawione na odkrywanie nowych politycznych, społecznych i estetycznych idei.

PIĘCIOCZYNNIKOWY MODEL OSOBOWOŚCI NAZWA CHARAKTERYSTYKA DWUBIEGUNOWA 5 Otwartość na doświadczenie cd. -mała otwartość na doświadczenie – osoby niskiej otwartości są konwencjonalne w zachowaniu i konserwatywne w poglądach. Cenią sobie tradycyjne wartości, mają pragmatyczne zainteresowania i preferują uznane społecznie sposoby działania.

PSYCHODYNAMICZNE TEORIE OSOBOWOŚCI Teoria stworzona przez Z. Freuda. Koncepcje, które należą do nurtu psychodynamicznego  zakładają istnienie w osobowości mechanizmów o charakterze sił dynamicznych (popędy, potrzeby), które warunkują zachowanie się jednostki. Według Freuda struktura osobowości składa się z 3 systemów id, ego i superego. Każde zachowanie jednostki jest wynikiem  interakcji tych systemów.

PSYCHODYNAMICZNE TEORIE OSOBOWOŚCI Id Jest systemem pierwotnym. Jego celem jest zachowanie optymalnego poziomu energii w organizmie. Jeśli jest jej zbyt dużo, id dąży go tego, aby ją rozładować. Wymaga natychmiastowego zaspokojenia zawartych w nim instynktów- kieruje się zasadą przyjemności 

PSYCHODYNAMICZNE TEORIE OSOBOWOŚCI Ego Zaczyna rozwijać się w pierwszym roku życia, gdyż wiele z wymagań dziecka nie może zostać natychmiast zaspokojonych. Ego kieruje się zasadą realizmu- bierze pod uwagę popędy id ale również możliwości ich zaspokojenia. Ego jest w stanie odróżnić to co jest rzeczywiste i istnieje w świecie zewnętrznym od tego co znajduje się jedynie w wyobraźni człowieka.

PSYCHODYNAMICZNE TEORIE OSOBOWOŚCI Ego cd. Ego decyduje o działaniu i o tym na jakie bodźce nastąpi reakcja organizmu. W sytuacji gdy ego wyczuwa niewłaściwy impuls próbujący przedostać się do mózgu- wykorzystuje jeden z mechanizmów obronnych (wyparcie, regresja, racjonalizacja, przemieszczenie, projekcja, zaprzeczenia, sublimacja).

PSYCHODYNAMICZNE TEORIE OSOBOWOŚCI Superego Rozwija się od wczesnego dzieciństwa. Działa w myśl zasady moralności, inaczej nazywane jest sumieniem lub strażnikiem norm społecznych. Przechowuje ono wszystkie nakazy i zakazy społeczne, moralne, prawne. Superego hamuje nieakceptowane społecznie impulsy id i dąży do doskonałości w rozumieniu wpojonych człowiekowi wartości i zasad

PSYCHODYNAMICZNE TEORIE OSOBOWOŚCI Teorie osobowości nurtu humanistycznego Charakteryzują się one integralnością osobistych i świadomych doświadczeń jednostki i jej potencjałem rozwojowym. Zachowanie motywowane jest niepowtarzalnymi dla każdej jednostki, zarówno wrodzonymi jak i wyuczonymi tendencjami do rozwoju i zmiany w pozytywnym kierunku – ku samourzeczywistnieniu. Dążenie do samospełnienia jest konstruktywną siłą napędową. Rozwojowi osobowości każdej jednostki towarzyszy uniwersalna dla wszystkich potrzeba akceptacji.

PSYCHODYNAMICZNE TEORIE OSOBOWOŚCI Teorie osobowości nurtu humanistycznego Kiedy dana osoba otrzymuje warunkową akceptację jest akceptowana tylko wtedy, gdy spełnia kierowane doń oczekiwania - warunki. Prowadzi to do rozwoju warunkowej samoakceptacji. Człowiek zaczyna wartościować własne doświadczenia. W sytuacji, gdy nie odpowiadają one uwewnętrznionym warunkom następuje zniekształcenie doświadczeń. Dzięki uruchamianym przez człowieka mechanizmom selektywnej percepcji lub wypierania doświadczenia stają się zgodne z warunkami wartości.

PSYCHODYNAMICZNE TEORIE OSOBOWOŚCI Teorie humanistyczne określa się jako holistyczne czyli człowiek nie jest ujmowany jako suma odrębnych cech, a jako całość osobowości. Teorie humanistyczne skupiają się na  układzie odniesienia jednostki w stosunku do  subiektywnej wizji rzeczywistości. Dąży się do zrozumienia niepowtarzalnego punktu widzenia każdej jednostki. Podejście to, opiera się również na teraźniejszości- przeszłe doświadczenia są ważne tylko wtedy, gdy doprowadziły jednostkę do sytuacji obecnej.

PSYCHODYNAMICZNE TEORIE OSOBOWOŚCI teoria społeczno – poznawcza Jest ona współczesną wersją teorii uczenia się. Zaznacza ona role uczenia się poprzez obserwację i skoncentrowana jest na różnicach indywidualnych, od których zależy  przebieg procesów poznawczych. Według tej teorii człowiek jest kształtowany nie tylko poprzez wpływy środowiskowe, ale również on sam wpływa na środowisko. Każdy człowiek celowo angażuje się w proces uczenia się - próbuje nauczyć się swojego otoczenia i wpływać na nie w taki sposób, by pozyskać występujące w nim wzmocnienia.

PSYCHODYNAMICZNE TEORIE OSOBOWOŚCI Teoria społecznego uczenia się zakłada m.in. uczenie się przez obserwację - nazywane inaczej modelowaniem lub poznawczym uczeniem się. Jest to nabywanie wiedzy poprzez obserwacje innych ludzi. W wypadku warunkowania sprawczego organizm musi przejawić raz daną reakcję oraz reakcja ta musi zostać wzmocniona. Natomiast uczenie się przez obserwację nie wymaga bezpośredniego występowania wzmocnień.

scribd.com/doc/65477994/Test-Osobowosc Ciekawe linki enneagram-test.hanzo.eu psychotronika.pl pl.41q.com scribd.com/doc/65477994/Test-Osobowosc

Bibliografia 1.      Colman A.M., Słownik psychologii., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009. 2.      Gerrig R.J, Zimbardo P.G., Psychologia i życie., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009. 3.      Hall C.S., Lindzey G., Campbell J.B., Teorie osobowości. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006. 4.      Jakubik A., Zaburzenia osobowości., Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2003. 5.      Rathus S.A., Psychologia współczesna., Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004. 6.      Strelau J., Osobowość jako zespół cech., W: Strelau J. (red) Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007.